Φθινοπωρινή Ισημερία και Γιορτές Συγκομιδής

Του Απόλλωνα-Δαμιανού Κικίδη,

Η Φθινοπωρινή Ισημερία ή Ισημερία του Σεπτεμβρίου, είναι η μέρα που ο Ήλιος όπως κινείται προς το Νότιο Ημισφαίριο, περνάει ακριβώς πάνω από τον Ισημερινό. Φέτος αυτό θα γίνει στις 22 Σεπτεμβρίου, ώρα 16:30. Εξαιτίας των διαφορών του τροπικού έτους (365 μέρες, 5 ώρες, 48 λεπτά και 45 δευτερόλεπτα) και του ημερολογιακού έτους (365 μέρες και ανά 4 χρόνια 366), κυμαίνεται η Ισημερία στις 22 και 23 του Σεπτεμβρίου, αν και πολύ λίγες φορές μπορεί να πετύχει στις 21 και 24.

Μαζί με την Ισημερία του Σεπτεμβρίου υπάρχει και η αντίστοιχη του Μαρτίου, και αυτές είναι οι μέρες όπου η διάρκεια της ημέρας είναι σχεδόν ίση με της νύχτας. Μαζί με τα δύο Ηλιοστάσια, οι τέσσερις αυτές μέρες συμβολίζουν τις αλλαγές των αστρολογικών εποχών.

Η Ισημερία του Σεπτεμβρίου συμβολίζει το τέλος του καλοκαιριού και την αρχή του Φθινοπώρου στο Βόρειο Ημισφαίριο, ενώ στο Νότιο συμβολίζει το τέλος του Χειμώνα και την αρχή της Άνοιξης.

Η ημέρα αυτή έχει σημαντικό ρόλο στους πολιτισμούς γύρω στο κόσμο, συνήθως με γιορτές σχετικές με τη συγκομιδή, να συμβαίνουν τη μέρα αυτή ή γύρω από αυτή.

Στο Μεξικό, οι Μάγια πιστεύεται πως είχαν κτίσει το ναό του Kukulkan, El Castillo στο Chichen Itza, με οδηγό τα άστρα, ώστε να καταφέρνουν πάνω στη στιγμή που ο Ήλιος ήταν ακριβώς πάνω από τον Ισημερινό στις δύο Ισημερίες, ένα μεγάλο φίδι φωτός να φαίνεται πως κατεβαίνει τα σκαλιά της πυραμίδας αυτής.

Στην Βρετανία, δίναν ευχαριστίες για τις επιτυχημένες συγκομιδές από τις παγανιστικές εποχές της. Το φεστιβάλ της συγκομιδής πραγματοποιούταν στην πιο κοντινή στην Ισημερία πανσέληνο. Στο παρόν τραγουδούνε ύμνους, προσεύχονται και στολίζουν εκκλησίες με καλάθια με φρούτα και φαγητό.

Στις σλαβικές χώρες υπήρχε το Dożynki, από την προχριστινιακή παγανιστική θρησκεία τους και αυτό. Γιορτάζετε την Κυριακή μετά το τέλος της εποχής της συγκομιδής, συχνά σε διαφορετική μέρα ανά τη χώρα στα τέλη του Αυγούστου και το Σεπτέμβρη. Σχετίζεται με την παγανιστική Σλαβική θρησκεία και απέκτησε χριστιανικό χαρακτήρα από το 16^ο αιώνα και έπειτα, όταν άρχισε να οργανώνεται από γαιοκτήμονες και χωρικούς με επιρροή, με σκοπό να ευχαριστήσουν τους θεριστές.

Στα μοντέρνα χρόνια, χρήστες της Wicca γιορτάζουν την Ισημερία του Φθινοπώρου, με τη γιορτή του Mabon. Τη δεκαετία του 1970, ο Αμερικάνος συγγραφές Aidan Kelley μετονόμασε τα έξι Sabbat του αρχαίου Κέλτικου μύθου και πρόσθεσε άλλα δύο, των Ισημεριών, με βάση να θεωρούνται μύθοι, όπως αυτός της Περσεφόνης. Τα Sabbats είναι βασισμένα στους κύκλους του Ήλιου. Το Mabon πάλι είναι γιορτή ευχαριστίας για τους καρπούς της γης και προωθεί τον διαμοιρασμό τους για να σιγουρευτούν ευλογίες των θεών για το χειμώνα. Το όνομα Mabon προέρχεται από χαρακτήρα στην ουαλική μυθολογία. Στο Νότιο Ημισφαίριο, την γιορτή αυτή την αντικαθιστά η Ostara.

Το Chuseok, το οποίο σημαίνει παραμονή του φθινοπώρου, γνωστό και ως hangawi, είναι ένα σημαντικό φεστιβάλ συγκομιδής και τριήμερο διακοπών και στη Βόρεια και στη Νότια Κορέα. Γιορτάζεται στην 15^η ημέρα του 8^ου μήνα, του σεληνιακού ημερολογίου τους κατά την Πανσέληνο. Όπως και πολλές άλλες παρόμοιες γιορτές, γίνεται περίπου στο τέλος του Αυγούστου μέχρι και τις αρχές του Οκτώβρη. Τότε για να γιορτάσουν τη καλή τους συγκομιδή επισκέπτονται τους τόπους καταγωγής τους και τρώνε σε οικογενειακό τραπέζι songpyeon και κρασί από ρύζι όπως το sindoju. Ακόμα, επισκέπτονται και φροντίζουν και τους τάφους των προγόνων τους.

