Του Οδυσσέα Βλαχονικολού,
Είναι γνωστή η διεκδίκηση ανεξαρτησίας διαφόρων περιοχών μέσα στην Ευρώπη. Παραδείγματα όπως οι Λομβαρδοί στην Ιταλία, οι Φλαμανδοί στο Βέλγιο και οι Βαυαροί στην Γερμανία είναι σχετικά γνωστά. Ωστόσο, όλοι γνωρίζουμε τον «ελέφαντα στο δωμάτιο» και αυτός δεν είναι άλλος πέρα από την Καταλονία στην Ισπανία.
Η Καταλονία βρίσκεται στην βορειοανατολική Ισπανία και παράγει περίπου το 16% του συνολικού ΑΕΠ της χώρας, παράγοντας έτσι το μεγαλύτερο ποσοστό από οποιαδήποτε άλλη περιοχή. Οι άνθρωποι που διεκδικούν ανεξαρτησία την επιζητούν για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Ειδικότερα, για να ασκούν τη δική τους πολιτική, χωρίς να εξαρτώνται από την Ισπανία. Έπειτα, για οικονομικούς λόγους, έτσι ώστε οι φόροι τους να μην πηγαίνουν στην υπόλοιπη χώρα. Εξαιρετικά σημαντικό είναι η πολιτιστική και γλωσσική κατοχύρωση των Καταλανών, έτσι ώστε να καλλιεργούν την δική του Καταλανική ταυτότητα. Η θέση της Ισπανίας είναι αρνητική, καθώς μια πιθανή ανεξαρτησία της Καταλονίας θα είναι σημαντική απώλεια, αφού θα χάσει τον μεγαλύτερο οικονομικό της πυλώνα.
Με πρόχειρες εκτιμήσεις από τις περιφερειακές εκλογές της Καταλονίας, περίπου οι μισοί θέλουν να ανεξαρτητοποιηθεί η περιοχή. Τα κόμματα που υποστηρίζουν την ανεξαρτητοποίηση κατάφεραν να κερδίσουν το 47.6%. Πιο συγκεκριμένα, το 21.7% από το κεντροδεξιό Junts per Catalunya, 21.4% από το σοσιαλιστικό ERC–CatSí και το 4.5% από το ακροαριστερό CUP. Τα κόμματα που δεν στηρίζουν την ανεξαρτητοποίηση συγκέντρωσαν 43.6%. Οι φιλελεύθεροι Ciudadanos συγκέντρωσαν το 25.4%, οι Σοσιαλδημοκράτες PSC 13.9%, ενώ το δεξιό Λαϊκό Κόμμα έφτασε μόλις το 4.2% των ψήφων. Τέλος, υπάρχει και το αριστερό κόμμα Podemos που κατάφερε να συγκεντρώσει 7.5% και υποστηρίζει ότι πρέπει να γίνει δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλονίας. Ωστόσο, σε ένα δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε το 2017, η ανεξαρτητοποίηση εγκρίθηκε με 92%. Πολλοί αναφέρουν ότι η υψηλή αποχή από το δημοψήφισμα (56%) δεν καθιστά κατανοητή την βούληση των Καταλανών.
Είναι κατανοητό το πρόβλημα, καθώς και η πολυπλοκότητα του. Με αφορμή το παράδειγμα της Καταλονίας, μπορούμε ίσως να οραματιστούμε μία υποθετική ομοσπονδία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και πώς θα ήταν αυτή. Πιο συγκεκριμένα, αντί για έθνη-κράτη θα υπάρχουν πολιτείες ή αλλιώς περιφέρειες. Αυτό σημαίνει ότι η ύπαρξη του έθνους-κράτους δεν θα υφίσταται πια. Είναι μία νέα εποχή, όπου οι περιφέρειες θα ασκούν εξουσία μέσα στα πλαίσια μιας κοινής ευρωπαϊκής στρατηγικής. Στόχος της Ε.Ε θα παραμείνει η διασφάλιση της ειρήνης μεταξύ των περιφερειών και η ευημερία των πολιτών. Οι αρμοδιότητες του σημερινού κράτους θα διοχετεύονται στα χέρια των περιφερειών και των ευρωπαϊκών θεσμών μέσω μιας νέας διαμόρφωσης σχέσεων μεταξύ των πολιτών, των περιφερειών και των ευρωπαϊκών θεσμών.
