Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στη μακρά περίοδο της ζωής της είχε γνωρίσει πολλές αλώσεις και καταλήψεις πόλεων από τους γείτονές της, καθώς τα εδάφη της, τις περισσότερες φορές, εκτείνονταν σε ένα μεγάλο τμήμα του τότε γνωστού κόσμου. Κάποιες από αυτές τις πόλεις βρίσκονταν στα εκάστοτε σύνορα της Αυτοκρατορίας και κάποιες άλλες στο εσωτερικό της. Μερικές όμως από τις καταλήψεις έχουν ιδιαίτερη σημασία, διότι στοχεύουν σε καίρια σημεία της επικράτειας, όπως για παράδειγμα στη Ρώμη, με την οποία θα ασχοληθούμε στο παρόν άρθρο.
Τα γεγονότα ξεκινούν το 408, έτος κατά το οποίο εκτελείται (στις 22 Αυγούστου 408) ο γερμανικής καταγωγής στρατηγός Στηλίχων ύστερα από εντολή του αυτοκράτορα Ονωρίου. Οι Ρωμαίοι στρατιώτες με επικεφαλής τώρα τον Ολύμπιο επιτέθηκαν σε οικογένειες Γότθων. Έτσι, μια μερίδα από το στρατό που είχε γοτθική προέλευση αυτομόλησε στον βασιλιά των Βησιγότθων, τον Αλάριχο. Ενισχυμένος πλέον και άλλο στρατιωτικά ο Αλάριχος, κάνει μια μάλλον συμφέρουσα πρόταση προς τον Ονώριο. Ήταν πρόθυμος να εγκαταλείψει τα ρωμαϊκά εδάφη μαζί με το λαό του και να μεταβούν στην Πανονία (βόρεια του Δούναβη, περίπου στη σημερινή Ουγγαρία) με την προϋπόθεση πως θα λάμβανε ένα χρηματικό ποσό και θα γινόταν ανταλλαγή ομήρων. Η πρότασή του όμως απορρίφθηκε από τον αυτοκράτορα. Αυτή η άρνηση είχε ως αποτέλεσμα την αρχή μιας δύσκολης περιόδου για τη Ρώμη, καθώς οι ιθύνοντες δεν είχαν μεριμνήσει για την προστασία της.
Έτσι, ο Βησιγότθος βασιλιάς στράφηκε το φθινόπωρο του 408 προς την αιώνια πόλη και εγκαταστάθηκε έξω από τα τείχη της και την πολιόρκησε για πρώτη φόρα με σκοπό την ικανοποίηση των αιτημάτων του. Ο λαός και η Σύγκλητος παρακολουθούσαν έντρομοι τα γεγονότα, διότι ο ανεφοδιασμός τους από τον Τίβερη διακόπηκε, με την πείνα και τις αρρώστιες να κάνουν την εμφάνισή τους. Η πίεση αυτή οδήγησε τη Σύγκλητο σε διαπραγματεύσεις με τον Αλάριχο. Οι Ρωμαίοι απεσταλμένοι δεν ήθελαν να δείξουν στον εχθρό πως είχαν περιέλθει σε δεινή θέση και ανέφεραν πως προτίθενται να προβούν σε ειρήνη, ωστόσο είναι έτοιμοι να πολεμήσουν με κάθε κόστος. Ασφαλώς, ο Αλάριχος δεν πίστεψε τα λεγόμενά τους ζήτησε για να λύσει την πολιορκία όλο το χρυσάφι, το ασήμι και την κινητή περιουσία της πόλης, μαζί με όλους τους βάρβαρους σκλάβους.
Οι παράλογες απαιτήσεις του φυσικά και δεν μπόρεσαν να υλοποιηθούν με αποτέλεσμα την συνέχιση του αποκλεισμού για λίγες ακόμη μέρες. Τελικά, θα σταλεί και μια δεύτερη πρεσβεία που ζήτα το έλεος του Αλάριχου. Μετά από μια μακρά συζήτηση αποφασίστηκε να του παραδώσουν 5.000 χρυσές λίβρες, 30.000 λίβρες ασήμι, 4.000 μεταξωτοί χιτώνες, 3.000 πορφυρά υφάσματα και 3.000 κιλά πιπεριού. Επίσης, η Σύγκλητος είχε την υποχρέωση να πείσει τον αυτοκράτορα να προβεί σε ειρήνη και συμμαχία με τους Γότθους. Η έλλειψη των ποσοτήτων σε χρυσό και ασήμι οδήγησε του Ρωμαίους στο λιώσιμο κάποιων αγαλμάτων και διακόσμων. Όταν συμπληρώθηκε το ποσό στάλθηκαν στον Ονώριο, που βρισκόταν στη Ραβέννα, αγγελιαφόροι και του ζήτησαν να εγκρίνει τους όρους αυτούς και να προχωρήσει τις διαδικασίες για την ειρήνη.
