Της Νεφέλης Κανέλλου,
Η Μαλαισία είναι μία ιδιαίτερη χώρα της νοτιοανατολικής Ασίας και αποτελείται από τη Δυτική Μαλαισία -ή αλλιώς Χερσόνησο της Μαλαισίας- που είναι κομμάτι της ηπειρωτικής Ασίας και την Ανατολική Μαλαισία, η οποία βρίσκεται στη νήσο Βόρνεο. Μάλιστα, την τελευταία τη μοιράζεται με την Ινδονησία και το Μπρουνέι. Η Μαλαισία έχει τις ρίζες της στα Μαλαϊκά βασίλεια, τα οποία ενώθηκαν το 1963 για να διαμορφώσουν το ομοσπονδιακό κράτος της Μαλαισίας.
Όπως φαίνεται και από τον τρόπο δημιουργίας της χώρας, η Μαλαισία αποτελείται από διαφορετικές εθνοτικές ομάδες, μειονότητες και αυτόχθονες πληθυσμούς της νήσου Βόρνεο, με διαφορετικά πολιτισμικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά. Μόνο το ήμισυ περίπου του πληθυσμού (50.8%) αποτελείται από εθνοτικούς Μαλαισιανούς. Μεγάλη μερίδα αποτελεί η μειονότητα των Μαλαισιανών Κινέζων, οι οποίοι μάλιστα αποτελούν τη μεγαλύτερη κοινότητα υπερπόντιων Κινέζων παγκοσμίως, καθώς και οι Μαλαισιανοί Ινδοί. Η Ανατολική Μαλαισία χωρίζεται σε δύο περιοχές με δικό τους πολιτισμό και χαρακτηριστικά, το Σαραβάκ και το Σαμπάχ.
Η πόλωση στη χώρα έχει τις ρίζες της σε τρεις βασικούς τομείς: στις εθνοτικές ομάδες, τη θρησκεία και τις διαφορετικές απόψεις σχετικά με την πολιτική, τις μεταρρυθμίσεις και την κρατική ισχύ. Η πιο ισχυρή αιτία διχασμού αποτελεί ο εθνοτικός διαχωρισμός μεταξύ Μαλαισιανών και μειονοτήτων. Οι Μαλαισιανοί χαίρουν ιδιαίτερων προνομίων, ενώ οι μειονότητες της χώρας, οι οποίες αποτελούν, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού, λαμβάνουν μεταχείριση πολιτών «δεύτερης κατηγορίας». Η κατάσταση αυτή εντοπίζεται ήδη από την εποχή της προσπάθειας ανεξαρτησίας της χώρας από τους Βρετανούς μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Μαλαισιανοί οργανώθηκαν και δημιούργησαν το 1946 την Εθνική Οργάνωση Ενωμένων Μαλαισιανών (United Malays National Organisation), η οποία ως στόχο είχε να διεκδικήσει ειδικά δικαιώματα για την εθνοτική ομάδα ενάντια στη βούληση των Βρετανών για ένα πολυεθνικό, ισότιμο για όλους κράτος. Παρ’ όλα αυτά, οι Μαλαισιανοί δε θα μπορούσαν να επιτύχουν τον στόχο τους μόνοι τους, οπότε με τη συνεργασία μελών από τις μειονότητες, όπως των Μαλαισιανών Κινέζων και των Μαλαισιανών Ινδών, δημιούργησαν ένα συνασπισμό, ο οποίος κυβέρνησε τη χώρα από το έτος της ανεξαρτησίας της Μαλαισίας, το 1957, έως το 2018.
Οι δύο άλλες αιτίες διχασμού, η θρησκεία και η πολιτική, συνδυάζονται άμεσα. Οι Μαλαισιανοί είναι κυρίως μουσουλμάνοι και προβάλλουν την πολιτική ως μέσο για την προστασία της μουσουλμανικής/μαλαισιανής κοινότητας. Με το status του προστάτη θεωρούν πως είναι σωστό και ωφέλιμο να εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους του κράτους αποκλειστικά εκείνοι, ακόμα κι αν είναι μόνο για προσωπικό τους όφελος. Άλλωστε, κατά την άποψή τους, ο λαός θα πρέπει να επιδεικνύει αφοσίωση και ευγνωμοσύνη στους προστάτες τους. Το καθεστώς αυτό διακόπηκε το 1969, όταν δηλαδή ο συνασπισμός έχασε την πλειοψηφία, γεγονός που προκάλεσε αναταράξεις, οι οποίες με τη σειρά τους οδήγησαν στο σχηματισμό κυβέρνησης με ακόμα ισχυρότερη εθνικιστική ταυτότητα. Έκτοτε ο διχασμός εντάθηκε περισσότερο.
