Στη Γενική Συνέλευση του 2020 τηρήθηκαν οι αποστάσεις, αλλά όχι και τα προσχήματα

Της Μαρίας Κρουσταλλίδη,

Εν μέσω πανδημίας, φαινόταν πως οι περισσότερες πτυχές της ζωής μας είχαν παγώσει και, μαζί με αυτές, και οι διεθνείς εξελίξεις. Ωστόσο, η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών κατάφερε να πραγματοποιήσει, ως είθισται, την ετήσια ολομέλειά της, η οποία σημείωσε την έναρξή της στις 15 Σεπτεμβρίου και αναμένεται να διαρκέσει μέχρι και το Δεκέμβριο. Αυτή τη φορά, η επετειακή 75^η συνάντηση των μελών του Οργανισμού πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά και όχι στην έδρα της, στη Νέα Υόρκη, προκειμένου να τηρηθούν όλα τα προβλεπόμενα μέτρα υγειονομικής προστασίας των αρχηγών κρατών και των επιτελείων τους, καθώς και των υπολοίπων αξιωματούχων, που στελεχώνουν τις εθνικές αντιπροσωπείες.

Παρά το γεγονός ότι δεν παράγονται αποφάσεις και κείμενα νομικά δεσμευτικά προς τα κράτη, εν αντιθέσει με το Συμβούλιο Ασφαλείας, τα ειρημένα εντός του πλαισίου της Συνέλευσης παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, πολιτικής και κοινωνικής, αν όχι νομικής, φύσης.

Περιβάλλον και Ανάπτυξη

Κατά τη διάρκεια του τριμήνου που ξεκινά από την εναρκτήρια ολομέλεια του Σεπτεμβρίου, η ατζέντα της Γενικής Συνέλευσης περιλαμβάνει εργασίες και συζητήσεις που αφορούν σε ποικίλες θεματικές, πολλές εκ των οποίων με επίκεντρο το περιβάλλον, όπως η Σύνοδος για τη Βιοποικιλότητα, στις 30 Σεπτεμβρίου. Με αφορμή την επικείμενη ολοκλήρωση της Δεκαετίας Βιοποικιλότητας (2011-2021), που είχε θεσπιστεί από τον Οργανισμό, η φετινή σύνοδος ήρθε αντιμέτωπη με την ανεπάρκεια των ενεργειών για την ικανοποίηση των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης, που είχαν τεθεί για την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας. Έτσι, ανάμεσα στις θεματικές-κλειδιά βρέθηκαν η αλλοίωση του περιβάλλοντος από τον ανθρώπινο παράγοντα (κάτι το οποίο συμβαίνει σε πάνω από το 75% της χερσαίας και 66% της θαλάσσιας έκτασης της γης), οι προσπάθειες για βιώσιμη εργασία και η επιτακτική ανάγκη για συνέργεια των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης με την οικονομική δραστηριότητα. Το μήνυμα της Συνέλευσης για το περιβάλλον ήταν ξεκάθαρο και ηχηρό: η επόμενη δεκαετία θα είναι κρίσιμη για την πορεία του πλανήτη και όλοι οι διεθνείς δρώντες οφείλουν να δράσουν συντονισμένα προς αυτήν την κατεύθυνση.

Βέβαια, το κεντρικό γεγονός του Οργανισμού για το περιβάλλον ήταν η Κλιματική Εβδομάδα, που έλαβε χώρα από τις 21 έως τις 27 Σεπτεμβρίου, με ένα συνδυασμό διαδικτυακών και διά ζώσης συναντήσεων. Ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε σε ζητήματα, όπως η μετάβαση στην «καθαρή» ενέργεια, καθώς και οι υποδομές, η βιομηχανική ανάπτυξη και ο τουρισμός, συναρτήσει της προστασίας του περιβάλλοντος. Επιπλέον, συζητήθηκαν η σύνδεση της φύσης και της επιστήμης, οι επενδύσεις και η επάρκεια τροφίμων και καλλιεργήσιμης γης, κάτι για το οποίο, άλλωστε, το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων (World Food Programme) του Οργανισμού έλαβε το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για το 2020.

