Του Γιάννη Αυγουστάκη,
Η ελληνική κυβέρνηση τον περασμένο Ιανουάριο αποφάσισε να αναθέσει το νέο αναπτυξιακό μοντέλο για τα επόμενα 10 έτη σε μια επιτροπή από καταξιωμένους οικονομολόγους που συνδυάζουν επιστημονική εξειδίκευση, γνώση της αγοράς και εμπειρία σε θέματα σχεδιασμού οικονομικής πολιτικής. Με πρόεδρο τον νομπελίστα Χριστόφορο Πισσαρίδη, καθηγητή LSE και Πανεπιστημίου Κύπρου, η κυβέρνηση αποφάσισε να αναθέσει αυτό το δύσκολο έργο σε πρόσωπα εκτός πολιτικής σκηνής με κυρίαρχο γνώμονα την οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική ανάπτυξη και ευημερία του τόπου μας.
Κεντρικός στόχος για την ελληνική οικονομία κατά την επόμενη δεκαετία είναι η συστηματική αύξηση του κατά κεφαλήν πραγματικού εισοδήματος, ώστε αυτό να συγκλίνει σταδιακά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Κάποια φορολογικά μέτρα τα οποία έχουν προταθεί έχουν ήδη εφαρμοστεί, όπως η δημιουργία της νέα φορολογικής κλίμακας για τα εισοδήματα έως 10.000 ευρώ με φορολογικό συντελεστή 9%, η μείωση ασφαλιστικών εισφορών εργοδοτών και εργαζομένων και η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης που θα τεθεί σε ισχύ από 1η Ιανουαρίου 2021.
Την Δευτέρα 23 Νοεμβρίου παρουσιάστηκε το ολοκληρωμένο αναπτυξιακό σχέδιο από την επιτροπή Πισσαρίδη. Παρακάτω παρουσιάζονται οι στόχοι και τα μέτρα τα οποία πρότεινε η επιτροπή:
- Η αύξηση της απασχόλησης, με μείωση της ανεργίας αλλά και αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας από υποαπασχολούμενες ομάδες πληθυσμού, όπως είναι οι νέοι και οι γυναίκες.
- Η αύξηση της παραγωγικότητας που απαιτεί την αύξηση του παραγωγικού κεφαλαίου, δηλαδή νέες επενδύσεις τόσο από εγχώριους όσο και από ξένους επενδυτές. Αυτό θα επιτευχθεί με την ενσωμάτωση καινοτόμων μεθόδων παραγωγής και νέων τεχνολογιών.
Εκτός τα παραπάνω φορολογικά μέτρα που προτάθηκαν υπάρχουν κι αλλά τα οποία ανακοινώθηκαν με στόχο, την μείωση της παραοικονομίας, την μείωση των αυτοαπασχολούμενων, την χαμηλή παραγωγικότητα και προστιθέμενη αξία, την υψηλή εξάρτηση από την κατανάλωση και το μικρό ποσοστό οικονομικά ενεργού πληθυσμού.
Παρά τα υψηλά φορολογικά έσοδα που προέρχονται από τον ΕΝΦΙΑ, παρατηρείται υψηλό ποσοστό αδήλωτων εισοδημάτων και σε συνδυασμό με την φοροδιαφυγή που παρατηρείται στην έμμεση φορολογία, κοινώς ΦΠΑ, λόγω των υψηλών συντελεστών, τα έσοδα παραμένουν από τα χαμηλότερα στην Ευρωζώνη.
Οι προτάσεις της επιτροπής είναι:
- Η σταδιακή μείωση των φορολογικών βαρών που θα εξαρτηθεί από την πορεία των δημόσιων δαπανών και την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους.
- Οι φόροι στην ακίνητη περιουσία, με άλλα λόγια ο ΕΝΦΙΑ, πρέπει να εξορθολογιστούν, να ενοποιηθούν και να περάσουν σταδιακά σε τοπικό επίπεδο.
