Της Νεφέλης Κανέλλου,
Οι συγκρούσεις μεταξύ των Αράβων και του Ισραήλ ξεκίνησαν μετά την ίδρυση του κράτους του τελευταίου και ήταν τέσσερις στον αριθμό. Ο ΟΗΕ ανέλαβε ισχυρή δράση κατά τη διάρκεια δύο από αυτών, της δεύτερης και της τέταρτης, το 1953 και το 1973, αντίστοιχα, αλλά γενικότερα οι εντάσεις στην περιοχή είναι θέμα που έχει απασχολήσει έντονα τον Οργανισμό.
Τον Ιούλιο του 1956, η Αίγυπτος εθνικοποίησε την εταιρεία που είχε αναλάβει τη λειτουργία του Καναλιού του Σουέζ, παρά τις διαμαρτυρίες της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Στις 31 Οκτωβρίου, το Συμβούλιο Ασφαλείας υιοθέτησε μία απόφαση, η οποία έθετε κάποιες αρχές που θα διείπαν τη λειτουργία του καναλιού, από εκείνη τη στιγμή και έπειτα. Είχαν ήδη αρχίσει οι συμβουλεύσεις για την υιοθέτηση των αρχών αυτών, όταν ξέσπασαν εκ νέου εχθροπραξίες στην περιοχή.
Στις 29 Οκτωβρίου του 1956, δυνάμεις του Ισραήλ εξαπέλυσαν επίθεση κατά της Αιγύπτου και κατέλαβαν το όρος Σινά και τη Λωρίδα της Γάζας. Λίγες μέρες αργότερα, Γαλλικές και Βρετανικές δυνάμεις βρέθηκαν στη ζώνη του Καναλιού του Σουέζ. Στις 31 Οκτωβρίου, έγινε συνέλευση του Συμβουλίου Ασφαλείας, αλλά δεν ήταν δυνατό να παρθεί κάποια απόφαση, εξαιτίας των βέτο που άσκησαν η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Σύμφωνα, λοιπόν, με το ψήφισμα «Ενωμένοι για την Ειρήνη», το ζήτημα παραπέμφθηκε στην Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών. Η Γενική Συνέλευση αποφάσισε για άμεση κατάπαυση του πυρός και άμεση απόσυρση όλων των ξένων στρατευμάτων από τις κατεχόμενες περιοχές. Ακόμη, ίδρυσε την «Πρώτη Δύναμη Έκτακτης Ανάγκης των Ηνωμένων Εθνών» (UNEF I).
Η βασική εντολή της UNEF I ήταν να διασφαλίσει τη διατήρηση της λήξης των εχθροπραξιών. Η αποστολή καλούταν, επιπλέον, να διασφαλίσει την απόσυρση των ξένων στρατευμάτων, δηλαδή αυτών της Γαλλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και του Ισραήλ. Οι Γαλλικές και οι Βρετανικές δυνάμεις έφυγαν από την περιοχή μέχρι τις 22 Δεκεμβρίου του 1956, ενώ η απόσυρση των στρατευμάτων του Ισραήλ ολοκληρώθηκε στις 8 Μαρτίου του 1957. Η αποστολή παρέμεινε στην χερσόνησο του Σινά, ώστε να παρέχει μία ειρηνευτική νεκρή ζώνη. Η UNEF I αποσύρθηκε από την περιοχή, τον Ιούλιο του 1967, μετά από έκκληση της Αιγυπτιακής κυβέρνησης.
Το 1967 ξέσπασε και πάλι πόλεμος στην περιοχή, ο λεγόμενος «Πόλεμος των 6 ημερών», ανάμεσα στο Ισραήλ και μίας συμμαχίας μεταξύ της Αιγύπτου, της Ιορδανίας και της Συρίας. Ο ΟΗΕ δεν έστειλε δυνάμεις στην περιοχή και αρκέστηκε στο ψήφισμα 242 του Συμβουλίου Ασφαλείας για απόσυρση των ξένων στρατευμάτων από τις κατεχόμενες περιοχές.
