Του Βασίλη Μοάτσου,
Σε συνέχεια του άρθρου: «Βιώσιμη ανάπτυξη: Η ταυτότητα μιας ανερχόμενης φιλοσοφίας»
Η Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 κρατών μελών αποτελεί ένα σημαντικό παίκτη στη διεθνή σκακιέρα. Η δυνατότητα ομαδοποίησης και διαμόρφωσης των εθνικών πολιτικών μέσω της εφαρμογής ενιαίων πακέτων υλοποίησης είναι ένα στοιχείο που διακρίνει την Ε.Ε. από οποιαδήποτε άλλη ένωση περιφερειακού χαρακτήρα. Η ολοκλήρωση που έχει επιτευχθεί σε οικονομικό και πολιτικό βαθμό δεν θα μπορούσε να μην περιλαμβάνει τη διάσταση της βιώσιμης ανάπτυξης σε κοινωνικό, περιβαλλοντικό και οικονομικό επίπεδο ως βάση για την διαμόρφωση της Ένωσης του μέλλοντος.
Το 2015 αποτελεί έτος κατατεθέν για τα Ηνωμένα Έθνη. Στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής των Η.Ε. γεννήθηκε και υιοθετήθηκε η «Ατζέντα 2030», η οποία περιλαμβάνει 17 κυρίους Στόχους -και 169 συνδεδεμένους- Βιώσιμης Ανάπτυξης που έχουν παγκόσμιο χαρακτήρα, τυγχάνουν καθολικής εφαρμογής και είναι αλληλένδετοι. Σε αυτούς τους Στόχους περιλαμβάνονται μέτρα τα οποία εφαρμόζονται μέσω πολιτικών που έχουν ως επίκεντρο και τους τρεις πυλώνες βιώσιμης ανάπτυξης. Η «Ατζέντα 2030» αποτελεί μία πρωτοβουλία που βαίνει παράλληλα με την πολιτική και τη φιλοσοφία της ευρωπαϊκής κοινότητας, η οποία θέτει ως στόχο την πρόοδο σε όλα τα επίπεδα. Η Ένωση έχει διαχωρίσει χρονικά και κανονιστικά την προσέγγισή της απέναντι στην Ατζέντα σε δύο άξονες. Ο πρώτος αφορά στην πλήρη ενσωμάτωση των Στόχων στο ευρωπαϊκό πλαίσιο πολιτικής και στις τρέχουσες προτεραιότητες της Επιτροπής. O δεύτερος αναφέρεται στην περίοδο μετά το 2019 και στην επόμενη πενταετία, όπου και προβλέπεται η περαιτέρω ανάπτυξη του μακροπρόθεσμου αυτού οράματος.
Ευρώπη 2020
Ως προς τους Στόχους αυτούς καθεαυτούς, η Ένωση έχει θεσπίσει, μέσω της Επιτροπής, σαφείς προσανατολισμούς για τη διαμόρφωση μιας ενιαίας δράσης τόσο στο εσωτερικό της, όσο και στο εξωτερικό της περιβάλλον. Οι δράσεις της Ένωσης στο πλαίσιο κάθε επιμέρους Στόχου δεν θα αναλυθούν· εξάλλου, το κίνητρο της αναφοράς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ως σώμα που ενεργεί και διαμορφώνει το αύριο στο εσωτερικό αλλά και το εξωτερικό της, δεν είναι η επακριβής ανάλυση των δράσεών της, αλλά η στόχευση των αποφάσεων μακροσκοπικά, η φιλοσοφία μέσα στην οποία κινείται, το μέγεθος των πρωτοβουλιών που αναλαμβάνει και ο βαθμός της ολοκλήρωσης που τα ίδια τα μέτρα προάγουν για την ίδια ως ενιαίο σύνολο. Όπως δήλωσε και ο Frans Timmermans, πρώτος αντιπρόεδρος της Επιτροπής: «Για να οικοδομήσουμε ένα μέλλον για τα παιδιά μας και τον πλανήτη μας προς όφελος όλων, αποδεχόμαστε τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και τη βιωσιμότητα ως κατευθυντήριες αρχές σε όλες τις δράσεις μας. Η υλοποίηση του θεματολογίου με ορίζοντα το 2030 αποτελεί κοινή δέσμευση και απαιτεί τη συμμετοχή και τη συνεργασία όλων μας, συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών και της ευρύτερης κοινωνίας των πολιτών».
Τα κύρια σημεία της δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνοψίζονται στις δέκα στρατηγικές προτεραιότητες της Επιτροπής, όπως θεσπίστηκαν. Οι προτεραιότητες έχουν ως πυρήνα το τετράπτυχο Απασχόληση-Ανάπτυξη-Δικαιοσύνη-Δημοκρατική Αλλαγή και είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης της Ατζέντας 2030. Αρχικά, προβάλλεται μια νέα ώθηση στην απασχόληση, την ανάπτυξη και τις επενδύσεις μέσα σε μια ενιαία, αλληλοσυνδεμένη ψηφιακή αγορά. Η Ένωση θα είναι ενεργειακά ανεξάρτητη, συνοδευόμενη από μακρόπνοη πολιτική όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, η οποία θα συνδυαστεί με μια βαθύτερη και δικαιότερη εσωτερική αγορά με ενισχυμένη βιομηχανική βάση, και ειδικότερα της ένωσης των Κεφαλαιαγορών. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην εμβάθυνση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης σε ένα χώρο δικαιοσύνης και παγίωσης θεμελιωδών δικαιωμάτων με βάση την αμοιβαία εμπιστοσύνη. Η δημοκρατικότερη Ένωση του αύριο περιλαμβάνει μια νέα πολιτική μετανάστευσης και την ανάδειξή της ως ένα πιο συμπαγές σώμα με σημαντικότερο παγκόσμιο ρόλο. Οι Στόχοι του ΟΗΕ για το 2030, είναι συνυφασμένοι με τις παραπάνω προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως τα θεμέλια πάνω στα οποία θα χτιστούν οι αλλαγές που θα μετουσιώσουν τους 17 Στόχους της Ατζέντας.
