Της Αλεξάνδρας Ιωάννου,
Η πολιτική τάξη και σταθερότητα στο Βέλγιο φαίνεται να αποκαταστάθηκε την Τετάρτη, 30 Σεπτεμβρίου του 2020, καθώς έπειτα από 16 μήνες πολιτικού αδιεξόδου, επετεύχθη συμφωνία για τη δημιουργία ομοσπονδιακής κυβέρνησης πλειοψηφίας. Η νέα κυβέρνηση «Βιβάλντι», με επικεφαλής τον Φλαμανδό φιλελεύθερο Alexander De Croo, αποτελεί συνασπισμό 7 κομμάτων, πρεσβευτών 4 ιδεολογικών τάσεων και κατόχων των 87 έναντι των 150 συνολικών εδρών του κοινοβουλίου.
Ο σχηματισμός ομοσπονδιακής κυβέρνησης στο Βέλγιο ανέκαθεν παρουσίαζε προβλήματα στην πράξη. Οι ρίζες του προβλήματος αυτού βρίσκονται στις εθνικές και γλωσσικές διαφορές που φέρουν αντιμέτωπες την περιφέρεια της ολλανδόφωνης Φλάνδρας, με αυτή της γαλλόφωνης Βαλλονίας. Επισημαίνοντας ότι το Βέλγιο αποτελεί αποτέλεσμα διπλωματικών συμφωνιών μεταξύ Γαλλίας, Γερμανίας, Ηνωμένου Βασίλειου και Ολλανδίας, αρκετοί το θεωρούν περισσότερο ως ένα κατασκεύασμα των τότε Μεγάλων Δυνάμεων, στο οποίο αναγκάζονται να συνυπάρχουν οι ολλανδόφωνοι πληθυσμοί της Φλάνδρας με τους γαλλόφωνους πληθυσμούς της Βαλλονίας παρά ως μια ομογενοποιημένη και ενωμένη χώρα. Σταδιακά, πολλές αρμοδιότητες που άλλοτε ανήκαν σε ομοσπονδιακό επίπεδο μεταφέρθηκαν στις περιφερειακές κυβερνήσεις της Φλάνδρας και της Βαλλονίας, ικανοποιώντας σε μεγαλύτερο βαθμό τα διαφορετικά πολιτικά αιτήματα της καθεμίας περιφέρειας.
Οι βελγικές ομοσπονδιακές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 26 Μαΐου 2019 δεν οδήγησαν στην λήξη της περιόδου ακυβερνησίας, η οποία ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2018, έπειτα από την κατάρρευση της κυβέρνησης του Charles Michel, λόγω της άρνησης του φλαμανδικού εθνικιστικού κόμματος Vlaams Belang να ψηφίσει τη Συμφωνία για τη Μετανάστευση του ΟΗΕ. Τα αποτελέσματα των εκλογών, μάλλον, επιβάρυναν την πολιτική κρίση και διαίρεσαν περισσότερο τη χώρα. Η πολιτική προτίμηση του ακροδεξιού κόμματος Vlaams Belang στην ολλανδόφωνη Φλάνδρα, σε αντίθεση με αυτή των Βρυξελλών και της γαλλόφωνης Βαλλονίας που ευνοεί τους «πράσινους» και τα αριστερά και σοσιαλιστικά κόμματα, αποτυπώνονται στα αποτελέσματα των βελγικών εκλογών και εξηγούν τη δυσκολία με την οποία ήρθαν αντιμέτωπα τα κόμματα για την δημιουργία συνασπισμού.
Η διαφορά των πολιτικών προτιμήσεων στις ομοσπονδιακές εκλογές εξηγείται από το γεγονός ότι τα πολιτικά κριτήρια στην βόρεια Φλάνδρα από την νότια Βαλλονία είναι διαφορετικά. Οι Βαλλόνοι, λόγω των τεράστιων διαφορών στη συμβολή και διανομή κεφαλαίων κοινωνικής ασφάλισης, αλλά και άλλων χρηματικών ροών επιζητούν την ετήσια μεταφορά χρημάτων από το Βορρά προς το Νότο. Πράγματι, αυτή η μεταφορά συμβαίνει κάθε έτος και ανέρχεται σε αρκετά χιλιάδες ευρώ ανά κάτοικο. Αντίθετα, τα φλαμανδικά πολιτικά αιτήματα περιστρέφονται γύρω από την ιδέα περί διαχωρισμού και ανεξαρτησίας της Φλάνδρας (one people, one nation).
Συνολικά, πάνω από 500 ημέρες διαπραγματεύσεων χρειάστηκαν προκειμένου τα βελγικά κόμματα να συμφωνήσουν σε μια λύση τερματίζοντας την περίοδο ακυβερνησίας. Ο βελγικός συνασπισμός «Βιβάλντι» κατέληξε σε συμφωνία σχετικά με τον σχεδιασμό του προϋπολογισμού της χώρας και την ανάδειξη του Φλαμανδού φιλελεύθερου Alexander De Croo ως νέου πρωθυπουργού, η οποία προέκυψε, ύστερα από τις τελικές διαπραγματεύσεις που διεξήχθησαν από τον τελευταίο και τον γαλλόφωνο σοσιαλιστή Paul Magnette.
