Του Ηλία Κοντού,
«Η Ελλάδα και οι Η.Π.Α. μοιράζονται κοινές αξίες, κοινούς στόχους, κοινή φιλοσοφική παράδοση, που πηγάζει από τους αρχαίους Έλληνες διδασκάλους.» – Aντιπρόεδρος Joe Biden, 25η Μαρτίου 2009
Οι εξελίξεις στο ελληνοτουρκικό δεν θα μπορούσαν να αφήσουν αδιάφορο τον Δημοκρατικό υποψήφιο για την προεδρία των Η.Π.Α. Με ανακοίνωση στο επίσημο site της καμπάνιας του, ξεκαθαρίζει τις θέσεις του, σχετικά με την Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία. Εξάλλου, η ύπαρξη 110.000-120.000 Αμερικανών πολιτών εντός Ελλάδας, δεν αφήνουν περιθώρια επιλογής στους δύο υποψήφιους Προέδρους ενόψει των επερχόμενων εκλογών. Κι αν η νωθρή αντίδραση της κυβέρνησης Trump απογοήτευσε όσους περίμεναν μεγαλύτερη στήριξη από τις Η.Π.Α., με δηλώσεις για «γκρίζες ζώνες», η επίσκεψη Pompeo στην Ελλάδα δεν καθησύχασε αυτούς τους φόβους. Τι είπε, όμως, ο Biden; Και τι μπορούμε πραγματικά να περιμένουμε από εκείνον;
Biden και Ελλάδα
Ο πρώην πρέσβης των Η.Π.Α. στην Ελλάδα, Thomas Miller, δήλωσε για τον Biden πως εξαρχής ενδιαφερόταν για την κατάσταση στην Κύπρο. Βαθύς γνώστης του ελληνοτουρκικού ζητήματος, σύμφωνα με τον Miller, θα ωθήσει σε πράξεις την κυβέρνησή του. Το timing θα είναι καλό για διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, με τις χαμηλές τιμές στην ενέργεια να δημιουργούν εύφορο έδαφος για συζητήσεις. Οι δηλώσεις Trump για Erdogan, περί «φανταστικού ηγέτη», έχουν δημιουργήσει την εντύπωση μιας απούσας υπερδύναμης: την εντύπωση αδιάφορων Η.Π.Α., ενός τίγρη που βρυχάται σε άλλα σημεία του Λεβάντε.
Μπάιντεν, χθες, στο Μέγαρο Μαξίμου στο πλαίσιο της επίσκεψης που πραγματοποίησε ο δεύτερος στην Αθήνα. (REUTERS)
Αντίθετα, ο Biden, ως αντιπρόεδρος επί Obama, εξέφρασε την υποστήριξή του στην Ελλάδα της κρίσης, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Αθήνα, το 2011. Εξίσου σαφής και η υποστήριξη του στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, μετά και από συνάντησή του με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Έχει επανειλημμένως ζητήσει το άνοιγμα της ιστορικής Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και διαμαρτυρήθηκε έντονα για την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, ζητώντας την «επιστροφή στο προηγούμενο status quo, με την Αγία Σοφία μουσείο, προσβάσιμο σε όλους, και στους Χριστιανούς που επιθυμούν να την επισκεφτούν». Το 2014 έγινε ο πρώτος αντιπρόεδρος των Η.Π.Α. που επισκέπτεται την Κυπριακή Δημοκρατία, μετά από 50 χρόνια.
Σήμερα, για να επιστρέψουμε στο «όραμά του για την Ελλάδα», ο Βiden δηλώνει τη διαφωνία του για τη νωχελική αντίδραση της κυβέρνησης Τrump μπροστά στις ανοιχτές προκλήσεις ενός κράτους-μέλους του ΝΑΤΟ. Ξεκαθαρίζει τη θέση του κατά της παράνομης κατοχής μέρους του νησιού της Κύπρου και καλεί σε ένωση. Επιπλέον, υποστηρίζει τη μόνιμη άρση του αμερικανικού εμπάργκο στην Κύπρο για την πώληση μη-φονικών όπλων. Γενικότερα, επηρεασμένος από την προοδευτική συνιστώσα, δείχνει διάθεση να ασχοληθεί με εμπόλεμες χώρες, όπως η Υεμένη, όπου καταστρατηγούνται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Με τις σκιές του Δόγματος Truman να πέφτουν ακόμα στην εξωτερική πολιτική των Η.Π.Α., ο Biden θα κληθεί να προστατέψει τις «αδερφές Δημοκρατίες» από τα αυταρχικά καθεστώτα, όπως αυτό του Erdogan. Αυτό, βέβαια, δημιουργεί ένα παράθυρο στον αδίστακτο Τούρκο Πρόεδρο: από την ημέρα των εκλογών, με πιθανό νικητή τον Biden, μέχρι την ανάληψη της ηγεσίας, στις 20/1/2021, θα έχει αντιμέτωπη μόνο μια φίλια προς εκείνον και πλέον απρόθυμη και ανενεργή κυβέρνηση Trump. Ένα, ακόμα, δύσκολο ζήτημα, που θα κληρονομήσει o Joe Biden, αν εκλεγεί, ανάμεσα σε πολλά, όπως τα trade wars με την Κίνα και η εξάπλωση του κορωνοϊού.