Την ίδια περίοδο με το Chuseok γιορτάζεται και το Mid-Autumn Festival στην Κίνα και το Βιετνάμ, γνωστό και ως το Φεστιβάλ του Φεγγαριού, όταν γιορτάζουν το φεγγάρι της συγκομιδής, δηλαδή τη κοντινότερη Πανσέληνο στην Ισημερία του Σεπτεμβρίου. Γιορτάζουν την πληθώρα της καλοκαιρινής συγκομιδής και σερβίρουν mooncake που εμπεριέχει λωτό, σπόρους σουσαμιού, αυγό πάπιας ή ξερά φρούτα. Αυτό το φεστιβάλ σχετίζεται με το μύθο της Chang’e και του Hou Yi.

Στην Ιαπωνία γιορτάζεται το βουδιστικό Higan για εφτά μέρες και στις δύο Ισημερίες, 3 μέρες πριν και μετά. Έθιμο από τον 8^ο αιώνα. Ήταν μέρες ξεκούρασης για τους χωρικούς και γίνονται ακόμα ειδικές λειτουργίες στους ναούς τους, καθώς και μέρες όπου θυμούνται τους νεκρούς και επισκέπτονται και φροντίζουν τους τάφους τους. Η Ισημερία του φθινοπώρου από το 1948 θεωρείται δημόσια γιορτή ως Autumnal Equinox Day αντικαθιστώντας το σιντοϊστικό Shūki kōreisai. Έχασε έτσι το θρησκευτικό της χαρακτήρα μαζί με άλλες γιορτές, για να διαχωρίσουν την θρησκευτική με πολιτική εξουσία στην χώρα.

Στο φθινόπωρο και ειδικά το Σεπτέμβρη κοντά στην Ισημερία, οι άνθρωποι στο Βόρειο Ημισφαίριο φαίνεται να γιορτάζουν και να ευχαριστούν για τη συγκομιδή τους. Πολλοί μύθοι όπως της Περσεφόνης, φαίνεται να σχετίζονται, και υπάρχουν και πολλές άλλες γιορτές όπως το Αμερικανικό Thanksgiving, το οποίο βέβαια γίνεται το Νοέμβρη. Ακόμα, στις Ασιατικές χώρες φαίνεται πως η εποχή αυτή συνδέεται με τους νεκρούς, όπως και στον δυτικό κόσμο το Halloween. Δηλαδή τα έθιμα της εποχής του φθινοπώρου φαίνονται παρόμοια, παρά τις διαφορές των πολιτισμών.

Βιβλιογραφία

• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τομ.16ος, σ.164
• Zell-Ravenheart, Oberon Zell Ravenheart & Morning Glory, Creating circles & ceremonies: rituals for all seasons & reasons, Franklin Lakes, NJ: New Page Books, 2006, σελ. 227-239
• The Illustrated Encyclopedia of Zen Buddhism, New York: Rosen Publishing. 2002. σελ. 129
• Schele, Linda, David Freidel, A Forest of Kings: The Untold Story of the Ancient Maya, New York: William Morrow and Company, 1990, σελ. 361-362
• Sharer, Robert J., Loa P. Traxler, The Ancient Maya (6th (fully revised) ed.), Stanford, CA: Stanford University Press, 2006, σελ. 582-583
• Nguyen, Van Huy, The Mid-Autumn Festival (Tet Trung Thu), Yesterday and Today, στο Kendall, Laurel (ed.), Vietnam: Journeys of Body, Mind, and Spirit, University of California Press, 2003, σελ. 93–106
• https://www.timeanddate.com/calendar/september-equinox-customs.html
• https://culture.pl/en/article/9-slavic-rituals-customs-of-ye-olden-days
• https://lamusdworski.wordpress.com/2019/07/20/dozynki/
• https://www.learnreligions.com/all-about-mabon-the-autumn-equinox-2562286
• http://www.holidayscalendar.com/event/mabon/
• https://rove.me/to/seoul/chuseok-harvest-moon-festival
• http://www.jejuweekly.com/news/articleView.html?idxno=1917
• https://www.almanac.com/content/first-day-fall-autumnal-equinox
• https://anydayguide.com/calendar/1843
• https://learnjapanese123.com/japan-autumnal-equinox-day/
• http://www.poloniamusic.com/Dozynki.html
• https://www.travelchinaguide.com/essential/holidays/mid-autumn-asia.htm
• http://www.scio.gov.cn/32618/Document/1490259/1490259.htm
• https://www.timeanddate.com/holidays/china/mid-autumn-festival

Απόλλων-Δαμιανός Κικίδης

Είναι πτυχιούχος Ιστορικός και Διαχειριστής Πολιτισμικών Αγαθών. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου στην Καλαμάτα. Ασχολείται με την Μεσαιωνική Ιστορία και διάφορες μυθολογίες.