Της Νεφέλης Κανέλλου,
Η πόλη του Marawi ελευθερώθηκε από τους εξτρεμιστές μουσουλμάνους 3 χρόνια πριν, το 2017. Παρόλα αυτά, ακόμη δεν έχει καταφέρει να ανακάμψει από την καταστροφική της κατοχή και από την -ακόμη πιο καταστροφική- μάχη απελευθέρωσής της.
Η μάχη του Marawi ή η κατάληψη του Marawi, όπως είναι γνωστή, ξέσπασε στις 23 Οκτωβρίου του 2017 ανάμεσα στις δυνάμεις της κυβέρνησης και σε μαχητές συνδεδεμένους με το Ισλαμικό Κράτος (ISIS). Διήρκησε 5 μήνες και ήταν η μεγαλύτερη σύγκρουση που έλαβε ποτέ χώρα στις Φιλιππίνες. Στις 17 Οκτωβρίου του 2017 οι δυνάμεις των Φιλιππίνων κατάφεραν να σκοτώσουν τους 2 στρατηγούς που λειτουργούσαν ως αρχηγοί και στις 23 Οκτωβρίου οι κυβερνητικές δυνάμεις ανακοίνωσαν πως η πόλη ήταν πλέον ελεύθερη.
Το Marawi είναι μία πόλη, που κείται στην περιφέρεια του Lanao και την πλειοψηφία των κατοίκων της οποίας αποτελεί η μειονότητα των Maranao. Η μειονότητα αυτή, αν και πρόκειται για τη γη τους και τα σπίτια τους, δεν έχει ληφθεί υπόψιν από την κυβέρνηση, όσον αφορά τις αποφάσεις για την περιοχή. Η μάχη του Marawi οδήγησε περίπου 200.000 ανθρώπους μακριά από τις πατρογονικές τους εστίες και 3 χρόνια μετά την ελευθέρωση της πόλης συνεχίζουν να ζουν διάσπαρτοι στη χώρα, συχνά σε προσωρινές δομές. Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί στο ότι η αναστήλωση του Marawi θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2021, αλλά η προσπάθεια φαίνεται να έχει μόλις αρχίσει.
Η τοποθέτηση της μειονότητας των Maranao, αλλά και άλλων θρησκευτικών και κοινωνικών μειονοτήτων της περιοχής, σε δεύτερη μοίρα από την κυβέρνηση διαφαινόταν και πριν από τον πόλεμο. Προτού ξεσπάσει η μάχη, πολλοί θρησκευτικοί ηγέτες της περιοχής του Lanao έστειλαν ένα πολυσέλιδο μανιφέστο στην κυβέρνηση, από την οποία ζητούσαν άμεση παρέμβαση, καθώς κατά τη γνώμη τους το πρόβλημα θα μπορούσε να επιλυθεί μέσω παραδοσιακών μέσων διπλωματίας. Παρόλα αυτά, η κυβέρνηση είχε ήδη λάβει την απόφασή της και οι Maranao παρέμειναν απλοί θεατές της μάχης που εκτυλισσόταν μπροστά τους, χωρίς να έχουν ενημερωθεί ή να έχουν συμφωνήσει για τη σχεδόν ολοκληρωτική ισοπέδωση της πόλης τους.
Η ήδη υπάρχουσα μειονεκτική κοινωνική, πολιτική και οικονομική θέση των μειονοτήτων στο Marawi αποτέλεσε εύφορο έδαφος για τους ισλαμιστές μαχητές. Πολλοί νέοι που ανήκαν στη μειονότητα των Maranao στράφηκαν προς τους εξτρεμιστές και στρατολογήθηκαν από αυτούς, καθώς στο πρόσωπό τους είδαν την ελπίδα για μία καλύτερη ζωή.
Η ευρύτερη περιοχή του Lanao κατοικείται από μουσουλμάνους. Επιπλέον, είναι κομμάτι μίας μεγαλύτερης περιφέρειας, της περιφέρειας Bangsamoro, η οποία μάλιστα επιθυμούσε για χρόνια την αυτονομία της. Το ότι το 2015 εκδόθηκε νόμος που δεν τους επέτρεπε αυτή την αυτονομία περιέπλεξε τα πράγματα και βοήθησε ίσως εξτρεμιστικές συμπεριφορές να ευδοκιμήσουν. Αν και η μάχη του Marawi τελείωσε πριν τρία χρόνια, η παρουσία εξτρεμιστικών δράσεων και στοιχείων δεν έχει εκλείψει από την περιοχή. Αυτό συμβαίνει, διότι, για να εκλείψουν τέτοια στοιχεία από μία κοινωνία, πρέπει να υπάρχουν σωστές δομές σε όλα τα επίπεδα, ενημέρωση και πλήρης αναγνώριση και διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην περιοχή.
Τα παραπάνω δε φαίνεται να τηρούνται, καθώς οι ομάδες που διέμεναν παραδοσιακά στην περιοχή αποτελούν μειονότητες, οι οποίες επί πολλά χρόνια παραγκωνίζονταν. Ακόμη, αν και η αναστήλωση της πόλης έχει ξεκινήσει, η πλειοψηφία των κατοίκων της είναι διασκορπισμένη εδώ και τρία χρόνια, εξαιτίας της σύρραξης και κατ’ επέκταση της καταστροφής των υποδομών της πόλης. Σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, ο αριθμός των εκτοπισμένων ανέρχεται σε 25.367. Πολλές πρωτοβουλίες πολιτών της περιοχής και της ευρύτερης περιφέρειας, καθώς και της κοινωνίας των πολιτών, πολιτικών και θρησκευτικών οργανώσεων προσπαθούν ήδη να χτίσουν ισχυρές κοινωνικές και εκπαιδευτικές δομές ώστε να ισχυροποιήσουν την κοινωνία και τους θεσμούς της. Μόνο μέσω της διαφύλαξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της κατάργησης της περιθωριοποίησης των μειονοτήτων από την κυβέρνηση και της συνεχούς ισχυροποίησης των δημοκρατικών θεσμών θα μπορέσει η περιοχή να ανακάμψει πλήρως και να διασφαλίσει ότι ακραίες συμπεριφορές και ιδεολογίες δεν θα επικρατήσουν ξανά.