Με τις συνόδους του Οργανισμού για το Περιβάλλον να αποτελούν τα σημαντικότερα βήματα, σε πολυμερές επίπεδο, για τη συντονισμένη δράση των κρατών, και, παρά τις όποιες επιτυχίες έχουν σημειωθεί στον τομέα, σίγουρα ο δρόμος προς την κατάκτηση των στόχων εμφανίζεται, ακόμα μια φορά, μακρύς και κοπιώδης. Δε χρειάζεται να ανατρέξουμε στο μακρινό παρελθόν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς η δράση για το περιβάλλον γίνεται έρμαιο πολιτικών αντιπαραθέσεων και κρατικής απροθυμίας είναι η Συμφωνία των Παρισίων, το 2015.

Δικαιώματα και Ισότητα Φύλων

Στον τομέα της προστασίας των δικαιωμάτων και της εξάλειψης των διακρίσεων, που είναι συνυφασμένοι με τη δράση του Οργανισμού, την 1^η Οκτωβρίου, πραγματοποιήθηκε η επετειακή συνάντηση, προς τιμήν της τέταρτης Συνδιάσκεψης του Πεκίνου για τις Γυναίκες. Το Σεπτέμβριο του 1995, είχε γίνει ένα μεγάλο βήμα, τουλάχιστον σε επίπεδο δεσμεύσεων, από τα κράτη, προκειμένου να εξαλείψουν το φαινόμενο της διάκριση -ή και βίας- κατά των γυναικών, με την υιοθέτηση σχετικής διακήρυξης, η οποία, έκτοτε, ανανεώνεται τακτικά. Η φετινή επικαιροποίησή της, προγραμματισμένη για το Μάρτιο, αναβλήθηκε λόγω πανδημίας.

Η ανάδειξη του θέματος της ισότητας πάντοτε αποτελούσε κεντρικό άξονα της ατζέντας του Οργανισμού, όμως, αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, πέραν από τέτοιες διοργανώσεις, που χαιρετίζονται σε διεθνές επίπεδο, η αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί τη δράση ενάντια στις ρίζες του, που δεν είναι άλλες από τα κράτη εκείνα που ακόμα υποθάλπουν βία, αδικία και διακρίσεις. Ακόμη, σε μια παγκόσμια κοινωνία που διαρκώς εξελίσσεται, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε και να προστατεύσουμε εξίσου και άλλες ομάδες, που βρίσκονται σε δυσχερέστατη θέση, σε πολλά από τα κράτη-μέλη του Οργανισμού, όπως είναι τα άτομα ΛΟΑΤΚΙ+.

Πανδημία

Η Ολομέλεια της 21ης Σεπτεμβρίου, παρουσία -έστω και διαδικτυακά- όλων των ηγετών, αποτελεί, ίσως, το υψηλότερης πολιτικής σημασίας γεγονός για την 75^η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού. Καθώς η πανδημία του COVID-19 έχει, εδώ και καιρό, μονοπωλήσει την επικαιρότητα, ήταν φυσικό το εν λόγω ζήτημα να απολαύει ανάλογης προσοχής και σε αυτήν την περίσταση. Στην ομιλία της ετήσιας αναφοράς του, ο Γενικός Γραμματέας, António Guterres, ανέφερε χαρακτηριστικά: «Ο COVID-19 δεν είναι απλώς μια αφύπνιση για τον κόσμο, είναι μια πρόβα για τις δυσκολίες που πρόκειται να έρθουν… Η πανδημία μας δίδαξε ότι οι επιλογές μας μετράνε. Ατενίζοντας το μέλλον, ας βεβαιωθούμε ότι επιλέγουμε με σύνεση». Εν συνεχεία, ανέφερε πως οι εν λόγω συνθήκες έφεραν ακόμα περισσότερο στο προσκήνιο τις δομικές αδυναμίες παγκοσμίως, την ανισότητα, την ανεπάρκεια της περίθαλψης και της μέριμνας, σε πολλά κράτη του κόσμου, καθιστώντας, παράλληλα, ξεκάθαρο ότι ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος είναι μέσω της πολυμέρειας, την οποία τα κράτη διακήρυξαν ότι δεσμεύονται να ενισχύσουν. Τέλος, τονίσθηκε πως οι συνέπειες της πανδημίας οφείλουν να μετρούνται περισσότερο με «ανθρώπινους, παρά με οικονομικούς όρους».

