Της Άννας Αρκούδη,
Είναι ένας φίλος που δεν μπορούμε να τον κοιτάξουμε στα μάτια. Και οι στενές επαφές μαζί του πρέπει να αποφεύγονται. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι πρέπει να διακόψουμε εντελώς τις σχέσεις μας. Είναι ο ήλιος, που άλλοτε λειτουργεί ως σύμμαχός μας και άλλοτε ως «απειλή» από την οποία πρέπει να προστατευτούμε λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα, πριν να είναι αργά. Η ηλικιακή ακτινοβολία έχει άλλοτε ευεργετικές και άλλοτε βλαβερές συνέπειες για το δέρμα και γενικότερα για τον οργανισμό, γι’ αυτό άλλωστε και η έκθεσή μας σε αυτή πρέπει να γίνεται με μέτρο και προσοχή όλους τους μήνες του έτους, ιδιαίτερα σε μία χώρα σαν την Ελλάδα, όπου οι μουντές και ανήλιαγες ημέρες είναι μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού.
Ακτίνες UV: UVA, UVB και UVC
Πρόκειται για ορολογίες που τις ακούμε συχνά, αλλά πόσοι από εμάς γνωρίζουμε τι είναι και τις επιπτώσεις τους στην υγεία μας; Ο ήλιος εκπέμπει υπεριώδεις ακτινοβολίες που δεν είναι ορατές από το ανθρώπινο μάτι. Αυτές είναι οι A, B, C (UVA, UVB, UVC). Οι υπεριώδεις (UV) ακτίνες αντιστοιχούν μόλις στο 5% των ηλιακών ακτίνων που φτάνουν στη γη, αλλά είναι πολύ ισχυρές. Οι UVC είναι οι πιο επικίνδυνες,ωστόσο δεν φτάνουν στη γη γιατί μπλοκάρονται από τη στιβάδα του όζοντος. Οι ακτίνες UVA και UVB όχι απλώς φτάνουν στην επιφάνεια της γης, αλλά καταφέρνουν να εισχωρήσουν στην επιδερμίδα μας επηρεάζοντας τη δομή της. Μάλιστα οι ακτίνες UVA είναι παρούσες όλο τον χρόνο, ακόμα και με συννεφιά. Αυτές απορροφώνται στον οργανισμό από μια ουσία που λέγεται μελανίνη και βρίσκεται στο δέρμα μας. Όσο μεγαλύτερη είναι η έκθεση στον ήλιο, τόσο περισσότερη μελανίνη παράγεται με αποτέλεσμα το δέρμα να παίρνει πιο σκούρο χρώμα. Και μπορεί αυτό να ακούγεται αρκετά δελεαστικό για όσους επιδιώκουν να αποκτήσουν έστω και ένα ελαφρύ μαύρισμα κατά τους θερινούς μήνες, ωστόσο καλό θα ήταν να γνωρίζουμε ότι κανένα μαύρισμα δεν είναι υγιές. Στην πραγματικότητα, το μαύρισμα δεν είναι ένδειξη υγείας, αλλά καταστροφής του δέρματος. Άλλωστε είναι οι ίδιες ακτίνες που ευθύνονται για το ηλιακό έγκαυμα, την πρόωρη γήρανση και τις πανάδες, τις αλλεργικές αντιδράσεις και τους καρκίνους του δέρματος. Συνεπώς, είναι σημαντική η προστασία της επιδερμίδας τόσο από τις ακτίνες UVA όσο και από τις UVB.