Αναλυτικότερα, η υπηρεσιακή, μέχρι πρότινος, κυβέρνηση της Sophie Wilmès παρέδωσε τα ινία της χώρας στον Φλαμανδό Alexander De Croo, μέλος του φιλελεύθερου κόμματος Open Vld και πρώην υπηρεσιακό υπουργό Οικονομικών. Ο συνασπισμός «Βιβάλντι» αποτελείται από 7 κόμματα συγκεντρώνοντας το 54% των ψήφων και η ονομασία του βασίζεται στο όνομα του Ιταλού μουσικοσυνθέτη, δημιουργού του έργου «Τέσσερις εποχές» συσχετίζοντάς το με τα χρώματα των τεσσάρων ιδεολογικών ρευμάτων που αντιπροσωπεύει ο συνασπισμός. Φιλελεύθεροι (Open Vld, MR), σοσιαλιστές (PS, SP.A), οικολόγοι (Ecolo, Groen) από την περιφέρεια της Φλάνδρας και της Βαλλονίας, καθώς επίσης και Φλαμανδοί χριστιανοδημοκράτες (CD&V) αναλαμβάνουν την ηγεσία της χώρας. Η νέα κυβέρνηση σηματοδοτεί την επιστροφή των οικολόγων στην εξουσία, αλλά και το πέρασμα του φλαμανδικού και ολλανδόφωνου εθνικιστικού κόμματος N-VA στην αντιπολίτευση, ύστερα από τετραετή κυβερνητική θητεία (2014-2018).
Το πολιτικό πρόγραμμα της κυβέρνησης του Alexander De Croo θέτει ως προτεραιότητες την αντιμετώπιση της πανδημίας του COVID-19, λαμβάνοντας υπόψη ότι το Βέλγιο κατέχει ένα από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως ποσοστά θνησιμότητας εξαιτίας του ιού, την χάραξη πράσινης πολιτικής και την ανάκτηση της πίστης και του ενδιαφέροντος των πολιτών τόσο στην νέα κυβέρνηση όσο και, γενικότερα, στο πολιτικό «γίγνεσθαι». Πρωταρχικός στόχος τίθεται αυτός της αποφυγής νέων ομοσπονδιακών εκλογών που θα μπορούσαν να αυξήσουν την πολιτική επιρροή ακροδεξιών (Vlaams Belang της Φλάνδρας) ή ακροαριστερών (αριστερό λαϊκιστικό Εργατικό κόμμα της Βαλλονίας) πολιτικών δυνάμεων, οι οποίες είχαν ευδιάκριτη απήχηση στις εκλογές του Μαΐου 2019.
Οι αντιδράσεις από την αντιπολίτευση και συγκεκριμένα από τα ακραία δεξιά και εθνικιστικά κόμματα δεν άργησαν να φανούν. Το επιχείρημά τους έγκειται στο γεγονός ότι στο κοινοβούλιο δεν αντιπροσωπεύεται μεγάλο μέρος των Φλαμανδών ολλανδόφωνων πολιτών, αφού το κόμμα των εθνικιστών Φλαμανδών (N-VA), αλλά και το ακραίο δεξιό κόμμα (VB) έμεινε εκτός της εκτελεστικής εξουσίας, παρά το γεγονός ότι συγκέντρωσαν τα μεγαλύτερα ποσοστά των φλαμανδικών ψήφων στις ομοσπονδιακές εκλογές του Μαΐου 2019. Ως αποτέλεσμα, στην Φλάνδρα, αντιδημοκρατική χαρακτηρίζεται η στάση των παραδοσιακών κομμάτων (π.χ. CD&V), τα οποία είναι υπέρμαχοι της διατήρησης του status quo στο Βέλγιο και που διατηρούν το «Cordon Sanitaire» εμποδίζοντας την συμμετοχή των Vlaams Belang στην διακυβέρνηση της χώρας (απόρροια, όμως, της ρατσιστικής, ξενοφοβικής και αντιμεταναστευτικής του ιδεολογίας).
Ο Alexander De Croo είναι ο πρώτος Φλαμανδός που ορκίζεται πρωθυπουργός μετά από 10 χρόνια επικράτησης γαλλόφωνων πολιτικών στο αξίωμα. Γιος του δημοφιλή και σημαντικού πολιτικού στο Βέλγιο Herman De Croo, έχει και ο ίδιος αναπτύξει αξιόλογη πορεία στον πολιτικό χώρο. Στις δηλώσεις του, μετά το πέρας των τελικών διαπραγματεύσεων και της επίτευξης συμφωνίας, τονίζει το συνεργατικό κλίμα που περίβαλλε τις διαπραγματεύσεις. Παράλληλα, αναφέρει ότι το Βέλγιο μπορεί να πετύχει περισσότερα ενώνοντας δυνάμεις και αισιοδοξεί για μια χώρα ενωμένη και εφημερεύουσα.
Ωστόσο, από πολλούς η πορεία του πολύχρωμου πολιτικά συνασπισμού «Βιβάλντι» κρίνεται δυσοίωνη. Ιδιαίτερα, από την μεριά της Φλάνδρας, ο σχηματισμός της ομοσπονδιακής κυβέρνησης από 7 κόμματα, αρκετά εκ των οποίων ανήκαν στους μεγάλους ηττημένους των εκλογών, αλλά και η άρνηση του Βασιλιά Φιλίππου των Βέλγων να δεχτεί την παραίτηση των Egbert Lachaert και του Conner Rousseau, στους οποίους ανατέθηκε το έργο της επίτευξης συμφωνίας στο πλαίσιο του συνασπισμού «Βιβάλντι», υποδεικνύει ένα εγχείρημα αποκλεισμού των εθνικιστικών φλαμανδικών κομμάτων από την εξουσία. Η πολύμορφη σύνθεση της νέας κυβέρνησης, αλλά και ο στόχος του εθνικιστικού κόμματος New Flemish alliance να υπονομεύσει ως αντιπολίτευση την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, με την βοήθεια της φλαμανδικής κυβέρνησης στην οποία αποτελεί μέρος, πιθανώς να μην ευνοήσουν την μακροημέρευσή της.