Η Ολομέλεια της 21^ης Σεπτεμβρίου

Και ενώ οι εργασίες της Γενικής Συνέλευσης παρουσίασαν μια εικόνα ενότητας και αισιοδοξίας, σε συνδυασμό με το μήνυμα πως η συνεργασία και η πολυμέρεια είναι η λύση, το πολιτικό γεγονός της διοργάνωσης, η Ολομέλεια της 21^ης Σεπτεμβρίου, ήρθε για να τα υποδαυλίσει.

Κατά την υποδοχή των συμμετεχόντων στην καθιερωμένη συνάντηση στη Νέα Υόρκη, ο Πρόεδρος Trump, σε μία σχεδόν προσβλητική για τον ίδιο τον Οργανισμό ομιλία, δεν έχασε την ευκαιρία να αναφερθεί στον COVID-19 ως τον «κινεζικό ιό» και να χαρίσει απλόχερα απειλές στην Κίνα, ζητώντας από τον Οργανισμό να λάβει μέτρα εναντίον της, ένεκα της ευθύνης της για την εξάπλωση του ιού παγκοσμίως. Ο Κινέζος Πρόεδρος, Xi Jinping, δεν κλιμάκωσε την ένταση, τονίζοντας πως η χώρα του «δεν σκοπεύει να πολεμήσει κανενός είδους πόλεμο, είτε ψυχρό, είτε θερμό, με άλλες χώρες».

Ανάμεσα στους υπόλοιπους «ταραξίες», ο Βραζιλιάνος Πρόεδρος, Jair Bolsonaro, του οποίου το καθεστώς κατηγορείται, μεταξύ άλλων, για κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και παντελή αποτυχία διαχείρισης της πανδημίας, κατήγγειλε πως η χώρα του πλήττεται από εκούσια παραπληροφόρηση, σχετικά με την περιβαλλοντική καταστροφή που έχει (επιτρέψει να) συμβαίνει στον Αμαζόνιο.

Φυσικά, από το εν λόγω παραλήρημα των ηγετών δεν έλειπε και ο Τούρκος Πρόεδρος Erdogan, που μίλησε για την προσήλωση της χώρας του στον ειλικρινή διάλογο, το διεθνές δίκαιο και την παρενόχληση που δέχεται από την ελληνική και ευρωπαϊκή πλευρά.

Η φετινή Γενική Συνέλευση κατόρθωσε -έστω και για λίγο- να χαρίσει στον κόσμο την αισιοδοξία και την ομόνοια που, επί 75 χρόνια, πασχίζει να προωθήσει ο Οργανισμός και την οποία τόσο έντονα είχαμε όλοι ανάγκη. Ωστόσο, η απότομη προσγείωση στην σκληρή πραγματικότητα της διεθνούς σκηνής συμβολίζει τη σκιά που καραδοκεί συνεχώς για να μας θυμίσει πως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά και πως το κοινό καλό τις περισσότερες φορές (θα) θυσιάζεται στο βωμό της πολιτικής.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Al Jazeera. (2020). UN General Assembly 2020: What the world leaders said. Διαθέσιμο σε: https://www.aljazeera.com/news/2020/9/22/un-general-assembly-2020-what-the-world-leaders-said?fbclid=IwAR2lixRafVkbx10536Y2XaJJ8m7khDuTY5QbPXP4A9SHch20-R0_kKB6d0I
• United Nations. (2020). Workings of the General Assembly during the COVID-19 pandemic. Διαθέσιμο σε: https://www.un.org/en/ga/?fbclid=IwAR3pevbg-z6AR104zvnG2T-WRsHzCJzpNUDixb5V8KD71EISV-098fZ6JhI
• United Nations. (2020). Sustainable Development Goals. Διαθέσιμο σε: https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/?fbclid=IwAR2mIkPZSp3lGo06rJyftvo5PPQqyiXki7FXFdr0qJSsLsQ5EuqmKTQiSAE
• UN News. (2020). Annual report: Pandemic recovery must be measured in ‘human rather than economic terms’. Διαθέσιμο σε: https://news.un.org/en/story/2020/10/1074462?fbclid=IwAR0E0fC78A0iCZD7ycBDJINfYuAtw9z-uoXbmstwCDM8XVXO7mFdPRB7zE0