Της Ελευθερίας Κωνστάντιου,
Η 22η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί μετά από απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως «Ευρωπαϊκή Ημέρα χωρίς Αυτοκίνητο». Μία απόφαση που κλείνει τα 20 της χρόνια, αφού καθιερώθηκε το 2000. Την ημέρα αυτή, λοιπόν, οι τοπικές αρχές σε πάνω από 1500 πόλεις στην Ευρώπη και σε 4 στον Καναδά απαγορεύουν την είσοδο των αμαξιών στα αστικά τους κέντρα και ενθαρρύνουν τους κατοίκους τους να χρησιμοποιήσουν τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, τα ποδήλατά τους, τα ηλεκτροκίνητα πατίνια τους, αλλά και τα πόδια τους, ώστε να προσέλθουν σε αυτά. Τόσο τα προηγούμενα χρόνια όσο και φέτος ανακοινώσεις ότι θα συμμετάσχουν εξέδωσαν κι αρκετοί δήμοι σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια.
Ωστόσο, το ερώτημα που τίθεται από αρκετούς είναι κατά πόσο μπορεί αυτή η Ευρωπαϊκή ημέρα όντως να παροτρύνει τους Έλληνες να σταματήσουν να χρησιμοποιούν τα προσωπικά τους οχήματα για να πάνε στην εργασία τους ή την βόλτα τους. Σε μια χώρα που τα τελευταία είκοσι χρόνια έχουν κυκλοφορήσει πάνω από 1,5 εκατομμύρια νέα αυτοκίνητα, επιβαρύνοντας περαιτέρω την ατμόσφαιρα πάνω από τα μεγάλα αστικά κέντρα, σε μια χώρα που οι συγκοινωνίες αποτελούν κοινωνικό πρόβλημα (π.χ. στη Θεσσαλονίκη) και οι ποδηλατόδρομοι αν δεν κλείνουν από τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα, χρησιμοποιούνται ως δρόμος για τα δίκυκλα.
Στην υπόλοιπη Ευρώπη, βέβαια, έχοντας λύσει τα συγκοινωνιακά τους προβλήματα, η «Ημέρα χωρίς Αυτοκίνητο» έχει αποκτήσει μια άλλη σημειολογική σημασία. Το Όσλο έγινε η πρώτη πρωτεύουσα της Γηραιάς Ηπείρου που απαγόρευσε πλήρως στα αμάξια να πλησιάζουν το κέντρο της, ενώ τα μοναδικά αυτοκίνητα που μπορούν να πλησιάσουν είναι αυτά που μεταφέρουν εμπορεύματα στα μαγαζιά. Λίγο νοτιότερα και πιο συγκεκριμένα στην Κοπεγχάγη, το 21% χρησιμοποιεί τη δημόσια συγκοινωνία για τις μετακινήσεις, το 8% μετακινείται με τα πόδια και το 62% των κατοίκων χρησιμοποιεί τα ποδήλατά του, ενώ μόλις το 9% προτιμά τη μετακίνηση με το προσωπικό του όχημα! Τέλος, το πρότυπο πόλης όσον αφορά την πράσινη μετακίνηση δεν είναι άλλο από το Άμστερνταμ. Με προσπάθειες που ξεκίνησαν ήδη από το 1973, καθιερώνοντας τις «Κυριακές χωρίς Αμάξι» στο κέντρο, το Άμστερνταμ κατάφερε να σχεδιαστεί εκ νέου με σκοπό να προσφέρει μια καλύτερη ποιότητα ζωής στους κατοίκους του.
Στην Ελλάδα αρκετοί δήμοι πρόθυμα συμμετέχουν κάθε χρόνο σε αυτή την πανευρωπαϊκή γιορτή. Επίσης, αρκετοί δήμοι έχουν προσπαθήσει ανά περιόδους να δημιουργήσουν ποδηλατοδρόμους στις πόλεις. Ωστόσο, η απουσία σχεδίου και η έλλειψη αξιόλογων μαζικών συγκοινωνιών ματαιώνουν τα σχέδια τους, πνίγοντάς τα στο καυσαέριο. Γιατί πώς να πείσεις τον κάτοικο της Θεσσαλονίκης να μην κατέβει με το αμάξι του στο κέντρο της πόλης, όταν ο ΟΑΣΘ βρίσκεται σε αυτή την κακή κατάσταση τα τελευταία τρία χρόνια και όταν η κατασκευή του μετρό έχει καταστεί ανέκδοτο; Γιατί πώς ο κάτοικος της Αθήνας να φτάσει στην εργασία του, όταν σε κοντινή απόσταση από το σπίτι του δεν υπάρχει μετρό και τα υπόλοιπα μέσα, άμα δεν απεργούν, βρίσκονται σε οικτρή κατάσταση ή αργούν;
Η «Ευρωπαϊκή Ημέρα χωρίς Αυτοκίνητο» είναι μια σπουδαία πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σπουδαία είναι επίσης και η διάθεση αρκετών ελληνικών τοπικών αρχών να συμμετάσχουν. Ωστόσο, για να έχει νόημα αυτή η μέρα και να εφαρμοστεί πλήρως σε λίγα χρόνια, θα ήταν ωφέλιμο εκτός από τις δημόσιες συγκοινωνίες, οι οποίες πρέπει -επιτέλους- να λειτουργούν κατά τα πρότυπα του 21ου αιώνα, να γίνουν και σωστές σχεδιαστικά αστικές αλλαγές. Σιντριβάνια, πάρκα, γκαζόν και γέφυρες (όπως στην Κοπεγχάγη) αποκλειστικά για αυτούς που κινούνται με τα ποδήλατα και τα πατίνια τους, θα μπορούσαν να δώσουν τον έναυσμα για μια αλλαγή στη φιλοσοφία των μετακινήσεων στη χώρα μας. Παρ’ όλ’ αυτά, για να επιτευχθεί αυτή η αλλαγή το σημαντικό θα ήταν να υπάρξει ένα καλά μελετημένο σχέδιο, αφού είδαμε πως κατέληξε το φιλόδοξο σχέδιο του Δήμου Αθηναίων για τον πολλά υποσχόμενο «Μεγάλο Περίπατο της Αθήνας»…
Γεννήθηκε στη Λήμνο. Είναι μεταπτυχιακή φοιτήτρια του ΠΜΣ «Νεοελληνική Φιλολογία: Ερμηνεία, Κριτική και Κειμενικές Σπουδές», του τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται στη μεταπολεμική ποίηση, τη γενιά του '70 και τη σύγχρονη ποιητική παραγωγή
