Της Βασιλείας Τζιτζικάκη,
Όσοι είχαν την τύχη να επισκεφθούν την Ξάνθη ή να ζήσουν εκεί ως φοιτητές ή ακόμη και ως φαντάροι, αντιλαμβάνονται κατευθείαν τον τίτλο του κειμένου. Η Ξάνθη, μία πόλη περίπου 56 χιλιάδων κατοίκων, βρίσκεται στη Θράκη. Για το όνομα της πόλης υπάρχουν τρεις εκδοχές. Η πρώτη αναφέρεται στη μυθολογία, αναφέροντας πως Ξάνθη ονομαζόταν μία από τις κόρες του Ωκεανού και της Τηθύας και η δεύτερη αναφέρεται σε μία αμαζόνα με το όνομα Ξάνθη που βασίλευε τότε στην περιοχή. Μία άλλη εκδοχή λέει πως το όνομα της προέρχεται από τον Ξάνθο, το άλογο του Διομήδη. Είναι μία πόλη που συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό φοιτητών λόγω του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης που βρίσκεται εκεί και συγκεκριμένα του Πολυτεχνείου της. Οι φοιτητές δίνουν ζωή στην πόλη και την γεμίζουν με ενέργεια που αντιλαμβάνεται κανείς μόλις την επισκέπτεται. Γνωστή για το καρναβάλι της συγκεντρώνει κάθε χρόνο πληθώρα επισκεπτών που δεν χάνουν την ευκαιρία να γιορτάσουν σε ένα εκ των δύο μεγαλύτερων και σημαντικότερων καρναβαλιών της χώρας.
Η Κυρά και Αρχόντισσα της Θράκης, όπως ονομάζεται από πολλούς, έχει να επιδείξει πολλά ενδιαφέροντα μέρη και αξιοθέατα. Το πιο όμορφο μέρος της όμως, είναι αναμφισβήτητα η πολυφωτογραφημένη και πολύχρωμη παλιά πόλη. Η παλιά πόλη της Ξάνθης είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας. Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της πόλης και αποτελεί τον ιστορικό πυρήνα της καθώς εκεί βρίσκονται σημαντικά ιστορικά σπίτια, αναπαλαιωμένα, εξαιρετικής σημασίας και ομορφιάς. Τα πλακόστρωτα στενά σοκάκια της Παλιάς Πόλης «στολίζονται» με τα καλοδιατηρημένα αρχοντικά, τα οποία έχουν χαρακτηριστική και εξέχουσα αρχιτεκτονική, καθώς συνδυάζουν περίτεχνα τον ελληνικό νεοκλασικισμό, την τοπική αρχιτεκτονική με στοιχεία οθωμανικής τεχνοτροπίας. Όλοι όσοι επισκέπτονται την Παλιά Πόλη μένουν έκθαμβοι από την ομορφιά της και βγάζουν φωτογραφίες ακόμη και στα γκράφιτι που κοσμούν πλέον την περιοχή και δίνουν περισσότερο χρώμα καθώς και ένα σύγχρονο στοιχείο.
Ακόμη, το Παζάρι της Ξάνθης, είναι πολύ διάσημο καθώς είναι ένα από τα μεγαλύτερα παζάρια των Βαλκανίων. Εκεί, κάθε Σάββατο, μπορεί να βρει κανείς ότι επιθυμεί, από φρούτα και λαχανικά μέχρι μεγάλη ποικιλία ρούχων και μπαχαρικών από Ευρώπη και Ασία. Δεν είναι τυχαίο που οργανώνονται ημερήσιες εκδρομές για να επισκεφθεί κόσμος το ξακουστό παζάρι. Φρόντισε κατά την επίσκεψή σου να περάσεις μία βόλτα από αυτό και σίγουρα θα εντυπωσιαστείς από το μέγεθος και την ποικιλία των προϊόντων του.
Σίγουρα, μία βόλτα στην Κεντρική Πλατεία της Ξάνθης, είναι επιβεβλημένη αν όχι σίγουρη καθώς οι δρόμοι θα σε οδηγήσουν εκεί κατά την βόλτα σου. Ο πύργος του Ρολογιού είναι το βασικότερο αξιοθέατό της και ένα από τα τοπόσημα της πόλης. Η πλατεία, σχεδιάστηκε για πρώτη φορά το 1870 και έκτοτε υπήρξαν ανά καιρούς διάφορες παρεμβάσεις. Παρόλες αυτές όμως, κρατάει την παραδοσιακότητά της και την αίγλη των παλαιών χρόνων.
