Της Δήμητρας Χαρέλη,
Ένα πολύ ιδιαίτερο σημείο επιλέχθηκε για να αναστήσει την πίστη και τον πολιτισμό της Βυζαντινής αυτοκρατορίας στους τοίχους της Αγίας Σοφίας. Ο βασικότερος σκοπός αυτής της δημιουργίας είναι να καταφέρει να μεταφέρει μέσα στο χρόνο την πίστη του Χριστιανισμού ανεξίτηλη, την τεράστια πορεία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, το μεγαλείο της εποχής εκείνης. Το βλέμμα κάθε επισκέπτη μαγνητίζεται από την αξιοπρόσεκτη αρχιτεκτονική του Ναού και η ψυχή του πλημμυρίζει από δέος και συγκίνηση.
Ένας Ναός με ιστορία και αρχιτεκτονικά μυστικά
Ο Μέγας Κωνσταντίνος (330 μ.Χ), μεταφέροντας την πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη (Νέα Ρώμη), δημιούργησε τον πρώτο ναό της Αγίας Σοφίας. Μετά από 2 τρομερές πυρκαγιές (404 μ.Χ. από τους υποστηρικτές του Ιωάννη Χρυσοστόμου και αργότερα το 532 μ.Χ. κατά τη στάση του Νίκα), ο Ιουστινιανός αναλαμβάνει την κατασκευή του ναού από την αρχή. Αυτή τη φορά, το κτίσμα ήταν πολύ πιο επιβλητικό και αξιοπρόσεκτο. Στον ίδιο χώρο, αναλαμβάνουν τα σχέδια του νέου πια ναού ο Ανθέμιος Τραλλιανός και ο Ισίδωρος ο Μιλήσιος. Δύο έμπειρα πρόσωπα στον χώρο της αρχιτεκτονικής και των μαθηματικών θα αναλάβουν να δώσουν πνοή σε ένα κτίσμα, το οποίο ξεπέρασε κάθε τύπο εκκλησίας για την εποχή, βασιλική με τρούλο. Χρειάστηκαν περίπου 6 ολόκληρα χρόνια αδιάκοπης εργασίας από 10.000 τεχνίτες. Η αντισεισμική προστασία του ναού είναι αναγνωρισμένη μέχρι και σήμερα. Τα κονιάματα από ημι-αποκρυσταλλοποιημένο υλικό, αλλά και οι πρώτες ύλες από τη Ρόδο, οι οποίες αξιοποιήθηκαν με πρωτότυπες τεχνικές από την Ανατολή, διατηρούν στη ζωή το Ναό μετά από αρκετούς σεισμούς (558 καταστροφή του αρχικού τρούλου). Η τεράστια αρχιτεκτονική αξία του κάνει τον Ναό μοναδικό και μη συγκρίσιμο.
Ανεκτίμητο σύμβολο Χριστιανισμού
Κατά τη διάρκεια των Σταυροφοριών (1204-1261) έγινε Ρωμαιοκαθολικός Ναός. Το κτίσμα βρισκόταν σε άσχημη κατάσταση και χρειάστηκε συντήρηση προκειμένου να επανέλθει. Δεν ήταν διαθέσιμο προς το κοινό για περίπου 10 χρόνια (έως 1354). Η τελευταία λειτουργία πραγματοποιήθηκε στις 29 Μαΐου 1453. Εκεί μαζί με όλο το λαό, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ΙΑ’ Δραγάτης προσευχήθηκε για τελευταία φορά και αποχώρησε. Μετά την άλωση του 1453, ο ναός υπέστη καταστροφές. Πολλές τοιχογραφίες σβήστηκαν, καθώς σύμφωνα με το Ισλάμ απαγορεύεται η απεικόνιση ανθρώπινου σώματος εντός ιερού χώρου.
Το 1934 o Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ αποφασίζει να μετατρέψει τον Ναό σε μουσείο, κρατώντας το πολύτιμο εσωτερικό του διαθέσιμο για όποιον θελήσει να το επισκεφτεί. Εντός αυτού πραγματοποιήθηκαν διαφόρων ειδών εκδηλώσεις, για τις οποίες κατά καιρούς έχει γίνει λόγος. Κάποιοι τις ενέκριναν και κάποιοι όχι, υπερασπιζόμενοι την άποψη ότι δεν αρμόζουν όλοι οι χαρακτήρες εκδηλώσεων εντός αυτού του τόσο ιερού κτίσματος. Παράλληλα, γίνονται τεράστιες προσπάθειες να διασωθούν τα ψηφιδωτά. Για πολλά χρόνια, κοσμούσαν τον Ναό, αποτυπώνοντας την ιστορία από τον 10ο και 12ο αιώνα. Το πιο γνωστό, το οποίο έχει επιβιώσει έως σήμερα είναι η «Δέηση», η οποία ξεχωρίζει για τα έντονα χρώματά της, αλλά και για τον τόνο της μορφής που απεικονίζει.
24 Ιουλίου 2020: Το Mέγα Τζαμί
Μετά από 86 χρόνια ο Ταγίπ Ερντογάν αποφασίζει να μετατρέψει τον Ναό σε Τζαμί με ένα αρκετά προκλητικό σόου. Τα εγκαίνια του πραγματοποιήθηκαν με τη συνοδεία ασφάλειας και στην έναρξή τους έγινε ανάγνωση κάποιων αποσπασμάτων από το Κοράνι. Χιλιάδες Μουσουλμάνοι συγκεντρώθηκαν εκεί για να προσευχηθούν, παίρνοντας μάλιστα στο πλάι τους, θέση και ο ίδιος ο Τούρκος Πρόεδρος για προσευχή.
Δόθηκε εντολή να καλυφθούν τα χιλιάδες ψηφιδωτά με λευκές κουρτίνες. Σε καμία περίπτωση, δεν θα σταματήσουν να μαρτυρούν ποτέ, έστω κι από κάτω, όλα εκείνα τα μυστικά της ιστορίας και του πολιτισμού που κρύβουν. Στην Μητρόπολη Αθηνών, οι καμπάνες και ο Ακάθιστος Ύμνος, θα διαδώσουν το μεγάλο πένθος για τον Χριστιανισμό. Μπορεί πλέον το μεγαλοπρεπέστατο κτίσμα να μετονομάστηκε σε Μέγα Τζαμί, αλλά αυτός ο ναός, της Αγιάς Σοφιάς, δεν θα πάψει ποτέ να αποτελεί το κορυφαίο σύμβολο του Χριστιανισμού. Παρά τις αντιδράσεις της διεθνούς κοινότητας, ο Τούρκος Πρόεδρος προχώρησε στην αλλοίωση της ιστορικής ορθόδοξης Βυζαντινής εκκλησίας, με προκλητικές κινήσεις, αποτραβώντας τις ρίζες ιστορίας χιλιάδων ετών.