Ευεργετικές επιδράσεις του ήλιου
Παρά την πιθανή επικινδυνότητα που επιφυλάσσει η έκθεση στον ήλιο, όταν αυτή γίνεται με μέτρο και τις απαραίτητες προφυλάξεις μπορεί να αποβεί και ωφέλιμη για τον οργανισμό μας. Η ηλιακή ακτινοβολία στο δέρμα μας ενεργοποιεί την παραγωγή της βιταμίνης D, η οποία ενισχύει την απορρόφηση του ασβεστίου, φροντίζει τα οστά μας και μας προστατεύει από αρκετούς τύπους καρκίνου.Τα οφέλη όμως δεν σταματούν μόνο στην επιδερμίδα. Οι ευεργετικές επιδράσεις του ήλιου συμβάλουν και στην γονιμότητα των δύο φύλων. Χαμηλώνοντας τα επίπεδα της μελατονίνης, η ηλιακή ακτινοβολία ενισχύει και τη γονιμότητα στις γυναίκες, ενώ αυξάνει τα επίπεδα της τεστοστερόνης στους άντρες, γι’ αυτό και το καλοκαίρι συλλαμβάνονται περισσότερα μωρά. Εκτός των άλλων η ηλιακή ακτινοβολία συμβάλει και στην ρύθμιση του ύπνου. Τα επίπεδα μελατονίνης όσο μειώνονται την ημέρα, τόσο αυξάνονται τη νύχτα. Η εν λόγω ουσία βοηθάει στη ρύθμιση του ύπνου και καταπολεμά την αϋπνία. Το φως του ήλιου βοηθάει τον οργανισμό να παράγει περισσότερα λευκά αιμοσφαίρια, με αποτέλεσμα να ενισχύεται το ανοσοποιητικό μας σύστημα, ενώ βελτιώνει και το καρδιαγγειακό μας σύστημα, ρυθμίζει την κυκλοφορία, την πίεση και τον σφυγμό μας. Τέλος, οι ηλιόλουστες ημέρες έχουν αντίκτυπο και στην ψυχική μας υγεία. Πόσες φορές δεν έχουμε αισθανθεί τη διάθεσή μας να φτιάχνει μετά από μία βόλτα σε μία φωτεινή ημέρα; Μόνο για σύμπτωση δεν πρόκειται. Ο ήλιος ανεβάζει τα επίπεδα της ορμόνης που αποκαλείται σεροτονίνη (serotonin) η επονομαζόμενη και «ορμόνη της χαράς». Οι εποχιακές συναισθηματικές διαταραχές χαρακτηρίζονται από κατάθλιψη η οποία συμβαίνει κυρίως το φθινόπωρο και το χειμώνα όπου επικρατεί κρύο, σκοτεινιά και μειωμένη ηλιοφάνεια. Αντιθέτως, το καλοκαίρι οι περιπτώσεις εποχιακής κατάθλιψης είναι μειωμένες.
Βλαβερές επιδράσεις του ήλιου
Ο ήλιος είναι πράγματι ζωογόνος και έχει ευεργετικές επιδράσεις. Ωστόσο, η υπερβολική και απροστάτευτη έκθεση σε αυτόν μπορεί να επιφέρει εκ διαμέτρου αντίθετα αποτελέσματα θέτοντας σε κίνδυνο τον οργανισμό μας. Είναι αλήθεια πως ο ήλιος τα τελευταία χρόνια θεωρείται ακόμη πιο επικίνδυνος απ’ ό,τι άλλοτε, αφού η μείωση του στρώματος του όζοντος στην ατμόσφαιρα σημαίνει και μείωση του φιλτραρίσματος της υπεριώδους ακτινοβολίας. Κάθε 10 χρόνια το όζον μειώνεται κατά 5%. Ως αποτέλεσμα η υπεριώδης ακτινοβολία (ακτίνες UV) που δεχόμαστε είναι περισσότερη. Η ακτινοβολία που δεχόμαστε κάθε φορά συσσωρεύεται και τα τελικά αποτελέσματά της φαίνονται πολύ αργότερα. Έτσι, σε ό,τι αφορά τον ήλιο και το δέρμα οι βλαπτικές επιδράσεις από τα οφέλη είναι περισσότερες και συνοψίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες:
• Βραχυπρόθεσμες: πρόκειται για τις οξείες βλαπτικές επιδράσεις στις οποίες ανήκουν το ηλιακό έγκαυμα, το μέλασμα (πανάδες), οι φαρμακευτικές φωτοευαισθησίες και οι φωτοδερματοπάθειες.
• Μακροπρόθεσμες: Αυτές που θα φανούν πολύ αργότερα (χρόνιες βλαπτικές επιδράσεις), οι οποίες είναι και οι πιο σοβαρές. Σ’ αυτές ανήκουν κυρίως η φωτογήρανση (ρυτίδες, σκούρες δυσχρωμικές κηλίδες, αγγειακές βλάβες-ευρυαγγείες, γεροντική πορφύρα-πάχυνση του δέρματος κ.ά.), η ανοσοκαταστολή και κυρίως η φωτοκαρκινογένεση, που περιλαμβάνει τις ακτινικές υπερκερατώσεις και τα καρκινώματα του δέρματος.