Η κατάσταση άρχισε κάπως να φτιάχνει στα τέλη της δεκαετίας του ’90, διότι, αν και ο διχασμός υπήρχε, η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση περιλάμβαναν μέλη από περισσότερες εθνοτικές ομάδες. Επιπλέον, έγιναν προσπάθειες για πάταξη της διαφθοράς, προωθήθηκαν πολιτικές οικονομικής ανάπτυξης και για πρώτη φορά το 2018 ο συνασπισμός έχασε τις εκλογές. Η αλλαγή δεν κράτησε όμως για πολύ, καθώς δύο χρόνια αργότερα η κυβέρνηση κατέρρευσε λόγω εσωτερικής διαμάχης. Ο συνασπισμός ενώθηκε με το ισλαμικό κόμμα και αναζωπύρωσαν για ακόμα μια φορά τον εθνικισμό. Κατά συνέπεια, δημιουργήθηκε και πάλι μία κυβέρνηση, η οποία εξακολουθούσε να διαιωνίζει ένα καθεστώς ανισοτήτων και εκμετάλλευσης.
Η τελευταία αφορμή για εντάσεις μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Μαλαισίας έγινε λίγο νωρίτερα φέτος, όταν η κυβέρνηση αρνήθηκε να δημοσιοποιήσει την έκθεση μίας ειδικής Υπουργικής Επιτροπής σχετικά με τη Συμφωνία του 1963, η οποία ίδρυε τη χώρα. Πολλοί πιστεύουν πως βάσει αυτής της Συμφωνίας, οι κάτοικοι της Ανατολικής Μαλαισίας έχουν πολύ περισσότερα δικαιώματα από το νόμο απ’ όσα απολαμβάνουν κατά την παρούσα κατάσταση. Οι λαοί της Ανατολικής Μαλαισίας ισχυρίζονται πως η κυβέρνηση επιδεικνύει μυστικότητα, γιατί δεν τη συμφέρει να χάσει τον έλεγχο που ασκεί στην περιοχή.
Δεν αποτελεί έκπληξη βάσει των λεχθέντων που πολλά κινήματα και πολιτικοί στην Ανατολική Μαλαισία μιλούν για απόσχιση και ανεξαρτησία της περιοχής. Πάνω από το 50% της παραγωγής ενέργειας της Μαλαισίας βρίσκεται στο κομμάτι του Βόρνεο και όλα ελέγχονται από την κυβέρνηση, δίνοντας μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό από τα έσοδα στους κατοίκους της περιοχής. Αξίζει να επισημανθεί πως τα κέρδη των τελευταίων 30 χρόνων ήταν $162 δις και οι κάτοικοι της Ανατολικής Μαλαισίας έλαβαν $8.1 δις από αυτά. Αν και πληθώρα φυσικών πόρων βρίσκεται στις περιοχές του Σαραβάκ και του Σαμπάχ, τα έσοδα μεταφέρονται αυτόματα στη Δυτική Μαλαισία, με αποτέλεσμα η ανάπτυξη να μη φτάνει στη νήσο Βόρνεο και τα δύο κομμάτια της χώρας να κινούνται σε δύο διαφορετικές ταχύτητες με τελείως άνισους ρυθμούς ανάπτυξης και διαφορές, όσον αφορά τις παροχές προς τους πολίτες.
Το παραπάνω στοιχείο, σε συνδυασμό με τη χρόνια καταπάτηση δικαιωμάτων και την καθαρά διακριτή κουλτούρα και χαρακτηριστικά των κατοίκων, δικαιολογούν θεωρητικά το αίτημά τους για ανεξαρτησία. Κάτι τέτοιο αν και θα έλυνε κάποια προβλήματα, θα δημιουργούσε πληθώρα άλλων, με το χειρότερο από αυτό να είναι η έναρξη ένοπλης σύρραξης μεταξύ Δυτικής και Ανατολικής Μαλαισίας, με την πρώτη να ασκεί πλήρη έλεγχο του στρατού και τη δεύτερη να μην έχει ούτε τις βασικές κρατικές δομές, πόσο μάλλον αποτελεσματική άμυνα.
Δεν υπάρχει άμεσος τρόπος να λυθούν τα προβλήματα σε ένα κράτος που έχει διανύσει δεκαετίες διχασμού, ρατσισμού, ανισότητας και εκμετάλλευσης. Η λύση πρέπει να έρθει αρχικά εκ των έσω με ισχυρή πολιτική παρουσία της Ανατολικής Μαλαισίας και πίεση για ίσα δικαιώματα και πρόσβαση στους φυσικούς πόρους που βρίσκονται στην περιοχή τους. Η ελπίδα εναποτίθεται στις επικείμενες εκλογές στην περιοχή του Σαραβάκ, τον Ιούνιο του 2021, ώστε να εκλεγεί μια ομάδα συνεκτική και διατεθειμένη να ασκήσει πίεση για την πραγματοποίηση μεταρρυθμίσεων. Η διεθνής κοινότητα πρέπει ακόμα να επέμβει, προκειμένου να ερευνήσει τις ανισότητες και τα μειωμένα δικαιώματα των μειονοτήτων και να δοθεί, αν όχι ένα τέλος στο διχασμό, μία αρχή στη συνεργασία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
BorneoExit: Independence for East Malaysia?, The Diplomat, διαθέσιμο εδώ
-
Malaysia’s Political Polarization: Race, Religion, and Reform, Carnegie Endowment for International Peace, διαθέσιμο εδώ
- Is Malaysia heading for ‘BorneoExit’? Why some in East Malaysia are advocating for secession, The Conversation, διαθέσιμο εδω