Οι απαιτήσουν του Αλάριχου εκπληρώθηκαν και έτσι τα στρατεύματά του κινήθηκαν προς το νότο, τον Δεκέμβριο του 408. Όλα ήταν έτοιμα για τις διαπραγματεύσεις για την ειρήνη μεταξύ των δυο πλευρών. Ο Βησιγότθος βασιλιάς ζήτησε να πάρει τις επαρχίες του Νορικού, της Βενετίας, της Ίστριας και της Δαλματίας. Οι ανεδαφικές, για μια ακόμη φορά, διεκδικήσεις του σταμάτησαν προσωρινά τις συζητήσεις και αυτό γιατί με την παράδοση της Βενετίας στους Γότθους θα ήταν θέμα χρόνου η κατάκτηση και της υπόλοιπης χερσονήσου. Ο Αλάριχος περιορίστηκε να λάβει το Νορικό και μαζί με αυτό μια ετήσια αποζημίωση σε τρόφιμα και έναν στρατιωτικό ρωμαϊκό τίτλο. Με αυτή τη νέα πρόταση ο Ονώριος θα ήταν λογικό να συμφωνήσει, ωστόσο η εμφάνιση νέων στρατιωτικών δυνάμεων του έδωσαν την εντύπωση πως θα μπορέσει να συγκρουστεί με την αντίπαλη πλευρά και έτσι απέρριψε όλους τους όρους. Σε αυτό το σημείο ξεκινά η δεύτερη πολιορκία της Ρώμης.
Στα τέλη του 409 βρισκόταν ξανά έξω από τα τείχη της πόλης. Για να επιτύχει τους σκοπούς του πίεσε τη Σύγκλητο ν’ αναδείξει έναν νέο αυτοκράτορα, τον οποίο θα μπορούσε να ποδηγετήσει. Τη θέση αυτή έλαβε ο έπαρχος Πρίσκος Άτταλος, ωστόσο δεν μπόρεσε να εκπληρώσει τις επιθυμίες του Αλάριχου και έτσι στράφηκε πάλι προς τον Ονώριο. Οι δυο άνδρες συναντήθηκαν λίγο έξω από τη Ραβέννα και μάλλον θα υπήρχε μια λύση εάν δεν ανατρέπονταν για ακόμη μια φορά τα πράγματα. Στα γεγονότα εμπλέκεται τώρα ο Βησιγότθος Σάρος που είχε ενταχθεί από καιρό στο πλευρό των Ρωμαίων, αλλά στην συγκεκριμένη διαμάχη διατηρούσε ουδέτερη στάση. Είχε μια σχέση αντιπαλότητας με τον Αλάριχο και τώρα την εκδήλωσε φανερά. Συντάχθηκε με τον Ονώριο και επιτέθηκε ξαφνικά στον προσωπικό του αντίπαλο, με αποτέλεσμα τη διακοπή των διαπραγματεύσεων. Για τρίτη φορά τα βησιγοτθικά στρατεύματα στράφηκαν προς τη Ρώμη.
Οι άνδρες του Αλάριχου κύκλωσαν την πόλη εμποδίζοντας ξανά την τροφοδοσία και στις 24 Αυγούστου του 410 πραγματοποιείται η έφοδος. Για δυο με τρεις μέρες είχαν την άδεια να λαφυραγωγήσουν τα πάντα. Παρατηρήθηκε ένας μεγαλύτερος σεβασμός προς τους χριστιανικούς ναούς, αλλά οι ζημιές δεν έπαψαν να είναι πολλές, μάλιστα κάηκε και το παλάτι του Σαλλούστιου μαζί με άλλα κτίσματα. Πέραν από τους θησαυρούς απέσπασαν και έναν μεγάλο αριθμό αιχμαλώτων, συμπεριλαμβανομένης της αδελφής του αυτοκράτορα Γάλλας Πλακιδίας.
Τα σχέδια του Αλάριχου τώρα στρέφονται προς την Αφρική. Μετά από κάποιες περιπλανήσεις στην Ιταλία κατευθύνεται προς τη Μεσσήνη, όπου μαζί με τα πλοία του θα έφτανε στον προορισμό του. Μια θύελλα όμως κατέστρεψε το στόλο του ανακόπτοντας την πορεία του. Λίγο αργότερα, προς τα τέλη του 410, ο Αλάριχος πεθαίνει και όλα ματαιώνονται.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- John Bagnell Bury, Η Εισβολή των Βαρβάρων στην Ευρώπη, Μετάφραση Φωτεινή Β. Πέρρα, Εκδόσεις Ηρόδοτος 2019, σελ. 141-148
- Συλλογικό έργο, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Ζ΄, Πρωτοβυζαντινοί Χρόνοι, Εκδόσεις Εκδοτική Αθηνών 1978, σελ. 103-105
- Diehl Charles, Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τόμος Α΄ Μετάφραση Ελένη Ταμπάκη, Εκδόσεις Ηλιάδη, σελ. 4-5
