Της Κωνσταντίνας Κασούμη,
Αντισυνταγματικός και αντιδημοκρατiκός χαρακτηρίσθηκε ο νόμος 4703/2020 – ΦΕΚ 131/Α/10-07-2020 για τις δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις ο οποίος ψηφίστηκε από τη Βουλή με αυξημένη πλειοψηφία 187 βουλευτών.
Ως συνάθροιση ορίζεται η συγκέντρωση προσώπων, στον ίδιο τόπο και την ίδια χρονική στιγμή για την επιδίωξη ορισμένου σκοπού, όχι όμως ψυχαγωγικού ή εμπορικού. Αποτελεί θεμέλιο λίθο για την αρχή του δημοκρατικού πολιτεύματος, την ελευθερία της έκφρασης, την ελευθερία της συλλογικής δραστηριότητας. Το δικαίωμα του συνέρχεσθαι αποτελεί περισσότερο ελευθερία παρά δικαίωμα με την αυστηρή νομική έννοια. Κατοχυρώνεται στο άρθρο 11 παρ. 1 του Ελληνικού Συντάγματος, «Οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα να συνέρχονται ήσυχα και άοπλα», στο άρθρο 12 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο άρθρο 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Χαρακτηριστικό γνώρισμα των συναθροίσεων είναι η προσωρινότητα της συγκέντρωσης των μελών της, τα οποία τις περισσότερες φορές είναι άγνωστα μεταξύ τους. Ταυτόχρονα, δεν ορίζεται από το Σύνταγμα ένας ελάχιστος αριθμός προσώπων για την στοιχειοθέτηση της συνάθροισης κάνοντας κατανοητό ότι και δύο με τρία άτομα έχουν το δικαίωμα να συγκεντρωθούν για την υλοποίηση ενός κοινού στόχου. Οι μετέχοντες οφείλουν να έχουν προσυνεννοηθεί καθώς γίνεται αντιληπτό ότι δεν αποτελεί συνάθροιση η απλή συρροή ή ο συνωστισμός ανθρώπων. Χαρακτηρίζεται από οργάνωση με σκοπό τις διαδηλώσεις για την απλή έκφραση απόψεων ή την προβολή και διεκδίκηση αιτημάτων.
Διακρίνεται σε δημόσια (μπορεί να τελεστεί σε κλειστό χώρο ή στην ύπαιθρο) και σε ιδιωτική. Στο άρθρο 11 του Ελληνικού Συντάγματος προστατεύεται η δημόσια. Αυτή πρέπει να τελείται ησύχως δηλαδή τα μέλη της να μην βιαιοπραγούν εις βάρος τρίτων προσώπων ή μετεχόντων σε αυτήν και αόπλως, δηλαδή οι συναθροιζόμενοι να μην φέρουν όπλα ή να μην χρησιμοποιούν αντικείμενα τα οποία από την φύση τους μπορούν να τραυματίσουν πρόσωπο ή να προκαλέσουν υλικές ζημίες.
Σκοπός του Νόμου 4703/2020 – ΦΕΚ 131/Α/10-7-2020 που εξέδωσε η Κυβέρνηση είναι να προστατευθεί το δικαίωμα των ανθρώπων να συνέρχονται δημοσίως σε υπαίθριο χώρο με τέτοιον τρόπο ώστε να μην θίγεται η δημόσια ασφάλεια και η κοινωνικοοικονομική ζωή μιας περιοχής.
Ωστόσο, ο Άρειος Πάγος σε πρόσφατη γνωμοδότησή του έκρινε αντισυνταγματική την διάταξη 10 παρ. 3 του προαναφερθέντος Νόμου η οποία ορίζει ότι: «Αρμόδια για τη διάλυση δημόσιας υπαίθριας συνάθροισης που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι η κατά τόπον αρμόδια αστυνομική ή λιμενική αρχή με σύμφωνη γνώμη του παριστάμενου αρμοδίου εισαγγελέα πρωτοδικών. Σε κατεπείγουσες και σοβαρές περιπτώσεις διασάλευσης της δημόσιας ασφάλειας και ιδίως, σε περιπτώσεις διάπραξης εγκλημάτων κατά της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας ή σε περιπτώσεις γενικευμένων επεισοδίων, εφόσον δεν παρίσταται αρμόδιος εισαγγελέας πρωτοδικών, η απόφαση διάλυσης της συνάθροισης λαμβάνεται από τον επικεφαλής της αστυνομικής ή λιμενικής δύναμης με παράλληλη αμελλητί ενημέρωση του αρμοδίου εισαγγελέα πρωτοδικών».
Ο προβληματισμός για τη διάταξη αυτή έγκειται στο γεγονός ότι οι αστυνομικές ή οι λιμενικές αρχές μπορούν να διαλύσουν μια δημόσια συνάθροιση μονάχα αν λάβουν σύμφωνη γνώμη από τον εισαγγελέα πρωτοδικών. Σύμφωνα μάλιστα με τους κανόνες του Διοικητικού Δικαίου, όταν προβλέπεται υποχρεωτική σύμφωνη γνώμη, το αποφασίζον όργανο δεν μπορεί να δράσει χωρίς την σύμφωνη γνώμη του συμβουλευτικού από την οποία δεσμεύεται. Η γνώμη του συμβουλευτικού οργάνου έχει άμεση νομική ισχύ και αποτελεί διοικητική πράξη.
Με την διάταξη 10 παρ. 3 του Νόμου 4703/2020 δίδεται στον εισαγγελέα πρωτοδικών γνωμοδοτική αρμοδιότητα, ως προς την διάλυση δημόσιων συναθροίσεων, η οποία αποτελεί διοικητική πράξη. Αυτό συνιστά κατάφωρη παραβίαση του άρθρου 89 παρ. 3 του Ελληνικού Συντάγματος σύμφωνα με το οποίο απαγορεύεται η ανάθεση διοικητικών καθηκόντων σε δικαστικούς λειτουργούς.
ΠΗΓΕΣ
- Θεμελιώδη Δικαιώματα, Σπύρος Βλαχόπουλος
- www.avgi.gr
