Της Μαρίλιας Πλατσά,
Η προέλευση των Αζτέκων σχετίζεται με τις μετακινήσεις των προσφυγικών πληθυσμών των Τολτέκων και Τσιτσιμέκων, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν περίπου το 1000 μ.Χ. στην λεκάνη του Μεξικού. Εκεί ιδρύθηκαν οι μεταγενέστερα ακμάζουσες πόλεις, Τενοτστιτλάν και Τλατελόλκο. Η ηγεμονία τους μάλιστα με την επεκτατική πολιτική που ακολούθησαν, υποδούλωσε όλα τα μικρότερου μεγέθους κράτη πλησίον της κοιλάδας.
Σύμφωνα με έναν μύθο, η πόλη Τενοτστιτλάν επιλέχθηκε ως πρωτεύουσα από αξιωματούχους των Μεσίκα το 1323 μ.Χ., όταν αντίκρισαν έναν αετό καθισμένο σε μία φραγκοσυκιά να τρώει ένα φίδι. Υποστηρίχθηκε ότι σηματοδοτούσε την εκπλήρωση μιας αρχαίας προφητείας. Σήμερα η εικόνα αυτή αποτελεί το σύμβολο της σημαίας του Μεξικού.
Την περίοδο της ραγδαίας ανάπτυξης της, η ηγεμονία κατόρθωσε να συγκεντρώσει πλούτη, να δημιουργήσει σπουδαία μυθολογική και θρησκευτική παράδοση, καθώς και να αναπτύξει τις τέχνες και την αστρονομία. Πώς όμως τέθηκαν τα θεμέλια για την ανάπτυξη αυτή; Η τριπλή συμμαχία αποτέλεσε το κλειδί της επιτυχίας. Την αποτελεσματική αυτή συμμαχία ίδρυσαν οι πόλεις-κράτη μέχρι τότε, Τενοτστιτλάν, Τεξκόκο και Τλακοπάν. Αποτελεσματική ήταν, διότι μέσα σε έναν αιώνα όχι μόνο έγινε απόλυτος κυρίαρχος στην κοιλάδα του Μεξικού, αλλά επέκτεινε και την δύναμη και την επιρροή της, μέχρι και τις δυτικές ακτές του Ειρηνικού. Τα πλούτη όμως δεν προέκυψαν μόνο από τους φόρους των υποτελών, αλλά συγχρόνως σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε και το εμπόριο. Τόσο το εμπόριο όσο και η επικοινωνία ήταν δύσκολη για τους απομακρυσμένους λαούς, οι οποίοι δίχως να έχουν άλλη εναλλακτική, αναγκάζονταν να αναζητούν από τους Αζτέκους πρώτες ύλες και αγαθά.
Η περίοδος ευημερίας της αυτοκρατορίας ανεκόπη εξαιτίας της περιόδου κρίσης που την διαδέχθηκε και της μετέπειτα κατάκτησης της από τον αδίστακτο κονκισταδόρο της εποχής, Ερνάν Κορτές.
Ο Κορτές ήδη από τα νεανικά του χρόνια είχε ξεχωρίσει για την ευφυΐα του, καθώς και την περιπετειώδη φύση του, εύλογο βέβαια, δεδομένου ότι είχε επηρεαστεί από τα πρόσφατα ερευνητικά ταξίδια του Χριστόφορου Κολόμβου. Στις 18 Φεβρουαρίου του 1519, ο Κορτές αναχώρησε από την Κούβα με 11 πλοία και 500 άνδρες κατευθυνόμενος προς το Μεξικό, παρότι ο απόπλους του είχε απαγορευτεί από τον κυβερνήτη της Κούβας, Ντιέγκο Βελάσκεζ, με τους άνδρες μάλιστα που έστειλε να τον καταδιώξουν, να τάσσονται υπέρ του.
