Μπορεί μια δολοφονία να τινάξει τα πάντα στον αέρα;

Της Ερμιόνης Μπάδα,

27 Νοεμβρίου 2020: Ο Mohsen Fakhrizadeh, Ιρανός πυρηνικός επιστήμονας και πρωτεργάτης του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, μαζί με έναν από τους άνδρες της προσωπικής τους ασφάλειας, πέφτουν νεκροί από άγνωστα πυρά σε αυτοκινητόδρομο λίγο πιο έξω από την Τεχεράνη.

Οι πρώτες ενδείξεις των ιρανικών αρχών δείχνουν ότι πρόκειται για μία ενορχηστρωμένη επίθεση, η οποία διεξήχθη με αυτόματα όπλα και εμπρηστικούς μηχανισμούς από απόσταση, καθώς κανένας δεν ήταν στην σκηνή του εγκλήματος. Πληροφορίες μαρτύρων ισχυρίζονται πως ένα αυτοκίνητο ήταν σταθμευμένο σε περίπου 150 μέτρα απόσταση από το σημείο της δολοφονίας. Οι αρχικοί πυροβολισμοί στο αμάξι ανάγκασαν τον επιστήμονα να κατέβει από το αυτοκίνητο, νομίζοντας ότι υπήρχε κάποια μηχανική βλάβη. Τα λεπτά που ακολούθησαν ήταν αρκετά για να δολοφονηθεί ο ίδιος και να δημιουργηθεί μία νέα συνθήκη για το διεθνές στερέωμα, διότι ένα τέτοιου είδους τετελεσμένο έχει δυνατότητες να διακινδυνεύσει τόσο μία συμφωνία όσο και μία ευρύτερη προσπάθεια εδραίωσης διμερών σχέσεων, θέτοντας στο στόχαστρο Ισραήλ και Ηνωμένες Πολιτείες.

Το Ιράν κατηγόρησε άμεσα το Ισραήλ για τη δολοφονία αυτή, στοχοποιώντας την Mossad και απείλησε για ανάλογα αντίποινα. Ισχυρίζονται ότι στα απομεινάρια του αυτοκινήτου βρέθηκαν ίχνη από ισραηλινά πολεμοφόδια, στοιχείο που προέρχεται από τις ιρανικές αρχές και δεν έχει διασταυρωθεί πλήρως. Η δολοφονία έχει εγείρει αντιδράσεις και θυμό τόσο στον ιρανικό λαό όσο και στην πολιτική, με αξιωματούχους να προειδοποιούν για ιρανική απάντηση στις ενέργειες του Ισραήλ, τονίζοντας ότι μία τέτοια πράξη δε θα μείνει ατιμώρητη.

Από την άλλη πλευρά, το Ισραήλ δεν έχει προβεί σε κανένα σχολιασμό, αποδεχόμενοι ή αρνούμενοι τις κατηγορίες που τους προσάπτονται. Οι σχέσεις των δύο κρατών είναι τεταμένες από προηγούμενο χρόνο, ακολουθώντας διαμάχες και συμπλοκές έμμεσα και εκ μακραίων, καθώς το Ισραήλ δεν επιθυμεί την εδραίωση της ιρανικής επιρροής στην περιοχή και το «ειρηνικό» ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα διακινδύνευε αρκετά τον στρατηγικό αντικειμενικό σκοπό του. Το Ισραήλ ήξερε και αναγνώριζε την αξία του Mohsen Fakhrizadeh σαν επιστήμονα όλο αυτό το διάστημα που επεδίωκε την παύση του πυρηνικού προγράμματος. Η άνοδος του Donald Trump στα ηνία των Η.Π.Α. ήταν αρκετά βοηθητική για τον σκοπό τους αυτό και οι καλές σχέσεις των δύο χωρών συνέβαλαν στο να διατηρηθεί αυτή η ευνοϊκή πορεία για το Ισραήλ.