- H συνεχής προσπάθεια απλοποίησης του φορολογικού συστήματος, με τη θέσπιση ειδικού θεσμού, στο πρότυπο του Office for Tax Simplification του Ηνωμένου Βασίλειου.
- Η ενίσχυση αποταμίευσης νοικοκυριών με κίνητρα για μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επενδύσεις μέσω της ελληνικής κεφαλαιαγοράς και ειδικών επενδύσεων.
- Η άρση αντικινήτρων για τη μεγέθυνση μικρομεσαίων επιχειρήσεων εντός της χώρας.
- Αυστηρότερα και εντατικότερα μέτρα ελέγχου για τον περιορισμό της λαθραίας διακίνησης καυσίμων και καπνικών προϊόντων, με εξασφάλιση του κατάλληλου εξοπλισμού και τεχνογνωσίας.
- Η ενίσχυση κινήτρων για συρρίκνωση της παραοικονομίας μέσω επιβράβευσης και στοχευμένης χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών.
Όσον αφορά το ασφαλιστικό σύστημα οι προτάσεις αναφέρονται στην συνέχεια. Η δημιουργία νέου πυλώνα κοινωνικής ασφάλισης με κίνητρα για ιδιωτικές αποταμιεύσεις. Η μετάβαση σε ένα μερικώς κεφαλαιοποιητικό σύστημα δεν θα αποτελούσε ελληνική πρωτοτυπία, αντίθετα θα έφερνε την Ελλάδα πλησιέστερα στον μέσο όρο των ασφαλιστικών συστημάτων της Ευρώπης. Σήμερα, μόνο περίπου το 5% των πληρωμών ασφαλισμένων για συντάξιμες εισφορές στην Ελλάδα είναι κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα.
Παράλληλα με την εισαγωγή των κεφαλαιοποιητικών πυλώνων, προτείνονται παρεμβάσεις στον διανεμητικό πυλώνα, ώστε να αυξηθεί η ανταποδοτικότητα και διαφάνεια του συστήματος. Οι παρεμβάσεις αυτές περιλαμβάνουν:
- Μείωση του ανώτατου ορίου εισοδήματος, πλαφόν ασφαλιστέων αποδοχών, επί του οποίου επιβάλλονται αναλογικές ασφαλιστικές εισφορές για τους μισθωτούς εργαζόμενους, ώστε να προσεγγίσει τους μέσους όρους στην ΕΕ.
- Αντικατάσταση της ποσοστιαίας εισφοράς υγείας των μισθωτών με ένα σταθερό ποσό ή ένα σύστημα λίγων κλάσεων, όπως ισχύει και με τους αυτοαπασχολούμενους. Εναλλακτικά, διατήρηση του ισχύοντος καθεστώτος αναλογικών εισφορών, αλλά με ακόμα χαμηλότερο πλαφόν ασφαλιστέων αποδοχών υγείας. Το σχετικό κενό θα μπορεί να καλυφθεί από γενικά φορολογικά έσοδα.
- Αναπροσαρμογή των κανόνων υπολογισμού της ανταποδοτικής σύνταξης με τρόπο που να είναι αναλογιστικά και ουσιαστικά περισσότερο ανταποδοτική και συνδεδεμένη με την ηλικία συνταξιοδότησης.
- Εξορθολογισμό των κανόνων αναγνώρισης πλασματικών χρόνων ασφάλισης.
- Επιτάχυνση της λειτουργικής ενοποίησης των σχετικών συστημάτων των ταμείων, ώστε να γίνεται πολύ γρηγορότερα και με αυτόματους μηχανισμούς η έκδοση συντάξεων και ταυτόχρονα να υπάρχει συνεχής πληροφόρηση στους εργαζόμενους για την ασφαλιστική τους θέση κατά τη διάρκεια τους εργασιακού τους βίου.