Η επόμενη ημέρα επί Biden
Ο ελληνικής καταγωγής γερουσιαστής, Lou Raptakis, εκτιμά πως η αντίδραση των Η.Π.Α. στην πολιτική της Τουρκίας, όπως για παράδειγμα η χρήση του θέματος των προσφύγων ως μοχλό πίεσης προς την ΕΕ, ήταν το λιγότερο καταστροφική. Ο ίδιος θεωρεί ότι, επί Biden, θα ανοίξουν ξανά οι δίαυλοι επικοινωνίας και η συνεργασία μεταξύ της Ε.Ε. και του Κογκρέσο. Σε αυτό βοηθά και η επιθετική ρητορική του Erdogan, όπως πρόσφατα με τη δοκιμή των αγορασμένων από τη Ρωσία πυραύλων S-400, με τον Τούρκο Πρόεδρο να ισχυρίζεται ότι η Τουρκία «δεν έχει λόγο να ζητήσει άδεια από κανέναν». Με την κοινή γνώμη να τείνει κατά της Τουρκίας και την υπαρκτή ανησυχία για τις κινήσεις και τον ρόλο της στη Μέση Ανατολή, θεωρητικά το έργο και η απόφαση του Biden γίνονται πιο εύκολα. H πράξη, βέβαια, δείχνει, από τη δεκαετία του ’50, ότι οι περισσότερες κυβερνήσεις των Η.Π.Α., είτε Δημοκρατικές είτε Ρεπουμπλικανικές, έχουν τηρήσει ως επί το πλείστον ουδέτερη στάση μεταξύ των δύο συμμάχων τους στο ΝΑΤΟ, Ελλάδας και Τουρκίας.
Εξαιρετικής σημασίας θα είναι οι επιλογές του Biden στο “cabinet” του και στους υπόλοιπους άμεσους συνεργάτες του. Για παράδειγμα, η Ελλάδα θα βρει έναν αναπάντεχο σύμμαχο στο πρόσωπο του γερουσιαστή Robert Menendez, φαβορί για τη θέση του Προέδρου της Επιτροπής Διεθνών Υποθέσεων της Γερουσίας, αν εκλεγεί ο Joe Biden. O Μenendez, κουβανικής καταγωγής, έχει επανειλημμένα εκφράσει τη δυσαρέσκειά του για τις δηλώσεις της κυβέρνησης Trump για «γκρίζες ζώνες», για το Καστελόριζο, για τις τουρκικές Navtex και τις έρευνες του Oruc Reis. Παρομοίως, πολλά θα εξαρτηθούν από την επιλογή υπουργού Εξωτερικών (Secretary of State). Ακόμα, δεν υπάρχει ξεκάθαρη επιλογή. Φήμες φέρουν ως υποψήφιο τον γερόλυκο Ρεπουμπλικάνο και προσωπικό φίλο του Joe Biden, Mitt Romney, ο οποίος θα αποτελούσε μεγάλη έκπληξη. Στη λίστα αυτή περιλαμβάνεται και η σκληρή Susan Rice, με το εντυπωσιακό βιογραφικό: πρώην πρέσβειρα στα Ηνωμένα Έθνη, υποψήφια υπουργός Εξωτερικών και Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας επί Obama, υποψήφια αντιπρόεδρος στο πλευρό του Biden (θέση που κατέληξε στην Kamala Harris). Έχει συνεργαστεί στενά με τον Biden, αν και όχι πάντα με επιτυχία. Με την παρουσία, όμως, της Kamala Harris και ίσως της Elisabeth Warren στην πιθανή κυβέρνηση Biden, ίσως η Susan Rice δεν βρει θέση. Εξίσου δύσκολο για τον εκπρόσωπο της προοδευτικής συνιστώσας των Δημοκρατικών, Chris Murphy, με τον Joe Biden μάλλον να επιλέγει μια πιο μετριοπαθή λύση. Αυτή θα μπορούσε να είναι ο Antony Bilken, στενός συνεργάτης του Joe Biden και πρώην Υφυπουργός Εξωτερικών και Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας.
Η πολιτική που θα ακολουθήσει ο Biden σε σχέση με την Ελλάδα από τις 20 Ιανουαρίου 2021, αν κερδίσει τις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και δεν είναι προς το παρόν ξεκάθαρη ούτε ίσως για τον ίδιο. Βέβαια, πόσο χειρότερη μπορεί να είναι από την τωρινή;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
