Του Θάνου Σουλελέ,
Ζούμε στην εποχή που η Ελλάδα έχει από τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας στην Ευρώπη. Ο βασικός λόγος για αυτό δεν είναι άλλος από την μεγάλη οικονομική κρίση του 2009. Όμως, άλλος ένας μεγάλος παράγοντας είναι ότι στην Ελλάδα υπάρχουν πολλοί επαγγελματικοί κλάδοι όπου έχει επέλθει κορεσμός, με παρά πολλά άτομα να έχουν εκπαιδευτεί για τον συγκεκριμένο τομέα και δυστυχώς να μένουν άνεργοι ή να δουλεύουν σε μια διαφορετική εργασία από αυτή στην οποία έχουν ειδικευτεί.
Αρκετά άτομα δεν διαλέγουν τις σχολές των σπουδών τους συνειδητά, έχοντας δει τις προοπτικές του επαγγέλματός τους στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό.
Αυτό συμβαίνει για δύο βασικούς λόγους:
- Δεν «πιάνουν» τον αρχικό τους στόχο. Τουλάχιστον το 50% των μαθητών δεν πετυχαίνει τον βαθμό που ήθελε στις πανελλήνιες εξετάσεις και δεν επιθυμεί να ξαναμπεί σε όλη αυτή την ψυχοφθόρα διαδικασία, ώστε να δώσει ξανά, οπότε καταλήγει στην 2η ή 3η επιλογή του, που δεν ξέρει ακριβώς τις προοπτικές της για επαγγελματική εξέλιξη.
- Δεν κάνουν καθόλου έρευνα και ακολουθούν σπουδές από τις οποίες δεν γνωρίζουν αν θα μπορέσουν να απορροφηθούν στην αγορά εργασίας είτε από απερισκεψία και επιλογή σχολής κατά τύχη είτε από λανθασμένα φρονήματα παλαιότερων ετών με επαγγέλματα που, ενώ κάποτε είχαν πολύ καλή αποκατάσταση, τώρα οδηγούν σε μικρή απορρόφηση από την αγορά εργασίας.
Μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την ύπαρξη πολλών κορεσμένων επαγγελμάτων στην Ελλάδα φέρει η πολιτική ηγεσία της χώρας, και συγκεκριμένα το Υπουργείο Παιδείας και το Υπουργείο Οικονομίας, που από το 2000 και μετά δεν εφάρμοσαν κανένα πλάνο για την επαγγελματική αποκατάσταση των ανθρώπων.
Η εκάστοτε κυβέρνηση θα έπρεπε να δημιουργεί ένα σωστό πλάνο απορρόφησης των ήδη υπαρχόντων ανέργων αλλά και να βρει τρόπους ώστε να μειωθεί η παραγωγή ειδικευμένων εργαζόμενων σε κλάδους που δεν έχουν καμία ανάγκη για νέο προσωπικό.
Αυτό θα μπορούσε να γίνει με ένταξη μαθημάτων σχολικού προσανατολισμού στα σχολεία από μικρότερες ηλικίες σε εβδομαδιαία βάση, όπου θα υπάρχει σωστή ενημέρωση για τις προοπτικές του κάθε επαγγέλματος. Επιπλέον, θα έπρεπε να γίνουν προσλήψεις σε τομείς όπου υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις προσωπικού και ειδικά τώρα, στην «Covid-19 εποχή», που οι ανάγκες για προσλήψεις είναι πιο έντονες από πότε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο εκπαιδευτικός κλάδος με τα σχολεία να έχουν ανοίξει και να υπάρχουν μεγαλύτερες ελλείψεις διδακτικού προσωπικού από ότι το 2019, που δεν υπήρχε η πανδημία και δεν χρειάζονταν περισσότεροι καθηγητές, ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις για να υπάρχουν λιγότεροι μαθητές ανά τάξη. Τέλος, η ίδρυση σχολών ή η αύξηση του αριθμού των εισακτεών σε σχολές με υψηλή ζήτηση στην αγορά εργασίας αλλά και η ταυτόχρονη μείωση του αριθμού των εισαχθέντων, όχι αυθαίρετα και σε όλες τις σχολές, όπως τώρα προσπαθεί να κάνει η κυβέρνηση, αλλά σε σχολές όπου η ζήτηση στην αγορά εργασίας είναι μικρή θα μπορούσαν επίσης να οδηγήσουν σε θετικά αποτελέσματα.
