Της Κωνσταντίνας Καλλέργη,
«Δέκα μικροί στρατιώτες φάγανε παρέα,
λαίμαργος ο ένας πνίγηκε και μείναν εννέα,
εννιά μικροί στρατιώτες το ‘ριξαν στο ποτό,
ένας αποκοιμήθηκε και μένουν οχτώ…»
Βασιζόμενο σε ένα -μάλλον μακάβριο- παιδικό τραγούδι, το δημοφιλέστερο και πιο επιτυχημένο έργο της Agatha Christie, μέσα από το μυστήριο και την αγωνία -που η Christie ήξερε να δημιουργεί με τον μοναδικό της τρόπο- έχει μια τραγική εξέλιξη και κατάληξη, που δεν αφήνει κανένα λάτρη του είδους δυσαρεστημένο.
Ο λόγος για το μυθιστόρημα «Και δεν έμεινε κανένας», όπως έχει πλέον επικρατήσει να λέγεται, το οποίο έχει αγαπηθεί τόσο από το σύγχρονό του κοινό όσο και από τα μεταγενέστερα μέσα από διάφορες νόρμες και πλατφόρμες.
«…οχτώ μικροί στρατιώτες το σκαν’ στα κλεφτά,
ένας ξωπίσω έμεινε και τώρα είναι εφτά,
εφτά μικροί στρατιώτες κόβαν’ ξύλα για φωτιά,
ένας στη μέση κόπηκε, μείναν έξι μοναχά…»
Πρωτοδημοσιευμένο στην Αγγλία, το 1939, τιτλοφορούνταν στην αρχή με το όνομα «Δέκα μικροί νέγροι», το οποίο άλλαξε σε «Δέκα μικροί Ινδιάνοι», μετά τις αντιδράσεις που εγέρθηκαν κατά την παρουσίασή του στο Broadway, για να καταλήξει τελικά στον σημερινό, φυλετικά αποφορτισμένο τίτλο του. Το 2015, αναδείχθηκε ως το καλύτερο μυθιστόρημα της Christie, ενώ οι New York Times στην πρώτη κριτική που δημοσίευσαν για το έργο ανέφεραν πως: «Είναι το πιο αινιγματικό μυστήριο που έγραψε ποτέ η Agatha Christie και κανείς συγγραφέας ποτέ δεν πρόκειται να ξεπεράσει το σασπένς και τις ανατροπές του».
«…έξι μικροί στρατιώτες μέλι ψάχνουν σαν τρελοί,
σφήκα τον ένα τσίμπησε, μείναν πέντε μοναχοί,
πέντε μικροί στρατιώτες ψάχνουν το φονιά,
δικαστής έγινε ο ένας, τέσσερις ξέμειναν πια,
τέσσερις μικροί στρατιώτες στη θάλασσα βγήκαν να δεις,
σουπιά τον ένα θόλωσε και μείναν μόνο τρεις…»
Στο σκηνικό ενός έρημου, απομακρυσμένου νησιού δέκα άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι βρίσκονται προσκεκλημένοι ενός εξίσου άγνωστου οικοδεσπότη. Κι ενώ, αρχικά, όλα δείχνουν πως πρόκειται για μια ασυνήθιστη μεν αλλά τυπική πρόσκληση κοινωνικού χαρακτήρα, φτάνει σε ανύποπτο χρόνο η φωνή του άγνωστου οικοδεσπότη σε έναν δίσκο γραμμοφώνου, που απαγγέλει κατηγορίες σε κάθε έναν από τους καλεσμένους, ώστε να μετατραπεί τελικά το νησί σε μια σκηνή εγκλήματος και μυστηρίου. Σε ένα έργο όπου όλοι οι ήρωες είναι εν δυνάμει δολοφόνοι αλλά και μελλοθάνατοι η ιστορία και οι ρόλοι περιπλέκονται, ενώ η αγωνία «χτίζεται» και κορυφώνεται, καθώς ο συσχετισμός της αφηγηματικής πραγματικότητας και του παιδικού τραγουδιού, που επαναλαμβάνεται και επιβεβαιώνεται μέσα στο έργο, προκαλούν έντονη την αίσθηση της αγωνίας και του χρόνου που τελειώνει.
«…τρεις μικροί στρατιώτες ανεβήκαν στο βουνό,
αρκούδα έφαγε τον έναν και μείναν μόνο δυο,
δυο μικροί στρατιώτες στην άμμο ξαπλωμένοι,
ο ήλιος τον έναν έψησε και τώρα ένας μένει…»
Όντας η δημοφιλέστερη ιστορία μυστηρίου που έχει γραφτεί, το βιβλίο έχει μεταφερθεί αρκετές φορές τόσο στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη όσο και στο θέατρο. Η πρώτη του μεταφορά στη θεατρική σκηνή, μάλιστα, έγινε από την ίδια την Christie το 1943, ενώ πρώτη φορά προβλήθηκε στον κινηματογράφο το 1945 σε σκηνοθεσία του René Clair. Στον ελληνικό θεατρικό χώρο, παρουσιάστηκε τελευταία φορά στη σεζόν 2019-2020 στο θέατρο Νέος Ακάδημος σε σκηνοθεσία Ρέινας Εσκενάζυ. Πιο πρόσφατη απόδοση του έργου σε σειρά, λίγων επεισοδίων, προβλήθηκε το 2015 στο BBC One, ενώ το βιβλίο κυκλοφορεί στην Ελλάδα με ανανεωμένη μετάφραση και εικονογράφηση από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
Πολυπαιγμένο και πολυδιαβασμένο, έχει αγαπηθεί μέσα από κάθε μορφή και μεταφορά του σε οποιοδήποτε μέσο.
Με όποιον τρόπο κι αν επιλέξετε να έρθετε σε επαφή με αυτή την ιστορία, το μυστήριο, η δράση κι οι ανατροπές του θα σας συναρπάσουν!
«…κι έτσι μικρός στρατιώτης, έμεινε μόνο ένας,
πήγε και κρεμάστηκε και δεν έμεινε κανένας.»
Πηγές
- Οπισθόφυλλο βιβλίου «Και δεν έμεινε κανένας», από τις εκδόσεις Ψυχογιός
- Πρόγραμμα παράστασης «Δέκα μικροί νέγροι», θέατρο Νέος Ακάδημος
