Της Ερωφίλης Σμυρνιωτάκη,
Από το 2008, στα πλαίσια του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, υπάρχει το United Nations LGBTI Core Group, μια ανεπίσημη ομάδα κρατών-μελών των Ηνωμένων Εθνών, με στόχο τη διασφάλιση του σεβασμού προς τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες όλων, ιδιαίτερα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και, ειδικότερα, την προστασία τους από τη βία και τις διακρίσεις.
Ωστόσο, στις 19 Ιουνίου 2011, το Συμβούλιο του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (United Nations Human Rights Council – UNHRC) υιοθέτησε το πρώτο του ψήφισμα για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε σχέση με τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου – κάλλιο αργά παρά ποτέ. Το ψήφισμα, μεταξύ άλλων, ζητούσε από τον Ύπατο Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα να διεξάγει έρευνα, με στόχο την καταγραφή νόμων, πρακτικών και πράξεων βίας κατά της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας παγκοσμίως. Στην ψηφοφορία στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, σημειώθηκαν 23 ψήφοι υπέρ, 19 κατά και 3 κράτη-μέλη απείχαν της ψηφοφορίας. Ανάμεσα στις αρνητικές ψήφους ήταν η Σαουδική Αραβία, η Ρωσία, η Νιγηρία και η Αγκόλα, ενώ σημαντική ήταν η αποχή της Κίνας. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους δημοσιεύτηκε η σχετική αναφορά, στο τέλος της οποίας ο Ύπατος Αρμοστής κατέγραψε τις προτάσεις του προς τα κράτη-μέλη, όπως, για παράδειγμα, να λάβουν μέτρα για να αποτρέψουν τον βασανισμό και άλλες μορφές απάνθρωπης ή απαξιωτικής μεταχείρισης και να εφαρμόσουν νομοθεσία κατά των διακρίσεων που βασίζονται σε σεξουαλικό προσανατολισμό και ταυτότητα φύλου.
Τον Ιούλιο του 2013, το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (UN Human Rights Office of the High Commissioner – OHCHR) ξεκίνησε την καμπάνια του ΟΗΕ “Free & Equal”, μια καμπάνια πληροφόρησης με στόχο την προώθηση των ίσων δικαιωμάτων και της ίσης μεταχείρισης των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Στα πλαίσια της καμπάνιας αυτής, έχουν γίνει, ως και σήμερα, ποικίλες δράσεις, ενώ έχουν αναρτηθεί 35 βίντεο στο YouTube.
Το 2014 υιοθετήθηκε νέο ψήφισμα, με 25 θετικές ψήφους, έναντι 14 αρνητικών (μεταξύ των οποίων ξανά η Ρωσία, το Πακιστάν και η Σαουδική Αραβία) και 7 αποχών (μεταξύ των οποίων η Κίνα και η Ινδία), που ζητούσε για επικαιροποίηση της αναφοράς του 2011, με την προοπτική να κοινοποιηθούν καλές πρακτικές και τρόποι να ξεπεραστούν οι διακρίσεις και η βία, με την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η νέα αναφορά δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2015 και σημείωνε την πρόοδο των κρατών από το 2011. Σημαντικά στοιχεία αποτελούν ότι, στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ των αναφορών, 14 κράτη-μέλη είχαν υιοθετήσει ή ενισχύσει νομοθεσίες κατά των διακρίσεων και κατά των εγκλημάτων μίσους, επεκτείνοντάς τις με τρόπο που να προστατεύουν και από διακρίσεις με βάση σεξουαλικό προσανατολισμό ή ταυτότητα φύλου ενώ, σε 2 περιπτώσεις, η νομοθεσία κάλυπτε και τα μεσοφυλικά (intersex) άτομα. Σε 3 κράτη καταργήθηκαν οι ποινικές κυρώσεις για την ομοφυλοφιλία, ενώ σε 12 εντάχθηκε σε εθνικό επίπεδο νομικά ο γάμος ή η αστική ένωση για ζευγάρια ίδιου φύλου. Η αναφορά αυτή επίσης ολοκληρώθηκε με έναν ακόμη πιο αναλυτικό κατάλογο προτάσεων προς τα κράτη-μέλη, που συμπεριελάμβανε και την κατάργηση συγκεκριμένων πρακτικών, όπως η υποχρεωτική στείρωση και οι «θεραπείες» αλλαγής σεξουαλικού προσανατολισμού.
Τον Σεπτέμβριο του 2015, το OHCHR οργάνωσε την πρώτη συνάντηση των Ηνωμένων Εθνών επί των δικαιωμάτων των μεσοφυλικών ατόμων. Τον ίδιο μήνα, ο τότε Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Ban Ki-moon, που ανοιχτά υπερασπιζόταν τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, έλαβε το βραβείο Harvey Milk (ονομασμένο προς τιμήν του ΛΟΑΤΚΙ+ πολιτικού και ακτιβιστή, Harvey Milk) για την καμπάνια του ΟΗΕ “ Free & Equal”.