Δύο πρόσωπα που συνέβαλαν στην προσπάθεια του να κατακτήσει το Μεξικό ήταν ο Αγκιλάρ και η Μαλίντσε, γνωστή και ως Ντόνα Μαρίνα. Και οι δύο γνώριζαν την γλώσσα των ιθαγενών, βοηθώντας τον Κορτές να επικοινωνήσει με τους ντόπιους και να συνάψει συμμαχίες μαζί τους. Η Ντόνα Μαρίνα μάλιστα εκτός από ερωμένη του, έγινε και γυναίκα του με την οποία απέκτησε έναν υιό. Τα δύο αυτά πολύτιμα πρόσωπα συνάντησε ο Κορτές, καθώς κατακτούσε περιοχές του Μεξικού, όπως το Κοζουμέλ και την Ποτοντσάν.
Επόμενος σταθμός ήταν η Αυτοκρατορία των Αζτέκων. Ο στρατός του αρνήθηκε να τον ακολουθήσει, καθώς δεν είχαν συμφωνήσει να πραγματοποιήσουν μια τόσο μεγάλη εκστρατεία. Προκειμένου, λοιπόν, να αποτρέψει την επιστροφή τους στην πατρίδα, ο Κορτές έκαψε όσα πλοία διέθετε. Αν και επρόκειτο για μια ιδιαιτέρως επικίνδυνη τακτική, ο Ερνάν ήταν αποφασισμένος να κατακτήσει ολόκληρο το Μεξικό. Το έργο του αυτό ήταν δύσκολο βέβαια, αν λάβουμε υπόψη μας, ότι οι άντρες του δεν ξεπερνούσαν τους 500 σε αντίθεση με τον στρατό του αυτοκράτορα, που διέθετε χιλιάδες. Ωστόσο, η υπεροχή του Ισπανού κατακτητή οφειλόταν στα εξελιγμένα όπλα, τα ειδικώς εκπαιδευμένα σκυλιά, τα άλογα και στις συμμαχίες με τους ντόπιους. Η κρίση είχε μόλις εμφανιστεί στην αυτοκρατορία και οι ιθαγενείς ήταν τόσο δυσαρεστημένοι με την πολιτική του αυτοκράτορα, καθώς και με τους υπέρογκους φόρους που γρήγορα αυτομόλησαν στην απέναντι πλευρά.
Ο αυτοκράτορας στην προσπάθειά του να ανακόψει την πορεία του Ερνάν του προσέφερε χρυσό και διέταξε την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη, Τσολούλα, να του επιτεθεί. Παρόλα αυτά, οι προσπάθειες του αποδείχθηκαν ατελέσφορες και ο Κορτές κατατρόπωσε τις ντόπιες δυνάμεις, λεηλάτησε τους σημαντικότερους ναούς της πόλης και κατέσφαξε χιλιάδες κατοίκους.
Τελικά, τον Νοέμβριο του 1519, οι Ισπανοί έφτασαν στην μεγαλοπρεπή πρωτεύουσα Τεντοτσιλάν. Ο αυτοκράτορας Μοντεζούμα τους καλωσόρισε με τιμές και αντάλλαξαν δώρα και φιλοφρονήσεις. Τους περιήγησε στους θαυμαστούς ναούς και τους έδειξε τα κεφάλια των θυσιασμένων ανθρώπων. Οι Ισπανοί τρομοκρατήθηκαν με την ιδέα ότι κάτι παρόμοιο ήταν πιθανόν να συμβεί και στους ίδιους, ωστόσο ο Κορτές δεν υποχωρούσε. Απόδειξη της αποφασιστικότητας του ήταν ότι αιχμαλώτησε τον αυτοκράτορα μέσα στο ίδιο του το παλάτι και έπειτα έδωσε εντολή να ματαιωθούν οι θρησκευτικές τελετές των ιθαγενών, και τοποθέτησε χριστιανικούς σταυρούς στην θέση των κομμένων κεφαλιών.
