Του Κωνσταντίνος Χαρέμη,
Βαδίζουμε σίγα σιγά στην εβδομάδα που το εκλεκτορικό κολλέγιο θα συνέλθει, προκειμένου να εκλέξει, εκτός απροόπτου, τον Joe Biden ως επόμενο πρόεδρο των Η.Π.Α. Καθώς τα αποτελέσματα επισημοποιούνται στις πολιτείες, δύο είναι οι μεγάλες ειδήσεις των εκλογών της 3ης Νοεμβρίου. Η πρώτη είναι, φυσικά, η νίκη του Joe Biden και η δεύτερη είναι η εξαιρετικά υψηλή, για τα δεδομένα της Αμερικής, εκλογική συμμετοχή. Μία συμμετοχή που βοήθησε και τα δύο στρατόπεδα, αφού οι Δημοκρατικοί έλαβαν κοντά στις 15 εκατομμύρια παραπάνω ψήφους σε σχέση με τις προεδρικές εκλογές του 2016 και αντίστοιχα οι ρεπουμπλικάνοι γύρω στις 11 εκατομμύρια επιπλέον ψήφους.
Για πολλούς εκλογικούς αναλυτές αποτέλεσε έκπληξη το γεγονός ότι ο Donald Trump κατάφερε να αυξήσει σε σημαντικό βαθμό τους υποστηρικτές του. Άλλωστε, ο 45ος πρόεδρος των Η.Π.Α. δεν έχει μπορέσει να αποφύγει φουρτούνες μέσα στον Λευκό Οίκο. Πολιτικά σκάνδαλα, που αφορούν το πρόσωπο του προέδρου, έρευνες διαφθοράς, που πραγματοποιούνται στις εταιρείες του ομίλου Trump και αρκετές κυβερνητικές αποτυχίες, όπως το τείχος στα σύνορα με το Μεξικό, που ποτέ δεν κατασκευάστηκε, η αναμόρφωση του συστήματος υγείας, η αδυναμία διαχείρισης της πανδημίας, δεν συνιστούν την πιο ιδανική προεδρία.
Το ερώτημα, επομένως, που τίθεται είναι πώς ο Donald Trump, παρ’ όλες τις αντιξοότητες, διεύρυνε την εκλογική βάση του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος;
Η απήχηση των Ρεπουμπλικάνων στις αγροτικές κοινωνίες
Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα σε αυτές τις εκλογές «σάρωσε» τις αγροτικές περιοχές της Αμερικής. Εάν κοιτάξει κανείς τον χάρτη των εκλογικών αποτελεσμάτων, είναι φανερό ότι η καμπάνια του Donald Trump βρήκε περισσότερα ευήκοα ώτα σε μέρη μακριά από τα αστικά κέντρα. Αγροτικές πολιτείες, όπως η Iowa και το Ohio, μετακινήθηκαν ελάχιστα σε σύγκριση με τις υπόλοιπες πολιτείες των Η.Π.Α., που τα ποσοστά των Δημοκρατικών αυξήθηκαν σημαντικά.
Το σλόγκαν της προεκλογικής καμπάνιας του Donald Trump “Make America Great Again”, διανθισμένο με την εθνικιστικοπατριωτική ρητορική του Προέδρου, βρήκε πρόσφορο έδαφος σε έναν πληθυσμό βαθιά θρησκευόμενο και συντηρητικό. Επιπλέον, το επιτελείο του ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος πέτυχε να αξιοποιήσει στο έπακρο την απήχηση του προέδρου στις αγροτικές κοινότητες, διοργανώνοντας πληθώρα προεκλογικών εκδηλώσεων σε μικρές επαρχιακές πόλεις.
Η ιδιάζουσα δημοκρατία των Η.Π.Α.
Το εκλογικό σύστημα της Αμερικής ευθύνεται σε ένα μεγάλο βαθμό για την αύξηση των ψηφοφόρων του Trump. Αφού η λαϊκή ψήφος δεν παίζει κανένα απολύτως ρόλο στην αντιπροσώπευση, με την έννοια ότι στο εκλογικό σύστημα της Αμερικής μετράει αυτός που κερδίζει (Winner takes it all) και δεν υπολογίζονται αυτοί που ήρθαν δεύτεροι και τρίτοι, υφίσταται ελάχιστος πολιτικός χώρος για άλλα κόμματα. Έτσι όπως έχει διαμορφωθεί πλέον το εκλεκτορικό κολλέγιο, είναι σχεδόν αδύνατο ένα τρίτο κόμμα να σπάσει τον δικομματισμό Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα δυο κυρίαρχα κόμματα έλαβαν συνολικά το 98% των ψήφων σε αυτές τις εκλογές.