Το 2016, το UNHRC απέκτησε για πρώτη φορά ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα επί των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, μέσω της υιοθέτησης ψηφίσματος. Ο πρώτος κάτοχος του αξιώματος ήταν ο Vitit Muntarbhorn, καθηγητής διεθνούς δικαίου από την Ταϊλάνδη. Κατά της απόφασης αυτής είχαν τότε ψηφίσει η Ρωσία, η Κίνα και άλλα 16 κράτη (από το σύνολο των 47 κρατών), ενώ άλλα 6 απείχαν. Αποστολή του εν λόγω εμπειρογνώμονα είναι η προστασία της κοινότητας από βία και διακρίσεις βασισμένες στον σεξουαλικό προσανατολισμό ή/και την ταυτότητα φύλου, σε συνεργασία με τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ και εξηγείται περαιτέρω σε βίντεο από το HRC στο YouTube.
Επιπλέον, σημαντικό είναι να αναφερθεί το γεγονός ότι, τα τελευταία χρόνια, και ειδικά κατά τη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες έχει συμβάλλει σημαντικά στη μετακίνηση ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, που βρίσκονται σε κίνδυνο διακρίσεων ή βίας εξαιτίας του σεξουαλικού προσανατολισμού τους ή της ταυτότητας φύλου τους, στην υπεράσπιση των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων που ζητούν άσυλο και στην τοποθέτησή τους σε φιλικές προς την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα χώρες.
Τον Μάρτιο του 2019, σε ψήφισμα του HRC για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών και των κοριτσιών στον αθλητισμό, έγινε μία πολύ σημαντική αναφορά που αφορά στα δικαιώματα και των μεσοφυλικών ατόμων, ενάντια σε κανονισμούς που επιβάλλουν την πρακτική της μείωσης της τεστοστερόνης στο αίμα, στη βάση, μεταξύ άλλων, του δικαιώματος στη μη διάκριση και τον σεβασμό στην αξιοπρέπεια, τη σωματική ακεραιότητα και τη σωματική αυτονομία του ατόμου.
Στις 16 Μαΐου, ο ΓΓ του ΟΗΕ, António Guterres, σε ομιλία του για τη Διεθνή Ημέρα κατά της Ομοφοβίας, Αμφιφοβίας και Τρανσφοβίας (17 Μαΐου) μίλησε για την αυξανόμενη τρωτότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων καθώς, πέρα από τις προκαταλήψεις και τη βία σε βάρος τους, αντιμετωπίζουν σε πολλές χώρες διακρίσεις ως προς τις υπηρεσίες υγείας, κάτι που μεγεθύνθηκε κατά την κρίση της πανδημίας του COVID-19. Καταληκτικά, προέτρεψε να σταθούμε ενωμένοι κατά των διακρίσεων και υπέρ του δικαιώματος όλων να ζουν ελεύθεροι, με ισότητα, αξιοπρέπεια και δικαιώματα. Ωστόσο, ακόμα και το 2020, διάφορα κράτη-μέλη του ΟΗΕ, όπως η Ρωσία, η Πολωνία, η Αίγυπτος, η Τυνησία, η Ονδούρα, η Γουατεμάλα και το Ελ Σαλβαδόρ, διατηρούν μια ξεκάθαρα φοβική στάση κατά της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, και αυτό από μόνο του αρκεί για να μας δείξει πως η ισότητα είναι ένας στόχος που απαιτεί μεγάλη, συνεχή και δυναμική προσπάθεια.
« Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα.»
Ενδεικτικές Πηγές
- Human Rights Campaign. (2017). 10 Ways the U.N. Has Protected LGBTQ Human Rights. Διαθέσιμο σε: https://www.hrc.org/news/ten-ways-the-united-nations-has-protected-lgbtq-human-rights.
- United Nations Human Rights – Office of the High Commissioner. (2015). A Step Forward for Intersex Visibility and Human Rights. Διαθέσιμο σε: https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/Astepforwardforintersexvisibility.aspx.
- UN Human Rights. (2012). UN Secretary-General Message At Human Rights Council. Διαθέσιμο σε: https://www.youtube.com/watch?v=qtxU9iOx348&feature=emb_logo.
- UN Human Rights, 2015. The UN And The Fight Against Homophobia & Transphobia. Διαθέσιμο σε: https://www.youtube.com/watch?v=6yHfgC67XRU&feature=youtu.be.
- UN News. (2020). Unite Against Hate and Violence Targeting LGBTI People: UN Officials. Διαθέσιμο σε: https://news.un.org/en/story/2020/05/1064232.
- Περιφερειακό Κέντρο Πληροφόρησης του ΟΗΕ. (2020). 17 Μαΐου 2020: Διεθνής Ημέρα Κατά Της Ομοφοβίας, Αμφιφοβίας Και Τρανσφοβίας. Διαθέσιμο σε: https://unric.org/el/17-μαΐου-2020-διεθνής-ημέρα-κατά-της-ομοφοβ/
