Της Σοφίας Σιδερίδου,
Η αλήθεια είναι ότι δεν αμφισβητώ εύκολα τους φίλους μου. Αυτή τη φορά όμως μου φαινόταν απίστευτο να πιστέψω μια τέτοια είδηση, που θύμιζε περισσότερο Αμερική μερικών δεκαετιών πριν. Είμαι από αυτούς τους αισιόδοξους καμιά φορά, που πιστεύουν ότι βελτιωνόμαστε, τουλάχιστον σε κάποια βασικά πράγματα. Μπήκα διπλοτσέκαρα, λοιπόν, και έφαγα το χαστούκι μου. Πράγματι, πριν από λίγες μέρες, ένας 20χρονος φοιτητής έφυγε από τη ζωή στη Λουβέν του Βελγίου, μετά από καρδιακή προσβολή, που προκλήθηκε, λόγω υποθερμίας και υπερβολικής κατανάλωσης ιχθυελαίου. Τώρα θα αναρωτηθεί κάνεις πώς συνέβη αυτό.
Ερχόμενη να ζήσω στη Γάνδη πριν λίγους μήνες, μου έκανε τρομερή εντύπωση, μια μέρα που περπατούσα στο δρόμο, μια ομάδα παιδιών που πασαλείφονταν με αυγά και σέρνονταν στην άσφαλτο. Την επομένη, είδα κάτι παρόμοιο και με τον καιρό έμαθα πως οι αδελφότητες είναι σημαντικός πανεπιστημιακός θεσμός στο Βέλγιο. Οι φοιτητικές αδελφότητες ξεκίνησαν από τα Πανεπιστήμια των ΗΠΑ ως οργανώσεις και λέσχες, που απαρτίζονταν από ομάδες φοιτητών και αναλάμβαναν ποικίλες δράσεις, αθλητικού, κοινωνικού και επαγγελματικού περιεχομένου. Στην Ευρώπη η εμφάνιση των αδελφοτήτων είναι πολύ πιο περιορισμένη σε Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερμανία και Βέλγιο. Ως εδώ καλά, τίποτα το μεμπτό!
Οι τελετές μύησης, όμως, σε αυτές τις αδελφότητες, όπως φαίνεται εκ του συγκεκριμένου αποτελέσματος και άλλων, που κατά καιρούς έχουν έρθει στο φως, έχουν πολλά τρωτά σημεία. Ο εικοσάχρονος μαζί με άλλα άτομα περνούσε μια διαδικασία εισαγωγής σε αδελφότητα του πανεπιστημίου. Τα παιδιά, προκειμένου να πάρουν το βάπτισμα τους ζητήθηκε να καταναλώσουν μια μεγάλη ποσότητα ιχθυελαίου και μετά να γδυθούν εντελώς και να μείνουν γυμνοί στο δάσος, όπου και ζούσαν τις τελευταίες μέρες, την στιγμή που παλιότερα στελέχη της αδελφότητας τους περιέλουζαν με παγωμένο νερό. Ο εικοσάχρονος υπέστη καρδιακή προσβολή και κατέληξε λίγο αργότερα. Πριν μερικά χρόνια, παρόμοιες ίσως και χειρότερες, εξευτελιστικές δοκιμασίες είχαν γίνει γνωστές σε πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, μετά από καταγγελία φοιτητή, που συνοδευόταν και από σοκαριστικές φωτογραφίες του βασανιστηρίου.
Πήγα να πληκτρολογήσω την λέξη “αναγκάστηκε” και να κάνω κάτι που συνηθίζω· να βιαστώ να βγάλω τα συμπεράσματά μου. Τον ανάγκασε, όμως, όντως κάποιος να ξεκινήσει τη διαδικασία μύησης σε μια αδελφότητα ή απλώς επέλεξε να ακολουθήσει ξέροντας από πριν ότι προχωράει με τις όποιες συνέπειες; Μήπως αρχικά ήταν ζήτημα επιλογής και μετά εγκλωβίστηκε σε έναν δρόμο χωρίς επιστροφή; Γιατί να θέλει ένα παιδί στα 20 του να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του για να γίνει αποδεκτό σε μια ομάδα; Πόσα βαθύτερα προβλήματα κρύβονται πίσω από αυτή την ερώτηση! Αν, όμως, προχωρήσω τη σκέψη μου λίγο πιο βαθιά έρχομαι να αναιρέσω αυτά που η ίδια σκέφτηκα πριν λίγο, ότι δηλαδή επέλεξε. Εξαναγκασμός δεν είναι μόνο το πιστόλι στον κρόταφο και οι απειλές. Υπάρχει, παράλληλα, και ο έμμεσος, ύπουλος εξαναγκασμός που υφίσταται ένας άνθρωπος, από πιέσεις της κοινωνίας, της κουλτούρας του και από θεσμούς που έχουν τρυπώσει χρόνια πριν και για κάποιο λόγο έχουν βαφτιστεί παράδοση. Οι αδελφότητες, στο Βέλγιο και σε άλλες χώρες, θα έλεγα ότι ίσως και να μοιάζουν με ένα “πρέπει” που συνοδεύει την είσοδο στο Πανεπιστήμιο, μια πανεπιστημιακή παράδοση. Και θέλει αρκετή ακεραιότητα, για να καταφέρει ένας νέος να ξεχωρίσει ποια παράδοση έχει ουσιαστική βάση από πίσω και ποια είναι ένα ακόμα αρνητικό κατάλοιπο!
Δεν είναι μονόδρομος οι απαντήσεις σε τέτοιες καταστάσεις. Κατά τη γνώμη μου, είναι ένας καταστροφικός συνδυασμός, αρνητικών καταλοίπων, που βαπτίστηκαν πανεπιστημιακές παραδόσεις και την ίδια στιγμή χαρακτήρων που χειρίστηκαν αυτές τις παραδόσεις λανθασμένα. Από τη μία, χαρακτήρες που μπήκαν στο ρόλο του αρχηγού και τόσο εύκολα σχεδίασαν, εκτέλεσαν δοκιμασίες μύησης και είδαν συμφοιτητές τους να ακροβατούν μεταξύ αξιοπρέπειας και εξευτελισμού, ζωής και θανάτου. Και από την άλλη, χαρακτήρες που αποχωρίστηκαν το “εγώ” τους και πίστεψαν ότι αξίζει να ρισκάρουν τη ζωή τους, για να γίνουν αποδεκτοί σε μια αδελφότητα. Και τα δύο κρύβουν μια βαθιά αδυναμία μέσα τους. Οι παρέες και οι ομάδες χτίζονται και καλλιεργούνται με την αμοιβαία τριβή και την ισότιμη αλληλεπίδραση, που βασίζεται στην διαφορετικότητα ή την ομοιότητα δύο χαρακτήρων. Η αλληλεπίδραση, όμως , αυτή σίγουρα δεν έχει αρχηγούς και δοκιμαζόμενους! Τέλος, δεν είναι σίγουρα άμοιρο ευθυνών και το ίδιο το πανεπιστημιακό ίδρυμα, που επιτρέπει την λειτουργία των αδελφοτήτων κάτω από τέτοιες συνθήκες και μόνο τώρα μετά το συμβάν, ζήτησε την αναστολή λειτουργίας τους και τον σχεδιασμό πιο αυστηρού κανονισμού.