Όσον αφορά την νομοθετική εξουσία, τα περιφερειακά συμβούλια και το ευρωκοινοβούλιο θα αντλούν νομιμοποίηση από τους πολίτες, οι οποίοι θα ασκούν τα εκλογικά τους δικαιώματα κάθε 5 χρόνια, με διαφορά 2.5 χρόνων μεταξύ τους, διαμορφώνοντας την σύνθεση τους με σύστημα απλής αναλογικής. Τα περιφερειακά συμβούλια θα έχουν αρμοδιότητες για τοπικά και «καθημερινά» θέματα που αφορούν την εκάστοτε περιφέρεια. Ασκούν, δηλαδή, την δική τους πολιτική εντός των συνόρων τους και εντός του ευρωπαϊκού Συντάγματος. Το Ευρωκοινοβούλιο θα εγκρίνει και θα παράγει νομοθετικές πράξεις που αφορούν το σύνολο του πληθυσμού της Ε.Ε, ενώ θα εγκρίνει τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Σε περιπτώσεις που οι περιφέρειες έρχονται αντιμέτωπες μεταξύ τους, τότε είναι αναγκαία η ομοσπονδιακή παρέμβαση μέσω του Δικαστηρίου της Ε.Ε.
Σχετικά με την εκτελεστική εξουσία, ο πρόεδρος της Επιτροπής θα ψηφίζεται από το σύνολο του ευρωπαϊκού Δήμου με την μέθοδο του διπλού γύρου. Με άλλα λόγια, οι δύο υποψήφιοι με τις περισσότερες ψήφους στον πρώτο γύρο, έρχονται αντιμέτωποι στον δεύτερο γύρο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αποτελεί την κυβέρνηση, όπου κάθε επίτροπος θα έχει ένα χαρτοφυλάκιο. Οι επίτροποι θα επιλέγονται από τον πρόεδρο και θα εγκρίνονται από το Ευρωκοινοβούλιο, με μοναδικό κριτήριο να μην επιλέγονται παραπάνω από ένας επίτροποι από την ίδια περιφέρεια. Επομένως, συγκροτείται η υπερεθνική ευρωπαϊκή κυβέρνηση με βασικό στόχο την γρήγορη και αποτελεσματική Ε.Ε.
Η δικαστική εξουσία θα ασκείται από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι αρμοδιότητες, καθώς και ο διορισμός των δικαστών και των γενικών εισαγγελέων θα παραμείνει ίδιος. Αυτό που ενδέχεται να αλλάξει είναι ο διορισμός τουλάχιστον ενός δικαστή από κάθε κράτος-μέλος. Σε αυτή την συγκυρία η επιλογή των δικαστών δεν μπορεί να έχει ένα τέτοιο κριτήριο. Παράλληλα, τα περιφερειακά συμβούλια δεν μπορούν να συμμετέχουν στον καθορισμό των δικαστών. Συνεπώς, θα επιλέγονται μεταξύ προσωπικοτήτων που παρέχουν εχέγγυα ανεξαρτησίας, μετά από διαβουλεύσεις με αρμόδια επιτροπή. Ο πρόεδρος του Δικαστηρίου θα εκλέγεται μεταξύ των διορισμένων δικαστών.
Σχετικά με τις πολιτικές που θα ασκούνται˙ η οικονομική πολιτική θα ασκείται από τον ευρωπαίο επίτροπο των οικονομικών, που θα αποφασίζει την μακροοικονομική πολιτική της ένωσης. Έπειτα, η δημοσιονομική πολιτική, όπως ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός, θα είναι αρμοδιότητα του επιτρόπου. Η νομισματική πολιτική θα ασκείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Τα επιτόκια και τα αποθεματικά των τραπεζών θα ορίζονται από την ΕΚΤ, με στόχο την διατήρηση της σταθερότητας των τιμών στην Ευρωζώνη. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ θα προτείνεται από τον πρόεδρο της Κομισιόν και θα εγκρίνεται από το Ευρωκοινοβούλιο. Η εξωτερική πολιτική θα ασκείται μόνο υπερεθνικά. Αρμόδιος θα είναι ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ε.Ε, δηλαδή ο «Υπουργός Εξωτερικών» της Ε.Ε.