Πόλεμος ξέσπασε και πάλι στη Μέση Ανατολή, με επίθεση της Αιγύπτου και της Συρίας κατά του Ισραήλ στις 6 Οκτώβρη του 1973, τη μέρα της εβραϊκής γιορτής «Γιομ Κιπούρ», από όπου και πήρε το όνομά της η σύγκρουση. Η Συρία επιτέθηκε στο Ισραήλ, στα υψίπεδα του Γκολάν, και η Αίγυπτος στον τομέα του Καναλιού του Σουέζ.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας στις 22 Οκτωβρίου 1975 εξέδωσε την απόφαση 338, με την οποία καλούσε τα μέρη της σύγκρουσης να σταματήσουν τις εχθροπραξίες και, μετά την παύση αυτών, να περάσουν άμεσα σε εφαρμογή της απόφασης 242, που είχε εκδοθεί με αφορμή την προηγούμενη σύγκρουση. Καθώς, όμως, οι εχθροπραξίες συνεχίστηκαν, στις 25 Οκτωβρίου, το Συμβούλιο Ασφαλείας εξέδωσε άλλη απόφαση, την υπ’ αριθμόν 340, που καλούσε εκ νέου τα μέρη της σύγκρουσης για παύση πυρός, αλλά και για οπισθοχώρησή τους στα εδάφη που κατείχαν στις 22 Οκτώβρη. Επιπλέον, με την απόφασή του αυτή, το Συμβούλιο Ασφαλείας δημιούργησε τη «Δεύτερη Δύναμη Έκτακτης Ανάγκης των Ηνωμένων Εθνών» (UNEF II).
Η «Δύναμη» επανδρώθηκε με 7.000 άτομα και στην αρχή σχεδιαζόταν να δράσει για έξι μήνες, ενώ τοποθετήθηκε στον τομέα μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ. Η αρχική της εντολή ήταν να επιβλέπει την εφαρμογή της απόφασης 340 του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ακόμη, έπρεπε να επιβλέπει την κατάσταση, ώστε να μην αναζωπυρωθεί η σύγκρουση, αλλά και να συνεργαστεί με διεθνείς οργανισμούς, όπως ο Ερυθρός Σταυρός για την εκπλήρωση των ανθρωπιστικών του καθηκόντων. Μετά από τις συμφωνίες μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ, το 1974 και το 1975, η αποστολή ανέλαβε, επιπλέον, την επίβλεψη των νεκρών ζωνών που αποφασίσθηκαν στις συμφωνίες αυτές. Αν και η αποστολή εγκρίθηκε αρχικά για έξι μήνες, η δράση της πήρε παράταση 8 φορές, καθώς η παρουσία της στην περιοχή κρίθηκε απαραίτητη για τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή.
Η δημιουργία της πρώτης Δύναμης Έκτακτης Ανάγκης των Ηνωμένων Εθνών ήταν και η δημιουργία της πρώτης ειρηνευτικής αποστολής του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και αποτέλεσε καινοτομία για αυτόν. Ήταν μία ειρηνευτική αποστολή, η οποία έπρεπε να δράσει με την έγκριση των μερών της σύγκρουσης, αλλά και να εξασφαλίσει τη συνεργασία τους. Οι συμμετέχοντες στην αποστολή ήταν οπλισμένοι, αλλά μπορούσαν να κάνουν χρήση των όπλων τους μόνο για αυτοάμυνα και -τότε ακόμη- με μεγάλη συγκράτηση. Η λειτουργία της ως ανάχωμα των συγκρούσεων σε μία ουδέτερη, νεκρή, ζώνη, καθώς και οι συχνές περιπολίες στην περιοχή έφεραν ηρεμία σε έναν τόπο ταραγμένο από τις εχθροπραξίες, έστω και προσωρινά. Η δεύτερη Δύναμη Έκτακτης Ανάγκης των Ηνωμένων Εθνών ακολούθησε το -έστω και προσωρινά- επιτυχές παράδειγμα της πρώτης και η παρατεταμένη παρουσία της στη νεκρή ζώνη, μεταξύ των εδαφών Αιγύπτου και Ισραήλ, έφερε ένα τέλος σε μία πολυετή σύγκρουση. Ωστόσο, η ατμόσφαιρα μεταξύ Ισραήλ και Αραβικού κόσμου, με την εξαίρεση, ενδεχομένως, κάποιων δειλών πρόσφατων βημάτων, παραμένει μέχρι και σήμερα έκρυθμη, όπως και οι συνθήκες στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Ενδεικτικές Πηγές
- Middle East –UNEF I. Mandate. Διαθέσιμο σε: https://peacekeeping.un.org/en/mission/past/unef1mandate.html
- Middle East- UNEF I. Background. Διαθέσιμο σε: https://peacekeeping.un.org/en/mission/past/unef1backgr1.html
- Middle East- UNEF II. Background. Διαθέσιμο σε: https://peacekeeping.un.org/sites/default/files/past/unef2backgr1.html
- Middle East- UNEF II. Mandate. Διαθέσιμο σε: https://peacekeeping.un.org/sites/default/files/past/unef2mandate.html
