Της Έφης Κούσιου,
Έχεις αναρωτηθεί ποτέ τι επιρροή μπορεί να έχει μια πράξη ή ακόμη και τα λόγια που θα πεις σε έναν άνθρωπο; Σύμφωνα με αυτό το βιβλίο πολύ περισσότερη από όσο θέλεις να πιστέψεις…
Στο δημοφιλές μυθιστόρημα για νεαρούς ενήλικες «Δεκατρία Γιατί», ένα κορίτσι εν ονόματι Χάννα Μπέικερ έρχεται αντιμέτωπο με διάφορα περιστατικά τα οποία αλλάζουν δραματικά τη ζωή της. Έχοντας μετακομίσει σε μια νέα πόλη, ελπίζει να γνωρίσει καινούριους φίλους και να αποκτήσει μια καλή φήμη, αλλά δυστυχώς τα πράγματα δεν πηγαίνουν όπως τα περίμενε. Ψευδείς φήμες, εκδίκηση και προδοσία από τους γύρω της την επηρεάζουν πολύ άσχημα και την οδηγούν σε ακραίες πράξεις. Η ίδια προσπαθεί με κάθε τρόπο να δείξει τον πόνο της, όμως κανείς δεν καταφέρνει να την βοηθήσει. Πριν αυτοκτονήσει, αφήνει πίσω της 13 ηχογραφημένα μηνύματα που εξηγούν τους 13 λόγους που την οδήγησαν σε αδιέξοδο. Κάθε ένα από αυτά τα μηνύματα αντιγράφηκε σε κασέτες και κάθε πλευρά της απευθυνόταν προς ένα συγκεκριμένο άτομο το οποίο προκάλεσε έναν από τους λόγους. Οι κασέτες ξεκινούν από την αρχή των προβλημάτων της μέχρι το μοιραίο τέλος. Ο κάθε υπαίτιος πρέπει να ακούσει τις ιστορίες και μετά να τις μεταφέρει στον επόμενο με τον τελευταίο να τις κρατά.
Τζάστιν Φόλεϊ, Άλεξ Στάνταλ, Τζέσικα Ντέιβις, Τάιλερ Ντάουν, Κόρτνεϋ Κρίμσεν, Μπράις Γουόκερ, Ζακ Ντέμπσι, Μάρκους Κόουλ, Ράιαν Σέιβερ, Κλέι Τζένσεν, κύριος Πόρτερ και Τζεν Κρουζ… είναι όλοι οι άνθρωποι που αναφέρονται στις κασέτες της Χάννα, όλοι οι άνθρωποι που την οδήγησαν στον θάνατό της, ο καθένας φυσικά με διαφορετικό τρόπο. Μήπως ο Τζάστιν επηρέασε τη ζωή της Χάννα περισσότερο; Άλλωστε ήταν η πηγή από την οποία άρχισαν όλες οι φήμες. Ίσως να ήταν ο Μάρκους Κόουλ, ο οποίος την παρενόχλησε σεξουαλικά («και δεν μπορούσα να πάρω το βλέμμα μου από τα δάχτυλά του που μου χάιδευαν το γόνατο… και άρχισαν να γλιστράνε προς τα πάνω» σελ.148). Από την άλλη πλευρά μπορεί να ήταν και ο Μπράις Γουόκερ αυτός που την στιγμάτισε περισσότερο, καθώς ήταν το μόνο άτομο που άφησε τη Χάννα να «πέσει» στην εικόνα που είχαν σχηματίσει οι άλλοι για αυτήν («Ούτε μία φορά δεν είχα υποκύψει στον πειρασμό να γίνω το άτομο που λέγατε όλοι ότι ήμουν. Ούτε μια φορά. Αν και μερικές φορές ήταν δύσκολο. Αν και μερικές φορές είχα νιώσει έλξη για κάποιον που με ήθελε μόνο και μόνο επειδή είχε ακούσει όλα αυτά τα πράγματα για εμένα. Αλλά πάντα έλεγα όχι σε αυτά τα άτομα. Πάντα. Μέχρι που ήρθε ο Μπράις. Συγχαρητήρια λοιπόν Μπράις, είσαι ο ένας και μοναδικός. Επιτέλους έγινα αντάξια της φήμης μου -αφέθηκα να γίνω έτσι όπως λέγατε ότι ήμουν- μαζί σου» σελ.268). Εξαιτίας λοιπόν αυτών, η Χάννα αφέθηκε και έγινε αυτό που πίστευαν οι άλλοι πως ήταν και μόλις έγινε αυτό δεν υπήρχε πλέον νόημα να ζει, διότι κατά κάποιον τρόπο, όπως λέει και η ίδια, δεν ήταν πλέον η ζωή της.