Το γεγονός αυτό οδηγεί αυτομάτως στη δημιουργία του κοινωνικού φαινομένου της «πόλωσης». Το πολωτικό κλίμα δημιουργείται, όταν ο ένας από τους δύο πόλους αναπτύσσει μια τέτοια δυναμική, που απειλεί να επισκιάσει τον άλλο πόλο. Αντίστοιχα, στην Αμερική οι Δημοκρατικοί εισήλθαν στον προεκλογικό αγώνα με πολλή ενέργεια και την πεποίθηση ότι κόσμος θα συρρεύσει στο πλευρό τους. Αυτό προκάλεσε μια αντίδραση από μερίδα πολιτών, οι οποίοι για διαφορετικούς λόγους δεν επιθυμούσαν Δημοκρατικούς στην κυβέρνηση. Ο φόβος της επικράτησης των Δημοκρατικών οδήγησε στην ενίσχυση του Ρεπουμπλικανικού πόλου από ανθρώπους που μπορεί να ήταν για χρόνια ανενεργοί ψηφοφόροι ή που μπορεί να μην είχαν ψηφίσει ποτέ.
Άνοδος του λαϊκισμού και λατρεία στο προφίλ του Προέδρου
Δεν είναι άγνωστο ότι, τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, τα λαϊκίστικά κινήματα έχουν δει τη δύναμή τους να αυξάνεται δραματικά σε όλη την υφήλιο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο Donald Trump έχει αναδειχθεί ως ηγέτης αυτής της ιδεολογίας παγκοσμίως. Ως ο πρόεδρος της ισχυρότερης χώρας στον πλανήτη αποτελεί πρότυπο και άλλων λαϊκιστών πρόεδρων, όπως ο Μπολσονάρο. Θεμελιώνοντας, λοιπόν, τη νίκη του το 2016 και την παγκόσμια αναγνωρισιμότητά του, ο Trump γνώριζε ποια ήταν τα καλύτερα όπλα, που διέθετε, προκείμενου να αυξήσει τους υποστηρικτές του.
Ταΐζοντας το τέρας του λαϊκισμού με συνεχή ψέματα και δημιουργώντας χάος και φόβο, η πολιτική προπαγάνδα του 45ου προέδρου κατάφερε να διεισδύσει στα μυαλά πολλών ψηφοφόρων. Οι ίδιοι οι ψηφοφόροι, εμπιστευόμενοι τυφλά τον πρόεδρο, έχουν αναδείξει τον Trump ως τον έναν και μοναδικό αρχηγό του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Τους αρέσει αυτός ο θρασύς και αμετανόητος χαρακτήρας του προέδρου. Επίσης, η διαρκής παραπληροφόρηση και οι θεωρίες συνομωσίας που διασπείρει ο Donald Trump μέσω των social media είναι το καλύτερο όχημα, ώστε να παραμένει στην επικαιρότητα και έτσι να προσεγγίζει όλο και περισσότερους ψηφοφόρους.
Με αυτόν τον τρόπο και χάριν στους υπόλοιπους παράγοντες, που αναφέρθηκαν, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα συμμετείχε στις εκλογές ουσιαστικά ως το κόμμα του Donald Trump. Ένα κόμμα κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του Προέδρου. Αν και ο Trump ηττήθηκε, αυτή η προσωπολατρία, που αναπτύχθηκε, προσέλκυσε εκατομμύρια ανθρώπους εκ του αποτελέσματος και μάλλον ενίσχυσε τη δύναμη του απερχόμενου προέδρου στην Αμερική παρά την αποδυνάμωσε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- https://www.bbc.com/news/world-us-canada-54972389
- https://www.theguardian.com/us-news/2020/nov/04/democrats-fail-persuade-rural-america-heartlands-us-election-2020-trump
- https://www.abc.net.au/news/2020-11-08/the-curtain-falls-on-donald-trumps-presidency/12766736
