Της Σοφίας Πεχλιβανίδου,
Δεν θυμάμαι γιατί και πότε ξεκίνησα να ζωγραφίζω. Δεν θυμάμαι γιατί και πότε ήταν η πρώτη φορά που έφτιαξα το πρώτο μου γλυπτό ούτε ποιο ήταν αυτό. Σίγουρα θα υπάρχει κάπου καταχωνιασμένο στο σπίτι μου και ίσως κάποια στιγμή το ξαναβρώ και θυμηθώ πώς ξεκίνησαν όλα. Θυμάμαι τον εαυτό μου στην πρώτη δημοτικού να θαυμάζω τη δασκάλα μου, επειδή ζωγράφιζε ωραία και έκανε ολοστρόγγυλα γράμματα. Ήθελα τόσο πολύ να της μοιάσω! Μάλιστα, στις εργασίες για το σπίτι στο τετράδιο της αντιγραφής «στόλιζε» κάθε άσκηση με μια ζωγραφιά κι εγώ τις χρωμάτιζα όλες με προσοχή για να μην ξεφεύγω από τα περιγράμματα. Θυμάμαι τον εαυτό μου με τη μαμά μου να κάνουμε χειροτεχνίες στο σπίτι, να προσπαθώ να κόβω ίσια με το μικρό μου ψαλιδάκι, κάθε φορά που ετοίμαζε χειροτεχνίες για το σχολείο, καθότι δασκάλα και εκείνη. Ώρες ατελείωτες μπορούσα να κάθομαι στο γραφείο μου και να ζωγραφίζω και μετά γεμάτη περηφάνια να πηγαίνω στη μαμά μου να της δείξω τη ζωγραφιά μου. Ήμουν τελειομανής και αυστηρή με τον εαυτό μου, με τις ζωγραφιές μου και με κάθε σημαντική ή ασήμαντη χειροτεχνία μου από παιδί. Ακόμα είμαι.
Στα οκτώ μου πήγα για πρώτη φορά σε εργαστήριο ζωγραφικής στην πόλη μου. Παρέμεινα μαθήτρια του εργαστηρίου μέχρι τα δεκαέξι, καθώς μετά ξεκίνησαν οι υποχρεώσεις των πανελλαδικών και σκεφτόμουν ότι δεν θα προλαβαίνω. Καλλιτέχνης δεν σκέφτηκα ποτέ να γίνω όσο ήμουν μαθήτρια. Έλεγα ότι είναι το χόμπι μου, η δραστηριότητα που επιλέγω στον ελεύθερο χρόνο μου, ο τρόπος που επιλέγω για να εκφράζω όσα σκέφτομαι, όσα νιώθω και όσα φαντάζομαι, ζωγραφίζοντάς τα σε χαρτί ή φτιάχνοντας κάτι τρισδιάστατο με ό,τι υλικό μπορούσα να βρω. Οι χειροτεχνίες ήταν η παρηγοριά μου, όταν ήμουν στενοχωρημένη, ήταν η παρέα μου, όταν ήμουν μόνη, αν και τελικά στην πραγματικότητα ποτέ δεν ήμουν μόνη, γιατί τα αποκυήματα της φαντασίας μου ήταν τόσα πολλά που ήταν και η καλύτερη παρέα. Όταν σταμάτησα τη ζωγραφική στενοχωρήθηκα, όμως δεν προβληματίστηκα ιδιαίτερα, γιατί έλεγα στον εαυτό μου ότι θα το κάνω, όταν θα έχω χρόνο -αν έχω.
Στη διάρκεια της προετοιμασίας των πανελλαδικών μου έλειπε τόσο που, κάθε φορά που είχα έστω και λίγο χρόνο, προσπαθούσα να τον αφιερώνω εκεί, στο να φτιάχνω πράγματα, να τα φαντάζομαι, να τα ζωγραφίζω και να τα αποτυπώνω με δισδιάστατο ή τρισδιάστατο όγκο. Στο πανεπιστήμιο ασχολήθηκα με τη ζαχαροπλαστική και συγκεκριμένα με το να διακοσμώ τα γλυκά μου με τρισδιάστατο τρόπο. Η ζαχαροπλαστική μου έμαθε πως κάθε πλευρά ενός γλυκού, ενός έργου τέχνης, όπως συνήθιζε να λέει η σεφ μου, είχε αξία και έπρεπε να είναι άψογα αποδοσμένη. Σταδιακά, λοιπόν, η τρισδιάστατη απεικόνιση όσων σκεφτόμουν και φανταζόμουν ήταν το κυρίαρχο ενδιαφέρον στο μυαλό μου. Όταν, πλέον, αποφάσισα ότι θα δοκιμάσω την τύχη μου στη Σχολή Καλών Τεχνών ήμουν απολύτως κατασταλαγμένη. Ήθελα να γίνω γλύπτρια. Και τελικά το κατάφερα ή, καλύτερα, νομίζω πως κάποια στιγμή θα το καταφέρω, δεδομένου ότι πάντα θα έχω κάτι να μάθω παραπάνω.