Επιπλέον, η Ξάνθη είναι γενέτειρα πολλών διάσημων προσωπικοτήτων, με κορυφαία αυτήν του μουσικοσυνθέτη Μάνου Χατζιδάκι, όπου μπορεί κανείς να επισκεφθεί και το σπίτι όπου γεννήθηκε και έζησε τα παιδικά χρόνια του χρόνια. Το αναπαλαιωμένο οίκημα είναι γνωστό και ως «Le Grand Maison» και χτίστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα. Στις περιγραφές του ο ίδιος έχει χαρακτηρίσει την Ξάνθη ως «πόλη παραμυθένια και διατηρητέα». Το σπίτι του αποτελεί στολίδι για την πόλη και λειτουργεί ως πολυχώρος Τέχνης και Σκέψης, ανοιχτός για τους πολίτες, όπου λαμβάνουν χώρα πολιτιστικά δρώμενα.
Σημαντική για την ιστορία της πόλης είναι η παραγωγή καπνών καθώς η Ξάνθη φημιζόταν για τα καπνά της και για τις μεγάλες ποσότητες που εξήγαγε σε όλη την Ευρώπη. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις των καπνοθηκών είναι μοναδικές για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, αν και σήμερα οι περισσότερες είναι εγκαταλελειμμένες. Η περιοχή βρίσκεται στις παρυφές του κέντρου και αξίζει της επίσκεψης καθώς συνδέεται άρρηκτα με την οικονομική ανάπτυξη της πόλης αλλά την βιομηχανία της Ελλάδας κατά εκείνη την εποχή.
Η επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο της Ξάνθης, δεν πρέπει να παραληφθεί καθώς δείχνει και μαθαίνει πολλά στον επισκέπτη για την ιστορία της πόλης. Ιδρύθηκε το 1975 και στεγάζεται στο αρχοντικό Κουγιουμτζόγλου στην παλιά πόλη της Ξάνθης. Σε αυτό σήμερα φιλοξενούνται εκθέσεις που παρουσιάζουν στοιχεία για την οικονομική, θρησκευτική και κοινωνική ζωή της πόλης και της υπαίθρου του 20ου αιώνα. Ένα ακόμη σημαντικό κτίριο άξιο επίσκεψης είναι το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, ένας μη κυβερνητικός και μη κερδοσκοπικός φορέας που συντελεί στη διάδοση του πολιτισμού. Από την ίδρυση του το 1998 μέχρι σήμερα αποτελεί πρότυπο για την αξιοποίηση, την αναστήλωση και την διαχείριση των διατηρητέων μνημείων.
Η Ξάνθη, εύκολα συμπεραίνεται πως είναι μία πόλη που έχει άμεση σχέση με την τέχνη, γεγονός που τεκμηριώνεται βλέποντας κανείς την αρχιτεκτονική της πόλης, τις καλλιτεχνικές προσωπικότητες της, τα μουσεία και τα πολιτιστικά ιδρύματά της. Ένα μουσείο, σπάνιο, πρωτότυπο και ιδιαίτερο που όμοιο του δεν είναι εύκολο να βρει κανείς και βρίσκεται στην παλιά πόλη της Ξάνθης, είναι το «Σπίτι της Σκιάς». Από το όνομα του και μόνο κεντρίζει το ενδιαφέρον του επισκέπτη που μόλις μπει θα συνειδητοποιήσει κατευθείαν πόσο σωστή ήταν η κίνηση του να περάσει το κατώφλι της πόρτας. Ο καλλιτέχνης Τριαντάφυλλος Βαΐτσης έχει δημιουργήσει περίτεχνα έργα τέχνης από σκουπίδια, από ανακυκλώσιμα και μη υλικά που δημιουργούν ένα υπέροχο οπτικό αποτέλεσμα. Έργα που με ειδικό φωτισμό απλώνουν το μεγαλείο τους και αντανακλούν στον τοίχο σκιές της Μέριλιν Μονρόε, του Τσε Γκεβάρα, του Αϊνστάιν ή του Καβάφη αλλά και πιο σύνθετα έργα, τα οποία έχουν την «δυνατότητα» να κινηθούν και παρουσιάζουν το σπήλαιο του Πλάτωνα.. Η φιλοσοφία που βρίσκεται πίσω από αυτά τα έργα είναι ακόμη πιο ιδιαίτερη και «βαθιά» και αφορά την γενικότερη θεώρηση των αντικειμένων, των καταστάσεων και των γεγονότων από διάφορες οπτικές γωνίες μεταφορικά και κυριολεκτικά. Ο καλλιτέχνης βρίσκεται πάντα εκεί και είναι στη διάθεση των επισκεπτών για επεξήγηση, κριτική και συζήτηση περί των εκθεμάτων του μουσείου του. Μία επίσκεψη που «σκιαγραφείται» στο μυαλό του επισκέπτη και που όμοια της δεν μπορεί να βρει κανείς εντός των συνόρων της χώρας μας.