Πιο συγκεκριμένα τα επαγγέλματα με τα μεγαλύτερα προβλήματα ευρέσεως εργασίας είναι:
Γιατροί, χημικοί, βιολόγοι, φαρμακοποιοί: Οι περισσότερες ιατρικές ειδικότητες είναι απελπιστικά κορεσμένες, με μικρές εξαιρέσεις τους ψυχίατρους, τους πλαστικούς χειρουργούς και τους ακτινοθεραπευτές. Οι ευκαιρίες εργασίας των ψυχολόγων έχουν συρρικνωθεί σημαντικά, αν και με κατάλληλη μετεκπαίδευση μπορούν να βρουν διεξόδους, κυρίως στη διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού και στη συμβουλευτική εργασίας και σταδιοδρομίας. Αρνητική είναι η κατάσταση για τους διατροφολόγους και τους διαιτολόγους, και πολύ πιο αρνητική για τους χημικούς, τους βιολόγους, τους φαρμακοποιούς, οι οποίοι όμως έχουν κάποιες διεξόδους σε άλλους τομείς, όπως των ιατρικών εργαστηρίων, των ιατρικών επισκεπτών ή και ευρύτερα.
Δικηγόροι, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι: Η αγορά εργασίας των δικηγόρων είναι δραματικά κορεσμένη και χειροτερεύει συνεχώς. Λίγο καλύτερη είναι η κατάσταση για εξειδικευμένους δικηγόρους στις νέες τεχνολογίες και στην οικονομία. Για όλα τα επαγγέλματα των καλών τεχνών η κατάσταση χειροτερεύει περισσότερο. Πολλοί καλλιτέχνες απασχολούνται με ελάχιστη ή και μηδενική αμοιβή, ασκώντας και άλλες περιστασιακές ενασχολήσεις. Ιδιαίτερα αρνητική είναι η εικόνα για τους ηθοποιούς και λίγο καλύτερη για τους μουσικούς και τους χορευτές σε περιστασιακές εργασίες. Η δημοσιογραφία έχει πληγεί περισσότερο από όλα τα επαγγέλματα. Εδώ, οι θέσεις εργασίας εξαφανίζονται μαζικά και πολλά νέα παιδιά υποαπασχολούνται με ανύπαρκτες ή γλίσχρες αμοιβές και απαράδεκτες συνθήκες εργασίας. Η κρίση έχει πλήξει επίσης και τον κλάδο της διαφήμισης.
Εκπαιδευτικοί: Στην εκπαίδευση η γενικότερη εικόνα είναι εξίσου αρνητική. Η υψηλή υπογεννητικότητα, καθώς η Ελληνίδα μητέρα γεννά ένα άτομο κατά μέσο όρο, η πληθώρα των αποφοίτων νηπιαγωγών, δασκάλων, εκπαιδευτικών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε συνδυασμό με την απότομη συρρίκνωση της δημόσιας εκπαίδευσης δεν επιτρέπει ελπίδες απορρόφησης στον ευρύτερο κλάδο. Οι απόφοιτοι θεωρητικών σπουδών, όπως είναι η φιλοσοφία, η φιλολογία, η θεολογία, η ιστορία, η αρχαιολογία, η λαογραφία, η γεωγραφία, η εθνολογία, η ανθρωπολογία κ.λπ. έχουν ανύπαρκτες προοπτικές, αλλά μπορούν πιο εύκολα απ’ ότι οι ομόλογοί τους σε στενά τεχνοκρατικές και κορεσμένες ειδικότητες, π.χ. γιατροί, οδοντίατροι, μηχανολόγοι κ.λπ., να στραφούν, με κατάλληλη μετεκπαίδευση, σε άλλα επαγγέλματα, όπως αυτά των δημοσίων σχέσεων, του τουρισμού, της διοίκησης επιχειρήσεων, ακόμα και της πληροφορικής. Σε μεγαλύτερο βαθμό, αυτό ισχύει για τους απόφοιτους Πολιτικών Επιστημών και Κοινωνιολογίας, εφόσον μετεκπαιδευτούν στην οικονομία και τις τεχνολογίες.
Πρέπει να τονίσουμε ότι κάθε επάγγελμα έχει αξία στην κοινωνία και, όταν κάποιος το αγαπάει αυτό που κάνει και είναι κάλος σε αυτό, σίγουρα θα βρει μια καλή θέση εργασίας είτε στην Ελλάδα είτε σε κάποια άλλη χώρα, όπου το επάγγελμα αυτό δεν θα είναι κορεσμένο και θα υπάρχει ανάγκη για πρόσληψη προσωπικού. Πάντα η αγορά εργασίας θα έχει χώρο για κάποιον που είναι πολύ καλός σε αυτό που κάνει, όμως, εξαιτίας των υπαρχόντων δεδομένων και της πολιτικής της κυβέρνησης, που δεν φαίνεται να είναι υποστηρικτική προς τους ανέργους και να προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα των κορεσμένων επαγγελμάτων στην χώρα μας, καλό είναι να έχουμε κάνει μια μικρή έρευνα, πριν διαλέξουμε τον κλάδο των σπουδών μας, ώστε να μην δυσκολευτούμε, μόλις τις τελειώσουμε, να βρούμε μια δουλεία που να καλύπτει τις ανάγκες μας.