Η διασυνοριακή φύλαξη των περιφερειών θα είναι αρμοδιότητα της Ε.Ε σε συνεργασία με τις περιφέρειες. Η ελευθερία των μετακινήσεων διατηρείται, όπως και σήμερα, μεταξύ των περιοχών εντός της Ε.Ε. Η ελευθερία της εργασίας και της συνταξιοδότησης σε οποιαδήποτε περιφέρεια παραμένει, ενισχύοντας έτσι την ευρωπαϊκή συνείδηση και την ευρωπαϊκή συνοχή. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, είναι αναγκαίος ένας ευρωπαϊκός στρατός. Σαφώς για να πετύχει ο ευρωπαϊκός στρατός χρειάζεται και μία ευρωπαϊκή συνείδηση ως σημείο αναφοράς. Το έργο αυτό καλείται να βγάλει εις πέρας το σχολείο.
Η εκπαίδευση θα είναι αρμοδιότητα των περιφερειών, όσο πληρούν κάποιες κοινές βάσεις και οδηγίες που θα ορίζονται από τον αρμόδιο επίτροπο της παιδείας και κουλτούρας. Στόχος στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια είναι η καλλιέργεια ενός ευσυνείδητου πολίτη, παράλληλα με την ευρωπαϊκή και τοπική ταυτότητα του. Ένας πολίτης που θα έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις μέσα σε μία δημοκρατική κοινωνία με ένα κοινό εγχείρημα, την ευημερία όλων των πολιτών. Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, οι περιφέρειες έχουν πάλι την δική τους πολιτική που θέλουν να ασκήσουν. Το μοντέλο κάθε εκπαιδευτικής βαθμίδας μπορούν να αποφασίζουν οι περιφέρειες, δίνοντας ακόμη μία ελευθερία στην εσωτερική πολιτική τους.
Μέσω της ομοσπονδιοποίησης ενισχύονται οι τοπικές παραδόσεις και η κουλτούρα της κάθε περιοχής, αφού ασκούν την δική τους εσωτερική πολιτική. Η ομοσπονδία δεν αποσκοπεί στην απαλοιφή της διαφορετικότητας, αλλά στην προστασία της, θεωρώντας ότι τα διαφορετικά έθνη λειτουργούν ως διαφορετικά όργανα σε έναν ενιαίο οργανισμό. Μήπως γυρνάμε πίσω στις πόλεις-κράτη; Θα μπορούσαμε να απαντήσουμε καταφατικά, αλλά στην προκειμένη περίπτωση αυτό που μας ενώνει δεν είναι η γλώσσα και η θρησκεία, αλλά η δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Υπερασπιζόμαστε τις ίδιες αξίες και ιδέες, δηλαδή τα ανθρώπινα δικαιώματα, την προστασία της ζωής και την ελευθερία του ατόμου, απέναντι σε κάθε ολοκληρωτισμό.
Κατανοώ ότι όσοι έχετε φτάσει μέχρι το τέλος του άρθρου, έχετε πολλά και εύλογα ερωτήματα. Γι’ αυτό τον λόγο, σας προτρέπω να μου στείλετε ένα μήνυμα σχολιάζοντας ή επισημαίνοντας τους προβληματισμούς σας, έτσι ώστε να συζητήσουμε και να αξιολογήσουμε το θέμα. Είναι πολύ δύσκολο να δεχτεί κανείς αυτό το εγχείρημα, αφού αλλάζει ο τρόπος που συστήνεται ένα κράτος. Ωστόσο, αν βγούμε λίγο έξω από τον τρόπο που έχουμε μάθει να κατανοούμε τον κόσμο, θα υπάρχει χώρος για γόνιμο διάλογο. Ήδη αυτή η συζήτηση έχει πάρει μεγάλες προεκτάσεις στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ίσως, ήρθε η ώρα να ξεκινήσει και εδώ.
Είναι γεννημένος το 2001 και φοιτά στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα Ευρωπαϊκά θέματα. Αγαπάει τα ταξίδια, ενώ στον ελεύθερό του χρόνο ασχολείται με την Γεωγραφία. Η ενασχόληση του με την αρθρογραφία ξεκινάει από το OffLine Post.