Επιπρόσθετα, όσον αφορά τους φυσιολάτρες, δεν υπάρχει πιο ιδανικός προορισμός από τα περίχωρα της Ξάνθης. Ο ποταμός Κόσυνθος και ο Νέστος και οι περιοχές που είναι επισκέψιμες δίπλα τους, τα πανέμορφα χωριουδάκια διασημότερο και χαρακτηριστικότερο αυτών οι Τοξότες που παρουσιάζουν τοπία απίστευτου κάλλους αλλά και τα Πομακοχώρια που βρίσκονται μέσα στη φύση και που εκθέτουν ιδιαίτερα πολιτισμικά στοιχεία που τα καθιστούν ιδανικά για επίσκεψη.
Η γαστρονομία της πόλης είναι εξαιρετική… άλλωστε πού στην Ελλάδα δεν είναι; Η Ξάνθη παρουσιάζει, όπως και η Κομοτηνή, έναν ιδιαίτερο συνδυασμό γεύσεων και αρωμάτων, εκεί που η ελληνική κουζίνα συναντά και «παντρεύεται» την ανατολίτικη και το αποτέλεσμα είναι ιδιαίτερα αρωματικό, ξεχωριστό για τον ουρανίσκο και καμιά φορά βαρύ για το στομάχι. Υπάρχει πληθώρα σε αλμυρή κουζίνα που εστιάζει κυρίως στα κρέατα, που είναι εξαιρετικής ποιότητας, καθώς προέρχονται από τη θρακική φύση και είναι ελευθέρας βοσκής. Όμως, υπάρχουν ταβερνάκια και ουζερί για όλα τα γούστα και πιάτα που ικανοποιούν όλες τις γευστικές προτιμήσεις με παραδοσιακές πίτες και σούπες εντός του καταλόγου τους. Βέβαια, τα γλυκά είναι αυτά τα οποία ξεχωρίζουν στην πόλη, με τα σιροπιαστά να συμπρωταγωνιστούν δίπλα στις παγκοσμίου φήμης καριόκες που όμοιες τους δεν υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα. Πολλά ζαχαροπλαστεία «κονταροχτυπιούνται» μεταξύ τους για το ποιο έχει τις καλύτερες αλλά το πιο ξακουστό είναι ο «Παπαπαρασκευάς». Αξίζει να σημειωθεί πως οι ζαχαροπλάστες της Ξάνθης έχουν κερδίσει βραβείο Γκίνες για την μεγαλύτερη καριόκα στον κόσμο, βάρους 383 κιλών!
Φυσικά, δεν μπορούν να παραλειφθούν οι υπέροχες καφετέριες της πόλης των οποίων κύριοι θαμώνες είναι οι φοιτητές τους. Καφετέριες όχι από τις «mainstream» που έχουμε συνηθίσει και βαρεθεί αλλά από αυτές που είναι ιδιαίτερες, πιο «ζεστές» και προσεγμένες. Ανάμεσα τους το Κυβερνείο, Ψωμί και Σοκολάτα και η Τυφλόμυγα. Επίσης, η νυχτερινή ζωή της πόλης είναι έντονη με διάφορα φοιτητικά μπαράκια που είναι εύκολο να ανακαλύψεις και πολλά πάρτι που γίνονται στα πανεπιστήμια.
Μία τόσο μικρή πόλη που έχει τόσα πολλά να δεις, να ανακαλύψεις, να επισκεφθείς και να μάθεις. Μουσεία, αξιοθέατα, πανέμορφα κτίρια, τοπία, διαδρομές και μέρη για να απολαύσεις το φαγητό ή τον καφέ σου ή ακόμη καλύτερα τα εξαιρετικά γλυκά. Είναι μία πόλη από τις πιο αγαπημένες των φοιτητών αλλά και των επισκεπτών που έχει τόσα πράγματα που δεν θα σε κάνει να βαρεθείς. Είναι κοντά στην πόλη της Θεσσαλονίκης, με δύο-δυόμιση ώρες απόσταση και είναι εύκολα προσβάσιμη για «city break». Για άτομα που την επισκέπτονται από άλλες πόλεις της Ελλάδος, αξίζει η διαδρομή με το τραίνο που, αν και πολύωρη, έχει εξαιρετικής ομορφιάς μέρη να δεις και να θαυμάσεις και σίγουρα θα σε ανταμείψει με τις εικόνες της. Τέλος, μπορεί να συνδυαστεί με την επίσκεψη στην Καβάλα, την Κομοτηνή και την Αλεξανδρούπολη που είναι σχετικά κοντά. Η Ξάνθη, με τα «χίλια χρώματα» τεκμηριώνει με την ίδια της την παρουσία τον λόγο που κάποτε την αποκαλούσαν «το Παρίσι της Ανατολής» και που μέχρι σήμερα κατέχει επάξια τον τίτλο της «Κυράς και Αρχόντισσας της Θράκης».