Κομβικό σημείο αυτής, η αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από την Πυρηνική Συμφωνία το 2015, η οποία έθετε περιορισμούς στην εξέλιξη του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, ενώ αντίστοιχα τα συμβαλλόμενα μέρη θα μείωναν τις οικονομικές κυρώσεις που είχαν πλήξει σημαντικά την ιρανική οικονομία. Η ανακοίνωση αποχώρησης το 2018 ήταν και η εναρκτήρια ώθηση για την επαναφορά του προηγούμενου status quo με ταχεία πυρηνική ανάπτυξη του Ιράν και κατακεραύνωση της οικονομίας του από τις παγκόσμιες δυνάμεις. Το αποκορύφωμα, ωστόσο, ήρθε με τη δολοφονία του Ιρανού Στρατηγού Qassem Soleimani, η οποία ενίσχυσε τα συναισθήματα μίσους και οργής του ιρανικού λαού προς τις Η.Π.Α. και αποτέλεσε ισχυρό πλήγμα για τη χώρα. Την ταραχώδη αυτή διετία ήρθε να κλείσει η πρόσφατη δολοφονία του Fakhrizadeh και το απότοκο αυτής εξακολουθεί να κεντρίζει το ενδιαφέρον.

Μπορεί να διαλυθούν όλα μέσα σε λίγα λεπτά; Μπορεί η φονική ενέδρα έναντι του  Fakhrizadeh να καταστρέψει το θετικό κλίμα που προετοιμάζει ο νέος Πρόεδρος των Η.Π.Α. Joe Biden για τις σχέσεις της χώρας του με το Ιράν; Σε γενικές γραμμές, η δολοφονία του Ιρανού πυρηνικού επιστήμονα φαίνεται να επιδιώκει περισσότερο την υπονόμευση της διπλωματίας και τη διατάραξη της εξωτερικής πολιτικής που υποστηρίζει ο Biden, παρά την υλοποίηση ενός πλήγματος στο πυρηνικό πρόγραμμα αυτό καθαυτό. Φαίνεται να υποβόσκει μία προσπάθεια να αποτραπεί η επαναπροσέγγιση και διαπραγμάτευση των ενδιαφερομένων υπό την νέα αμερικανική Προεδρία. Εντούτοις, τα αποτελέσματα μπορεί να μην έχουν τον ανησυχητικό αντίκτυπο που μπορεί να αναμένεται.

Αρχικά, το Ιράν μπορεί να ακολουθήσει μία εξ αποστάσεως ανταπόδοση στο Ισραήλ, όπως και κάνει για μεγάλο χρονικό διάστημα, μέσω της αρωγής στην Hezbollah η οποία χτυπά ισραηλινές θέσεις. Ωστόσο, μία δολοφονία εκδίκησης δε διαφαίνεται ως πιθανή ιρανική ενέργεια, αφού οι παράλληλες συνθήκες πιθανότατα την αποκλείουν. Μπορεί να ολοκληρώνεται, προσεχώς, ένας χρόνος από τη δολοφονία του Στρατηγού Soleimani και να αιωρείται στην ατμόσφαιρα μία αίσθηση ρεβανσισμού, όμως ταυτόχρονα θα διεξαχθεί και η μεταβίβαση της Αμερικανικής Προεδρίας στον Joe Biden, γεγονός που αποθαρρύνει τις σπασμωδικές ενέργειες από ιρανικής πλευράς. Ο νέος νόμος που ψηφίστηκε από το Ιρανικό Κοινοβούλιο για απαγόρευση της προσέλευσης των διεθνών ελέγχων στις πυρηνικές εγκαταστάσεις και την αφαίρεση του περιοριστικού ορίου στην παραγωγή ουρανίου εάν δεν αρθούν οι κυρώσεις σε δύο μήνες, θέτει ένα χρονικό περιορισμό αλλά δίνει ταυτόχρονα και το διάστημα να υπάρξει μία αποτελεσματική αμερικανική αντίδραση αντίθετη της προηγούμενης περιόδου. Το μόνο που μένει είναι η προσδοκία για σωστή και εποικοδομητική εξωτερική πολιτική από όλες τις πλευρές, ιδίως από το Ιράν και τις Η.Π.Α.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