Η ζωγραφική δεν θα σταματήσει ποτέ να αποτελεί κομμάτι όλης της διαδικασίας δημιουργίας ενός έργου, από τη σύλληψη της ιδέας και την επεξεργασία των λεπτομερειών μέχρι την οριστική και ολοκληρωμένη κατασκευή του και την παρουσίασή του ως αυτούσιο γλυπτό. Κάθε μορφή τέχνης για τον άνθρωπο που την ασκεί έχει ένα ξεχωριστό νόημα που, όταν βαθαίνει η σχέση του με την τέχνη του, το αναζητά ο καθένας και είναι αυτό που θα καθορίσει τι είδους καλλιτέχνης θα γίνει. Η γλυπτική, λοιπόν, για εμένα είναι ο τρόπος για να πάρουν «σάρκα και οστά» όλα εκείνα τα μικρά, δυσπρόσιτα πράγματα που υπάρχουν στην ψυχή μου. Είναι ο τρόπος να δώσω μορφή στον άνθρωπο που είμαι όντως χωρίς περιτυλίγματα, χωρίς προσπάθεια να γίνω κάτι άλλο ή να δείξω κάτι άλλο. Η γλυπτική είναι ο τρόπος να δίνεις μορφή στο «είναι» σου, ακόμη κι αν δεν ξέρεις ποιο ακριβώς είναι αυτό. Είναι ο τρόπος να το αναζητάς, να το πλάθεις όπως θέλεις εσύ, να το μορφοποιείς με τα πιο συνηθισμένα ή τα πιο ασυνήθιστα υλικά, να το βρίσκεις στα πιο απροσδόκητα μέρη, να σε ξαφνιάζει αυτό το «είναι» που μπορείς να βρεις στους άλλους και να σου δίνει έναυσμα να το εκφράσεις μέσα από τις παλάμες των χεριών σου.
Μπαίνοντας στη Σχολή Καλών Τεχνών και ούσα φοιτήτρια του εργαστηρίου γλυπτικής, πολλές φορές σκεφτόμουν και σκέφτομαι «Και αν το έργο μου δεν είναι καλό; Αν το έχει σκεφτεί κάποιος άλλος καλύτερα; Αν δεν ήταν αυτό που ήθελα να κάνω;» και τόσα άλλα πράγματα που τελικά πριν από έναν χρόνο τακτοποιήθηκαν στο μυαλό μου με έναν τρόπο που με ξάφνιασε. Τον περασμένο Νοέμβριο επισκέφθηκε τη Σχολή ο κύριος Δημήτρης Αληθεινός, καλλιτέχνης του οποίου το έργο δεν είχα μελετήσει μέχρι τότε και η άποψη του οποίου για την τέχνη, για τους νέους καλλιτέχνες και το πώς θα επιβιώσουν στο σύγχρονο εικαστικό περιβάλλον με ακολουθεί από τη γνωριμία μας και νομίζω θα με ακολουθεί για πάντα. Ο κύριος Αληθεινός, λοιπόν, μεταξύ άλλων στις πολύωρες και άκρως ενδιαφέρουσες συζητήσεις μας τις ημέρες παραμονής του στη σχολή ανέφερε ότι ένας καλλιτέχνης μπορεί να αντιγράψει ένα έργο, οποιοδήποτε έργο, όμως ποτέ δεν θα μπορέσει να αντιγράψει τον λόγο για τον οποίο δημιουργήθηκε το έργο. Με τόσο σύντομο και τόσο περιεκτικό τρόπο μου έδωσε την απάντηση που έψαχνα για ερωτήματα που δεν είχα εκφράσει ποτέ σε κανέναν, ούτε και στον εαυτό μου ακόμα.
Πέρασε ήδη ένας χρόνος από εκείνη τη συζήτηση με τον κύριο Αληθεινό και δεν έχω σταματήσει στιγμή να φέρνω στο νου μου εκείνη τη φράση. Ο δάσκαλός μου στο εργαστήριο, ο κύριος Άρης Κατσιλάκης, συνηθίζει να λέει ότι ούτε εκείνος ξέρει ποιο έργο είναι καλό και ποιο όχι. Όταν τον γνώρισα, μπερδεύτηκα τόσο πολύ για το τι μπορούσε να εννοεί με αυτό και πώς γίνεται ένας φτασμένος καλλιτέχνης, ένας καθηγητής, να δυσκολεύεται να αξιολογήσει αν ένα έργο είναι καλό ή όχι. Έναν χρόνο αργότερα, όμως, μοιάζουν να τοποθετούνται στη σωστή τους θέση τα κομμάτια του παζλ που εγώ είχα ανακατεμένα στο μυαλό μου, όταν πήγα στη σχολή για πρώτη φορά.
Ίσως ποτέ να μην μπορέσω να πω με σιγουριά αν ένα έργο μου είναι καλό ή κακό, αν είναι σωστό ή λάθος, κι αυτό γιατί κανένας δεν μπορεί να είναι τόσο σίγουρος για τις πτυχές του εαυτού του, πόσο μάλλον όταν τους δίνει μορφή και περιεχόμενο που καλείται να εξηγήσει για ποιον λόγο το κάνει. Άλλωστε, η αλήθεια είναι ότι, όταν δίνεις μορφή στο «είναι» σου, τι σημασία έχει αν είναι καλό ή κακό; Σημασία έχει ότι βρίσκεις τη δύναμη να το κάνεις κι αυτό σίγουρα είναι προνόμιο των καλλιτεχνών!
