Το «μεγάλο στοίχημα» της Γκάνα

Της Σοφίας Καμπύλη,

Η Γκάνα παρά τη μικρή έκτασή της και με πληθυσμό περίπου τριάντα εκατομμυρίων ακολουθεί μια αρκετά αξιοπρόσεκτη οικονομική πορεία, κυρίως λόγω του φυσικού πλούτου που διαθέτει.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Γκάνα αποτελεί την πρώτη αφρικανική χώρα νότια της Σαχάρας που κατόρθωσε να ανεξαρτητοποιηθεί από την αποικιοκρατία το 1957. Οι προσπάθειες που καταβάλλει όσον αφορά την δημοκρατία είναι σημαντικές, καθώς έχει υιοθετήσει πολυκομματικό σύστημα, ενώ σε ό,τι αφορά την ελευθερία λόγου και Τύπου, στην Αφρικανική Ήπειρο βρίσκεται μόνιμα στις πρώτες θέσεις. Λόγω της σταθερής κατάστασης στη Γκάνα και της συνεχούς προόδου της χώρας, η οικονομία της ακολουθεί μια τροχιά βελτίωσης, χωρίς ωστόσο να εκλείπουν και τα προβλήματα ανά καιρούς με πιο πρόσφατο τροχοπέδη την πανδημία του Covid-19, μια παράμετρο που επηρέασε όλες τις χώρες ανεξαιρέτως.

Η οικονομία της Γκάνα βασίζεται κατά κύριο λόγο στον τριτογενή τομέα, όπου ο τομέας των υπηρεσιών συνεισφέρει στα τρία πέμπτα του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) με τη γεωργία και τη βιομηχανία να ακολουθούν. Στον τομέα της γεωργίας, το κακάο αποτελεί τη σημαντικότερη πηγή εσόδων που προέρχονται από εξαγωγές, ενώ η εξόρυξη χρυσού και μεταλλευμάτων, όπως ο βωξίτης, αλλά και υλικά, όπως το αλάτι, οι πέτρες και η άμμος βρίσκονται σε αφθονία και ως εκ τούτου εξάγονται, συνεισφέροντας σημαντικά στα έσοδα του κράτους.

Η οικονομία της Γκάνα αποτελεί ιστορικά έναν από τους κινητήριους μοχλούς της Δυτικής Αφρικής. Η συνεχής ανάπτυξή της, καθώς και η αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της, θεωρείται συνεπακόλουθο της σταθερότητας που επικρατεί στη χώρα σε πολιτικό επίπεδο. Η Γκάνα συμμετέχει σε διεθνείς οργανισμούς όπως τα Ηνωμένα Έθνη, η Παγκόσμια Τράπεζα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, καθώς και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Μάλιστα, το 2015 η χώρα υπέγραψε συμφωνία διευρυμένης πιστωτικής διευκόλυνσης (ECF) ύψους 918 εκατομμυρίων δολαρίων με το Ταμείο, προκειμένου να σταθεροποιηθεί η οικονομία της, με το πρόγραμμα να ολοκληρώνεται με επιτυχία το 2019. Όπως ήταν αναμενόμενο, η οικονομία επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό, λόγω και των περιοριστικών μέτρων που επιβλήθηκαν στο πλαίσιο αντιμετώπισης της πανδημίας του κορωνοϊού, με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση της παραγωγής στους τομείς της βιομηχανίας και των υπηρεσιών, με τον τομέα των ξενοδοχείων και των εστιατορίων να επηρεάζεται ιδιαίτερα, λόγω των εσωτερικών και ξένων ταξιδιωτικών περιορισμών. Για το έτος 2020, λοιπόν, σύμφωνα με εκτιμήσεις το πραγματικό ΑΕΠ της Γκάνα αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,5%.

Η Γκάνα έχει μεριμνήσει να αναπτύξει διμερείς εμπορικές σχέσεις με αρκετά κράτη, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Κίνα, η Ινδία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής εισάγουν αγαθά από τη Γκάνα στο πλαίσιο του νόμου για την ανάπτυξη και την ευκαιρία της Αφρικής (AGOA) που αποτελεί μέρος της εμπορικής πολιτικής της χώρας και ο οποίος εκδόθηκε στις 18 Μαΐου 2000 με ισχύ μετά την ανανέωσή του έως και το 2025. Επιπλέον, ορισμένες μεγάλες εταιρείες των ΗΠΑ λειτουργούν επί του παρόντος στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των IBM, ExxonMobil, Coca-Cola, Cargill και Newmont Mining. Η Γκάνα διαθέτει σημαντικά αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, που αναπτύσσονται επί του παρόντος από μια ποικιλία παγκόσμιων εταιρειών πετρελαίου, συμπεριλαμβανομένης και της αμερικανικής εταιρείας Kosmos Energy.

Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει και στις διμερείς σχέσεις της Γκάνα με την Κίνα, καθώς η κινεζική παρουσία στην Αφρικανική Ήπειρο σε γενικότερο επίπεδο ολοένα και ισχυροποιείται. Συγκεκριμένα, το Πεκίνο και η Άκκρα υπέγραψαν μνημόνιο ύψους 2 δισεκατομμυρίων για την χρηματοδότηση σιδηροδρομικών δικτύων, οδικών δικτύων και γεφυρών, με αντάλλαγμα την πρόσβαση της Κίνας στο 5% των αποθεμάτων βωξίτη της χώρας. Η παραπάνω συμφωνία προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας, καθώς υπήρχαν αρκετές υπόνοιες για έλλειψη διαφάνειας στις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν από την τότε κυβέρνηση.

Από το 2008, η Γκάνα συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της συμφωνίας οικονομικής εταιρικής σχέσης (ΣΟΕΣ). Η ΣΟΕΣ ΕΕ-Γκάνα είναι μια εμπορική και αναπτυξιακή συμφωνία, βάσει της οποίας οι εξαγωγές της Γκάνα επωφελούνται από την αφορολόγητη και χωρίς ποσοστώσεις πρόσβαση στην αγορά της Ε.Ε. Ομοίως, στο πλαίσιο της ΣΟΕΣ, η Γκάνα συμφώνησε να ανοίξει σταδιακά την αγορά της σε επιλεγμένα προϊόντα της Ε.Ε. Η συμφωνία εισήγαγε, επίσης, χρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε προσαρμοσμένα προγράμματα που ενισχύουν τις επιχειρήσεις της Γκάνα και ενισχύουν τις δυνατότητες προώθησης του εμπορίου και των εξαγωγών. Οι εξαγωγές της Γκάνα στην Ε.Ε αντιπροσωπεύουν το 21% των συνολικών εξαγωγών της προς τον κόσμο και αποτελούνται κυρίως από ορυκτέλαια, κακάο, και παράγωγα αυτού.

Οι εξαγωγές της Ε.Ε στη Γκάνα κυριαρχούνται από μηχανήματα, εξοπλισμό μεταφορών και ορυκτά καύσιμα. Τα τελευταία χρόνια, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις εκφράζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον να χρησιμοποιήσουν τη Γκάνα ως δίοδο για επενδύσεις στην εγγύς περιοχή.

Οι στόχοι της αειφόρου ανάπτυξης στη Γκάνα που έχουν θεσπιστεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, αποσκοπούν στο να καταπολεμηθεί η φτώχεια, να εξασφαλιστεί η προστασία του περιβάλλοντος και ότι οι άνθρωποι παντού θα μπορούν να απολαύσουν την ειρήνη και την ευημερία ανεξαιρέτως. Η Γκάνα δείχνει αρκετό ζήλο για την πραγματοποίηση των στόχων αυτών, έχοντας κάνει άλματα τις τελευταίες δεκαετίες και έχοντας μπει σε μια τροχιά συνεχούς ανάπτυξης, γεγονός που την καθιστά αγαπημένο προορισμό για επενδύσεις στη Δυτική Αφρική. Αυτό που μένει να δούμε είναι η οικονομική ανάπτυξη να γίνει αισθητή και στην πραγματική οικονομία προκειμένου να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης των πολιτών της Γκάνα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• AGOA (African Growth and Opportunity Act), retrieved from: https://agoa.info/about-agoa.html
• EEAS (European Union External Action) (2016, May 11), Ghana and the EU, retrieved from: https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage_en/1247/Ghana%20and%20the%20EU
• IMF (International Monetary Fund) (2019), Ghana: IMF Program Helps Restore Luster to a Rising Star in Africa, retrieved from: https://www.imf.org/en/Countries/GHA/ghana-lending-case-study
• Oliver, D. (2020, April 01). https://www.britannica.com/place/Ghana. Retrieved from Britannica
• Smith, E. (2019, November 21). https://www.cnbc.com/2019/11/21/chinas-2-billion-ghana-deal-fears-over-debt-influence-environment.html. Retrieved from CNBC: https://www.cnbc.com/world/?region=world
• S department of State, (2019, March 6), U.S. Relations With Ghana. Retrieved from: https://www.state.gov/u-s-relations-with-ghana/
• World Bank, (2019, September 26), The World Bank in Ghana, Retrieved from: https://www.worldbank.org/en/country/ghana/overview