Μία Ένωση που επιδιώκει περισσότερα
Βασιζόμενοι στην έκθεση των Frans Timmermans και Jyrki Katainen και στην έκθεση της πλέον Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, συμπεραίνουμε ότι η Επιτροπή θα εμβαθύνει σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις οι οποίες επικεντρώνονται σε 6 Στόχους για την Ευρώπη των επόμενων δεκαετιών. Οι φιλοδοξίες του εγχειρήματος αυτού αποσκοπούν στην εξελικτική πορεία της Ένωσης προς την ανάδειξή της σε σημαντικότερο παίκτη στην παγκόσμια σκακιέρα μέσω και της ενσωμάτωσης των Στόχων του ΟΗΕ για τη βιωσιμότητα.
Πρώτος Στόχος είναι η «Πράσινη Συμφωνία», δηλαδή η ενσωμάτωση της κλιματικής διάστασης στις ενωσιακές αποφάσεις, ώστε η Ένωση να αναδειχθεί ως η πρώτη «κλιματικά ουδέτερη» ήπειρος μέχρι το 2050. Η μετάβαση από τη γραμμική στην κυκλική οικονομία είναι μια τεράστια ευκαιρία για να δημιουργηθούν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα σε βιώσιμη βάση. Δεύτερος Στόχος είναι η ανάδειξη της ευρωπαϊκής αγοράς ως μιας ενιαίας οικονομίας ανοικτής σε όλους. Η ένωση των Κεφαλαιαγορών με στόχο την καλύτερη χρηματοδότηση της επιχειρηματικότητας, της καινοτομίας, της έρευνας για ένα περιβάλλον πιο φιλικό προς τους νέους και την μείωση των διαφορών των εθνικών οικονομιών, η τόνωση της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ευημερίας, η ισότητα των φύλων στην εκπροσώπησή τους είναι κεντρικά στοιχεία που ενισχύουν τον κοινωνικό και οικονομικό πυλώνα της βιωσιμότητας. Τρίτος Στόχος είναι η μετάβαση της Ένωσης στην ψηφιακή εποχή για όλους χωρίς διακρίσεις. Κάτι τέτοιο αυξάνει την κοινωνική ευημερία, δίνει νέα διάσταση στην οικονομική ανάπτυξη και παραγωγικότητα και βελτιώνει τα επίπεδα εκπαίδευσης στο σύνολο της Ένωσης. Τέταρτος και πολύ σημαντικός Στόχος είναι η προώθηση της «Ένωσης Δικαίου». Αυτό αφορά τόσο τους ήδη Ευρωπαίους πολίτες, όσο κι εκείνους που επιθυμούν να γίνουν με την ενσωμάτωσή τους στην Ένωση. Προωθεί περαιτέρω το δικαίωμα στην ευημερία και την ευκαιρία για οικονομική ανάπτυξη. Ο πέμπτος Στόχος θέτει ως προτεραιότητα την αναβάθμιση του ρόλου της Ένωσης στη διαμόρφωση των παγκόσμιων εξελίξεων, τον επαναπροσδιορισμό της Ένωσης ως ολότητας με μία φωνή, την αναθεώρηση των σχέσεων με τις χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού μέσω «χρηστής διακυβέρνησης», ώστε να εξαλειφθεί η φτώχια και να εξασφαλιστεί η ειρήνη. Ο έκτος μεγάλος Στόχος θέτει ως πυρήνα την ενίσχυση της δημοκρατίας εντός κι εκτός συνόρων της Ένωσης, του κράτους δικαίου, τις αρχές και τις αξίες που πρεσβεύει η ίδια η φιλοσοφία της. Η Επιτροπή τονίζει την ανάγκη σύμπραξης όλων των μερών που αποτελούν την Ένωση, από τη διακυβέρνηση μέχρι την κοινωνία των πολιτών στο ρόλο τους ως θεματοφύλακες των αρχών της Ε.Ε., ως βάση για την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Ηνωμένα Έθνη είναι σύμμαχοι στη διαμόρφωση ενός ασφαλέστερου και καλύτερου κόσμου για όλους. Η Ένωση μέσα από τις πράξεις της δείχνει την πίστη και προσήλωσή της στην επίτευξη των Στόχων Βιωσιμότητας, όπως ανακηρύσσονται από τον ΟΗΕ. Η πρωτοπορία και η αποφασιστικότητα της Ε.Ε. συνάδει με το τολμηρό, αλλά ζωτικής σημασίας εγχείρημα για τη δημιουργία ενός κόσμου βασισμένου στη βιώσιμη ανάπτυξη και πρόοδο, που δεν θα αποκλείει κανέναν και θα λειτουργεί με γνώμονα τις επόμενες γενιές. Είναι χρέος της Ένωσης να στηρίζει και να επηρεάζει αποφάσεις τέτοιου βεληνεκούς και να καταβάλλει εμπράκτως τις μέγιστες προσπάθειες προς την επίτευξη των Στόχων. Αυτό είναι που ισχυρίζεται και η Πρόεδρος της Επιτροπής, Ursula von der Leyen: «Μία Ένωση που επιδιώκει περισσότερα».
