Του Πάνου Ιορδανίδη,
Ας υποθέσουμε ότι ο πληθυσμός του πλανήτη αποτελείται από δύο άτομα, τον Νίκο και τον Κώστα. Ο Νίκος έχει ένα σπίτι και το φροντίζει ούτως ώστε να παραμείνει άρτιο και να συνεχίσει να ζει σε αυτό. Ο Κώστας έρχεται να φτιάξει το δικό του σπίτι ακριβώς δίπλα στο σπίτι του Νίκου. Ο Νίκος και ο Κώστας δεν έχουν έρθει ποτέ σε επαφή. Έτσι, κανένας δεν γνωρίζει τις προθέσεις του άλλου.
Για να βγει ο Νίκος από αυτήν την κατάσταση αβεβαιότητας κατασκευάζει ένα όπλο για να αισθάνεται ασφαλής. Ο Κώστας, βλέποντας τον Νίκο να επιδίδεται σε αυτήν την ενέργεια, αρχίζει να ανησυχεί για τη δική του ακεραιότητα σε περίπτωση που ο Νίκος έχει εχθρικές διαθέσεις απέναντί του. Για να αισθανθεί και αυτός ασφαλής, κατασκευάζει δύο όπλα. Τώρα ο Κώστας έχει αμυντικό πλεονέκτημα σε περίπτωση που ο Νίκος του επιτεθεί με το όπλο του.
Με αυτόν τον τρόπο, συνεχίζεται ένας αέναος αγώνας ανάμεσα τους για το ποιος από τους δύο θα αποκτήσει αμυντικό πλεονέκτημα έναντι του άλλου. Καθώς όμως ο αγώνας συνεχίζεται, κάθε φορά αυτός που έρχεται σε πλεονεκτική θέση έρχεται αντιμέτωπος με το εξής δίλημμα:
Μήπως θα ήταν καλύτερα να επιτεθώ τώρα που βρίσκομαι μπροστά από τον άλλον γιατί την επόμενη φορά που θα με ξεπεράσει μπορεί να επιτεθεί εκείνος πρώτος;
Αυτό, σύμφωνα με την νεορεαλιστική προσέγγιση των διεθνών σχέσεων, ονομάζεται δίλημμα ασφαλείας. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα εφαρμογής του είναι ο εξοπλιστικός ανταγωνισμός ΗΠΑ και ΕΣΣΔ την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Τι συμβαίνει όμως σήμερα με αυτό το θεωρητικό σπειροειδές μοντέλο περιγραφής των σχέσεων που διέπουν δύο εχθρικές μεταξύ τους δυνάμεις του διεθνούς συστήματος;
Η επικαιρότητα στη Μέση Ανατολή μας δίνει το έναυσμα να εξετάσουμε ένα νέο αναδυόμενο δίλημμα μετά από τις πολυποίκιλες περιφερειακές ανακατατάξεις που έχουν προκύψει τα τελευταία χρόνια. Ο πόλεμος δι’ αντιπροσώπων στη Συρία έχει φέρει το Ιράν σε μια ισχυρότερη από πριν γεωστρατηγική θέση. Οι Φρουροί της Επανάστασης, η Χεζμπολάχ και οι δεκάδες άλλες σιιτικές πολιτοφυλακές, ως δορυφόροι της Τεχεράνης, υποστήριξαν ένθερμα το καθεστώς Άσαντ μέχρι σήμερα. Η έκβαση του πολέμου και η νίκη του τόξου Άσαντ-Ιράν-Ρωσία βρίσκεται προ των πυλών.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, το Ισραήλ βρίσκεται στον αντίποδα της ιρανικής επέκτασης. Δεν είναι λίγες οι φορές που το Ισραήλ έχει αντιδράσει στρατιωτικά εντός των συριακών εδαφών όσο το πλησιάζει γεωγραφικά η Ισλαμική Δημοκρατία, πράγμα που έπραξε και πριν από λίγες ημέρες με εκτεταμένες αεροπορικές επιδρομές. Η πρακτική αυτή κρίνεται απολύτως λογική αν αναλογιστούμε πως ένας από τους θεμελιώδεις στόχους της Τεχεράνης είναι ο πλήρης αφανισμός του Τελ-Αβίβ.
