Της Μαρίας Κουτσανδριά,
Έχετε ποτέ νιώσει αυτό το ευχάριστο μούδιασμα στο κεφάλι σας, αυτήν την ακαταμάχητη αίσθηση του «εγκεφαλικού οργασμού», ακούγοντας κάποιον να ξεφυλλίζει απαλά τις σελίδες ενός περιοδικού, να μιλά με ήρεμο τρόπο ή και να μασάει ένα μήλο;
Εάν ναι, τότε πιθανώς έχετε βιώσει την ανακουφιστική και καταπραϋντική αίσθηση της Αυτόνομης Αισθητήριας Απόκρισης Μεσημβρινών (ASMR), μιας τεχνικής που διεγείρει τον ανθρώπινο εγκέφαλο, καθιστώντας τον ευαίσθητο σε συγκεκριμένους ήχους με τη μέθοδο του «triggering». Ειδικότερα, πρόκειται για μια ακούσια απόκριση σε εξωτερικά ερεθίσματα, μια ανώμαλη κατά πολλούς αισθητηριακή εμπειρία, που μέχρι πρόσφατα κατάφερνε αρκετά επιδέξια να ξεφεύγει από το βλέμμα της επιστημονικής έρευνας. Εκείνη η παράξενη αίσθηση δηλαδή, της ανατριχίλας που γλυκά διαπερνά τη ραχοκοκαλιά μας, μέχρι και τις άκρες των δαχτύλων μας δημιουργώντας πρωτόγνωρες ή και όχι, ηχητικές σκανδάλες είναι προσδιοριστικές αυτού του φαινομένου.
Θα μπορούσε το ASMR να είναι χρήσιμο για ορισμένα άτομα, που έχουν διαγνωσθεί με αυπνία, άγχος ή κατάθλιψη;
Σύμφωνα με μια έρευνα που διεξήχθη το 2015, η μέθοδος αυτή κρίνεται κατάλληλη για την παροχή προσωρινής ανακούφισης σε άτομα με κατάθλιψη, στρες και χρόνιο πόνο, ενώ κατά μία άλλη έρευνα (2018) η παρακολούθηση βίντεο με περιεχόμενο ASMR ενδέχεται να επιβραδύνει τον καρδιακό παλμό, οδηγώντας σε μια κατάσταση χαλάρωσης και γαλήνης. To ASMR, έχει την ικανότητα να προκαλεί υπνηλία, μειωμένο στρες, χαλάρωση, αποτελώντας πλέον μια πολλά υποσχόμενη πρακτική. Σίγουρα υπάρχουν πολλές ανέκδοτες αναφορές στο Διαδίκτυο για άτομα που εκθειάζουν την ως άνω τεχνική, ισχυριζόμενοι πως ήταν χρήσιμη για την αυπνία, το άγχος ή και την κατάθλιψή τους. Κατά πόσο όμως αυτό είναι αλήθεια; Δεν έχει αποδειχθεί ακόμα επιστημονικά. Η θεραπευτική αποτελεσματικότητά του, μεμονωμένη ή και σε συνδυασμό με άλλες ιατρικές μεθόδους, ευελπιστούμε ότι θα αποκαλυφθεί στο εγγύς μέλλον με κατάλληλη ιατρική έρευνα.
Γιατί άλλοι βιώνουν την εμπειρία του ASMR ενώ άλλοι όχι;
Να μια δύσκολη ερώτηση. Όλοι μας, σχεδόν ανεξαιρέτως, παράγουμε ενδορφίνες, ντοπαμίνη, οξυτοκίνη και σεροτονίνη. Αλλά η ικανότητα και ο βαθμός απόκρισης του οργανισμού μας σ’ αυτά τα «παράξενα» ερεθίσματα διαφοροποιείται μεταξύ των ατόμων. Ίσως να απαιτείται μια ορισμένη ποσότητα που να καθίσταται ικανή να προκαλέσει αυτήν την αίσθηση. Ας σκεφτούμε ότι έχουμε ένα ποτήρι νερό κι ένα φλιτζάνι ζάχαρη. Αν ανακατέψω το νερό με μια μικρή ποσότητα ζάχαρης, πιθανώς θα δυσκολευτώ να το πιω περισσότερο από το εάν συνέχιζα να αυξάνω την ποσότητα της προστιθέμενης ζάχαρης, έως ότου το νερό γινόταν τελικά γλυκό. Όμως ακόμη και η απαιτούμενη ποσότητα ζάχαρης προκειμένου το νερό να αποκτήσει την επιθυμητή γλυκύτητα, διαφέρει από οργανισμό σε οργανισμό. Το ASMR δεν αποκλείεται να λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο. Μερικά άτομα μπορεί να αισθάνονται ευφορία αγκαλιάζοντας ένα πολύ αγαπημένο τους πρόσωπο, ωστόσο να μην το αισθάνονται το ίδιο βλέποντας ένα βίντεο. Επίσης, υφίσταται μια ποικιλία στην ποσότητα ενδορφίνης που παράγουμε. Έτσι, άτομα που παράγουν μεγαλύτερες ποσότητες ενδορφινών είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν ευαισθησία και να ανταποκριθούν ευκολότερα στον ήχο που προκαλεί ένας ψίθυρος, ή το δίπλωμα μιας πετσέτας ή και οι αργές προσεκτικές κινήσεις γενικότερα.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει μάλιστα, η σχέση ανάμεσα στην τεχνική ASMR και δύο άλλα φαινόμενα: Τη συναισθησία και την εμπειρία ροής. Σύμφωνα με μελέτη των ψυχολόγων Emma L. Barratt και Nik J. Davis, από το Πανεπιστήμιο του Σουόνσι, όσον αφορά το πρώτο φαινόμενο, τη συναισθησία, αυτή καταφέρνει να ενεργοποιεί πολλές αισθήσεις ταυτόχρονα, ακριβώς όπως η ASMR. Έτσι ένα άτομο με συναισθησία φαίνεται να έχει την ικανότητα, βάσει ενός συγκεκριμένου ερεθίσματος που άπτεται για παράδειγμα της αίσθησης της ακοής, να ενεργοποιεί μια άλλη αίσθηση. Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις ατόμων που δηλώνουν πως μπορούν να «βλέπουν» τους ήχους και να «γεύονται» τα χρώματα. Από την άλλη, η εμπειρία ροής περιγράφεται ως η πλήρης συμμετοχή σε μια δραστηριότητα. Ακριβώς όπως ένας μουσικός παίζει ένα μουσικό κομμάτι στο αγαπημένο του όργανο, ζώντας τη συγκεκριμένη στιγμή απορροφημένος από τη δραστηριότητα αυτή και χάνοντας κάθε νοητική και πνευματική επαφή με το χώρο και το χρόνο, με την ίδια ευκολία ανταποκρίνονται σε ερεθίσματα και όσοι βιώνουν την εμπειρία του ASMR, παρακολουθώντας ένα σχετικό youtube βίντεο.
Είτε λοιπόν το συναίσθημα που βιώνετε είναι ιδιαίτερα έντονο, είτε απλώς ενδιαφέρον, το ευρύ φάσμα των μεμονωμένων αντιδράσεών μας συνιστά απόδειξη για το θαύμα των αισθήσεών μας.