Για τον Κορτές μεγαλύτερη απειλή αποτελούσαν οι συμπατριώτες του, τους οποίους έστειλε, για ακόμη μία φορά, ο Βελάσκεζ να πολεμήσουν εναντίον του. Η ιστορία όμως επαναλήφθηκε, με τις δυνάμεις να προσχωρούν ξανά στον στρατό του Κορτές. Όσο απουσίαζε από την πόλη, οι Ισπανοί που είχε αφήσει στην θέση του παρατήρησαν ότι οι ντόπιοι ήταν αναστατωμένοι και νόμισαν ότι ετοίμαζαν επίθεση εναντίον τους. Το βράδυ εκείνο οι Ισπανοί ερμηνεύοντας εσφαλμένα την συμπεριφορά των ιθαγενών, έσφαξαν μεγάλο αριθμό αμάχων. Στην πραγματικότητα οι ντόπιοι προετοιμάζονταν για μια θρησκευτική εορτή. Όταν επέστρεψε ο Κορτές αντίκρισε τους άντρες τους περικυκλωμένους από εξαγριωμένους ιθαγενείς. Για να κατευνάσει τα πνεύματα ανάγκασε τον αυτοκράτορα Μοντεζούμα να μιλήσει δημοσίως υπέρ των Ισπανών, η κίνηση όμως αυτή είχε ως αποτέλεσμα ο Μοντεζούμα να λιθοβολισθεί και να δολοφονηθεί, τελικά από τους ίδιους του τους συμπατριώτες. Οι Ισπανοί πάντως κατάφεραν να διαφύγουν, έστω και εξουθενωμένοι και με πεσμένο το ηθικό. Η νύχτα εκείνη ονομάστηκε η νύχτα της θλίψης από τους Ισπανούς.
Παρά τα τραγικά συμβάντα ο Κορτές και οι άντρες του επέστρεψαν στην πρωτεύουσα την οποία και κατέκτησαν στις 13 Αυγούστου του 1521, έπειτα από δύο μήνες και 18 ημέρες πολιορκίας. Κατά την διάρκεια της στενής πολιορκίας, οι πολιορκημένοι πέθαιναν από την ασιτία και την αφυδάτωση, εξαιτίας της διακοπής του ανεφοδιασμού. Το εντυπωσιακό όμως είναι ότι χωρίς την διασπορά της ευλογιάς που αποδεκάτισε τους ντόπιους, η έκβαση της μάχης πιθανόν να ήταν διαφορετική. Την ευλογιά έφεραν άθελα τους οι Ισπανοί κατακτητές.
Η πόλη που πλέον άνηκε στους Ισπανούς μετονομάστηκε σε Πόλη του Μεξικού με διαταγή του Κορτές. Η κυριαρχία του βέβαια εκεί ήταν σύντομη, αφού έχασε γρήγορα μεγάλο μέρος των κατακτήσεων του στον Νέο Κόσμο. Ο επιτυχημένος και αδίστακτος κονκισταδόρος του 16ου αιώνα, που είχε νικήσει αμέτρητες μάχες και είχε επεκτείνει τα όρια της Ισπανίας στον Νέο Κόσμο, είχε πλέον αφήσει την τελευταία του πνοή εξαιτίας σοβαρών προβλημάτων υγείας σε ηλικία 62 ετών, σε ένα χωριό κοντά στην Σεβίλλη της Ισπανίας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Εφημερίδα το Έθνος ηλεκτρονική έκδοση https://www.ethnos.gr/istoria/all-about-history/100097_ernan-kortes-pos-gonatise-toys-aztekoys-hrysafi-kai-i-epidimia
- https://www.mixanitouxronou.gr/i-ispani-antikrizoun-ta-kefalia-apo-tis-anthropothisies-ton-aztekon-ke-tromokratounte-telika-i-ispani-tous-exolothrefsan-olous-me-opla-ke-evropaika-mikrovia-pou-i-ithagenis-den-antechan/
- National Geographic ηλεκτρονική έκδοση https://www.nationalgeographic.com/history/magazine/2016/05-06/cortes-tenochtitlan/