Τελικά είναι φίλος ή εχθρός ο ήλιος;
Ποια θα πρέπει να είναι η στάση μας απέναντι στον ήλιο τελικά; Μπορεί να διαδραματίσει διττό ρόλο στη ζωή και κατ’ επέκταση στην υγεία μας: θα γίνει ή φίλος ή εχθρός μας. Σαφώς η λύση δεν είναι να τον αποφύγουμε εντελώς. Άλλωστε, αυτό είναι και πρακτικά αδύνατο ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες. Όμως ως ένα βαθμό είναι στο χέρι μας να αποφασίσουμε τι σχέση θα έχουμε μαζί του βάσει των επιλογών που κάνουμε στην έκθεση απέναντί του σε καθημερινή βάση. Και μπορούμε να το κατορθώσουμε ακολουθώντας μερικά απλά βήματα:
1. Η καθημερινή μας ανάγκη είναι ίση με έκθεση στον ήλιο για 10′-15′ στις ώρες μεταξύ 10.00-18.00. Ας ξεκλέψουμε λοιπόν ένα τέταρτο μέσα στην μέρα για να χαρούμε με ασφάλεια τον ήλιο και τις ευεργετικές του επιδράσεις στην υγεία μας, χωρίς αυτό να αποτελεί δικαιολογία για περαιτέρω αχρείαστη έκθεση στην ηλικιακή ακτινοβολία.
2. Φοράμε πάντοτε αντηλιακό. Ένα αντηλιακό προϊόν μάς προφυλάσσει μέσα από κάποια αντηλιακά φίλτρα που μπορούν να τροποποιούν τη διείσδυση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο δέρμα μας. Ο δείκτης αντηλιακής προστασίας (SPF) που αναγράφεται στα αντηλιακά προϊόντα, είναι ένας αριθμός που δηλώνει πόσες φορές μπορεί να πολλαπλασιαστεί η φυσική αντοχή του δέρματός μας κάτω από τον ήλιο ώστε η υπεριώδης ακτινοβολία να μη μας προκαλέσει έγκαυμα. Έτσι, για παράδειγμα ένα αντιηλιακό με SPF 30 επιτρέπει την έκθεσή μας στον ήλιο 30 φορές περισσότερο από τον χρόνο έκθεσης χωρίς αντηλιακή προστασία.
3. Το καπέλο θα πρέπει να γίνει το βασικό μας αξεσουάρ ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Τα καπέλα προσφέρουν προστασία από τις ακτίνες UV και συμβάλλουν στην πρόληψη του καρκίνου του δέρματος και της πρώιμης φωτογήρανσης. Για την καλύτερη δυνατή πρόληψη ενδείκνυνται καπέλα με μεγάλη κλίση, ώστε να μπορούν να παρέχουν προστασία 360 μοιρών από τον ήλιο.
4. Στην παραλία πάντοτε παρέα με την ομπρέλα μας. Η σκιά που δημιουργεί βοηθάει στην προστασία μας από τις υπεριώδεις ακτίνες, αφού μειώνει την ένταση της ακτινοβολίας τους στο δέρμα.
5. Κατά την έκθεσή μας στον ήλιο, θα ήταν πολύ ευεργετικό για το δέρμα να φοράμε ελαφρά και ανοιχτόχρωμα ρούχα, εξασφαλίζοντας, βέβαια, πως δεν τα διαπερνά η ηλιακή ακτινοβολία.
Γεννήθηκε το 1998 στην Αθήνα, όπου και μεγάλωσε. Αποφοίτησε από το Γενικό Λύκειο Καλλιθέας και το 2016 ξεκίνησε τις σπουδές της στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στο τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού στο οποίο βρίσκεται μέχρι και σήμερα. Ειδικεύεται στη Διαφήμιση και τις Δημόσιες σχέσεις, ωστόσο διακατέχεται από την αγάπη της για την αρθρογραφία. Άλλα ενδιαφέροντα της είναι η φωτογραφία, τα ταξίδια, η βοτανολογία και το beauty. Λατρεύει να μαθαίνει διαρκώς νέα πράγματα και να διευρύνει τα ενδιαφέροντά της.