Η τελευταία όμως προσπάθεια της Χάννα, προτού παραιτηθεί εντελώς, ήταν να επισκεφτεί τον κ. Πόρτερ, τον ψυχολόγο του σχολείου, για να μοιραστεί μαζί του όλα αυτά που συνέβαιναν στη ζωή της. «Πρέπει να προχωρήσεις στη ζωή σου» (σελ.280) ήταν η επιλογή που της έδωσε αναφορικά με το πρόβλημά της, αλλά δεν ήταν αυτό που ήθελε να ακούσει, ούτε φυσικά αυτό που χρειαζόταν. Η συμβουλή του να προχωρήσει παρακάτω την έκανε να πιστέψει πως ήταν πολύ αργά πια για να σωθεί.
Και φυσικά ο Κλέι Τζένσεν, ένα άτομο που συμπεριλήφθηκε στις κασέτες αλλά όχι για τον ίδιο λόγο με τους άλλους. Ήταν ξεκάθαρο από την αρχή του βιβλίου πως έτρεφε συναισθήματα για τη Χάννα, για αυτό και ήταν σωστό εκ μέρους της να δημιουργήσει μία κασέτα που αναφέρεται σε αυτόν ώστε να μάθει την αλήθεια για τους λόγους τους οποίους έβαλε τέλος στη ζωή της και γιατί δεν δέχτηκε τη βοήθειά του.
Το βιβλίο, με λίγα λόγια, επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στο γιατί αυτοκτόνησε, με μερικούς από τους κύριους λόγους να είναι ο εκφοβισμός, η παρενόχληση και το μίσος για τον εαυτό της. Δείχνει επίσης πώς οι άνθρωποι επηρεάζονται από ένα τέτοιο τραγικό συμβάν, μέσω της άποψης ενός αγοριού που ονομάζεται Κλέι Τζένσεν, ο οποίος είναι ο αφηγητής και ένα από τα κύρια πρόσωπα της ιστορίας.
Μέσα, λοιπόν, από αυτούς τους 13 λόγους ο συγγραφέας Τζέυ Άσερ φέρνει πολλά θέματα στο φως και καθοδηγεί τον αναγνώστη με έναν πρότυπο τρόπο μέσα στις αιτίες και τις επιπτώσεις της αυτοκτονίας. Η ιστορία αποτελεί παράδειγμα για το πώς κάποιες φαινομενικά αβλαβείς καταστάσεις μπορεί να οδηγήσουν κάποιον εκτός ελέγχου ή ακόμη χειρότερα στον θάνατο. Όλα αυτά τα ζητήματα είναι εξαιρετικά συναφή και κοινά στη σημερινή κοινωνία, αλλά εξαιρετικά υποτιμημένα.
Ο Τζέυ Άσερ ζει στην Καλιφόρνια και το μυθιστόρημα «Δεκατρία Γιατί» είναι το πρώτο του βιβλίο, το οποίο έχει μεταφραστεί σε 32 γλώσσες και κατάφερε να φτάσει στην κορυφή της λίστας των ευπώλητων από τους New York Times, αλλά και να παραμείνει στην κορυφή για 57 εβδομάδες. Ο ίδιος συνέλαβε την ιδέα αυτού του μυθιστορήματος μέσα σε ένα μουσείο την ώρα που παρακολουθούσε μία ηχογραφημένη ξενάγηση αλλά και από προσωπική εμπειρία, καθώς έχει βρεθεί σε παρόμοια θέση με την πρωταγωνίστρια Χάννα Μπέικερ.
Η ιδιαίτερη και πρότυπη γραφή αυτού του βιβλίου εντείνει την αγωνία των αναγνωστών, τους μεταφέρει τον πόνο που αισθανόταν η πρωταγωνίστρια, αλλά φυσικά δίνει και μια καταπληκτική ματιά μέσα στο μυαλό των εφήβων. Είναι πραγματικά ένα βιβλίο που πρέπει όλοι, έστω και μια φορά, να διαβάσουν.