Πολλοί έχουν διατυπώσει ανησυχίες για μια μετωπική σύγκρουση Ισραήλ και Ιράν. Κάτι τέτοιο προφανώς θα ήταν ολέθριο, όχι μόνο για την ασφάλεια και την σταθερότητα της περιοχής, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο σε περίπτωση που υπάρξει χρήση των μαζικών όπλων καταστροφής που διαθέτει (αλλά δεν τον παραδέχεται επίσημα) το Τελ-Αβίβ. Για καλή μας τύχη, οι ισραηλινές πυρηνικές κεφαλές δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθούν όσο η Ρωσία βρίσκεται στο Λεβάντε ως άτυπη εγγυήτρια δύναμη. Μάλιστα, το Κρεμλίνο έχει «βάλει φρένο» αρκετές φορές στις επιθετικές διαθέσεις της Τεχεράνης τον τελευταίο χρόνο και καλείται να παίξει έναν αποτρεπτικό ρόλο που, προφανώς, διασφαλίζει τα συμφέροντά του.
Το πραγματικό όμως δίλημμα ασφαλείας προκύπτει από την εξίσωση Ισραήλ-Χεζμπολάχ.
Η σιιτική πολιτοφυλακή του Λιβάνου, έχει αναμειχθεί στη Συρία πολύ πριν την ρωσική παρέμβαση. Σε μεγάλο βαθμό, συνέβαλλε στην υπεροχή των κυβερνητικών δυνάμεων του Άσαντ, έναντι των επαναστατών και των τζιχαντιστών, βοηθώντας στην ανακατάληψη πολλών σημαντικών περιοχών. Οι μαχητές της Χεζμπολάχ εμμένουν στο συριακό μέτωπο έχοντας λάβει εκπαίδευση, εξοπλισμό και χρηματοδότηση από το νικηφόρο τόξο του πολέμου.
Στην συγκεκριμένη περίπτωση, όπου το κέντρο βάρους πέφτει στην στρατιωτική της δύναμη, το Ισραήλ εκτιμά πως η Χεζμπολάχ έχει σχεδόν δεκαπλασιάσει το πυραυλικό της οπλοστάσιο από το 2006, όπου συντελέστηκε η τελευταία σύγκρουσή τους. Να σημειωθεί πως όλη αυτή η δυναμική της Χεζμπολάχ έχει αυξηθεί ενώ την ίδια στιγμή το Ισραήλ έχει καταστρέψει δεκάδες φορές κομβόι μεταφοράς των εν λόγω εξοπλισμών προς το δορυφόρο της Τεχεράνης.
Η Χεζμπολάχ βγαίνει από το συριακό μέτωπο πιο ισχυρή από ποτέ και το Ισραήλ βρίσκεται αντιμέτωπο με το δίλημμα της αποτρεπτικής επίθεσης όσο βρίσκεται ακόμα σε θέση ισχύος, ένα πολύ πιο άμεσο και ρεαλιστικό ενδεχόμενο από την μετωπική σύγκρουση με το Ιράν. Δεν είναι μόνο το ότι οι μαχητές από το «Κόμμα του Θεού» μπορούν να επιχειρήσουν μια εισβολή στα ισραηλινά εδάφη, όπως προσπάθησαν μέσα από σήραγγες, αλλά και το ότι οι 150.000, στην πλειοψηφία τους μη-κατευθυνόμενοι, πύραυλοι είναι έτοιμοι να πλήξουν χιλιάδες αμάχους.
Μια επανάληψη του πολέμου του 2006 είναι ένα ενδεχόμενο που βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ στην παρούσα φάση και, λαμβάνοντας υπόψιν τα δεδομένα, οι 34 ημέρες διάρκειας μοιάζουν πολύ λίγες…
Απόφοιτος του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Είναι λάτρης της διεθνούς πολιτικής τόσο σαν ακαδημαϊκό, όσο και σαν δημοσιογραφικό αντικείμενο. Έχει ασκηθεί σε πολιτικές διευθύνσεις του ΥΠΕΞ και δραστηριοποιείται ενεργά στον χώρο του εθελοντισμού σε ΜΚΟ, ακαδημαϊκά συνέδρια και εκπαιδευτικές προσομοιώσεις.