Το αναπτυξιακό σχέδιο περιλαμβάνει ακόμα μέτρα και προτάσεις για πολλούς κλάδους και πυλώνες της ελληνικής οικονομίας. Ονομαστικά κάποιες σημαντικές προτάσεις:
- Επέκταση των ειδικών τμημάτων στα δικαστήρια για οικονομικές υποθέσεις που απαιτούν εξειδίκευση. Συστηματικότερη υποβοήθηση των δικαστών, μέσω της πρόσληψης δικαστικών υπαλλήλων και της εισαγωγής του θεσμού των επίκουρων.
- Ενίσχυση του συστήματος χρηματοπιστωτικής εποπτείας στον τομέα της προστασίας των επενδυτών. Βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης και της διαφάνειας στην αγορά πίστεως. Στόχος η ταχύτερη μείωση των προβληματικών δανείων από τις τράπεζες. Έμφαση στην αποτελεσματική εφαρμογή του νέου πτωχευτικού κώδικα.
- Εκσυγχρονισμός της δομής του συστήματος εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες. Έμφαση στην προσχολική αγωγή. Αύξηση του μέσου μεγέθους των σχολικών μονάδων, με ουσιαστική αυτονομία συμπεριλαμβανομένων και των προσλήψεων, και αξιολόγησή τους. Καθολική ανάπτυξη ψηφιακών υποδομών και περιεχομένου, επέκταση προγραμμάτων ολοήμερου σχολείου, μεταφορά αρμοδιοτήτων στην τοπική αυτοδιοίκηση. Ριζικός εκσυγχρονισμός συστήματος διακυβέρνησης στην ανώτατη εκπαίδευση, και ουσιαστική διασύνδεση των πανεπιστημίων με αντίστοιχα της αλλοδαπής, με την οικονομία και με την ευρύτερη κοινωνία.
- Αναδιάρθρωση του συστήματος υγείας με προτεραιότητα στην πλήρη ανάπτυξη συστήματος ψηφιακού φακέλου ασθενούς, πρωτοβάθμιας φροντίδας και πρόληψης. Μεγαλύτερη αυτονομία δημόσιων νοσοκομείων και εφαρμογή συστήματος παρακολούθησης κόστους και αξιολόγησης. Εξορθολογισμός της δημόσιας δαπάνης προμηθειών φαρμάκων και υλικών, με αύξηση όγκου γενόσημων φαρμάκων, χώρο για καινοτόμες θεραπείες και εφαρμογή πρωτοκόλλων στη συνταγογράφηση. Διασύνδεση των επιστροφών και εκπτώσεων που επιβάλλονται με χαρακτηριστικά καινοτομίας, έρευνας και επενδύσεων. Ενίσχυση συστήματος κλινικών μελετών.
- Ριζική αναβάθμιση του συστήματος κατάρτισης για ανέργους και για εργαζόμενους. Αύξηση χρηματοδότησης, ευθυγράμμιση κινήτρων και επιβράβευση των παρόχων σε συνάρτηση με τα αποτελέσματα της κατάρτισης. Παράλληλα, αναδιάρθρωση του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού με στροφή προς ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης.
- Ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων, κατοικιών και επαγγελματικών, με σκοπό τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Στροφή σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ανάπτυξη συστημάτων κυκλικής οικονομίας και διαχείρισης απορριμμάτων.
Συνοψίζοντας το αναπτυξιακό σχέδιο της ελληνικής οικονομίας, αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την μελλοντική πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης και χαίρει μεγάλης σημαντικότητας στην ανάπτυξη και την ευημερία του τόπου μας. Οι προτάσεις της επιτροπής συγκλίνουν σε ένα ευρωπαϊκό μοντέλο το οποίο ακολουθούν πολλές χώρες της ευρωζώνης εδώ και πολλά χρόνια. Μάλλον ήρθε η ώρα και της Ελλάδας να ακολουθήσει την ίδια πορεία.
