Του Γιάννη Βεργίδη,
Μπορούμε να συλλάβουμε την εποχή που ζούμε μέσα σε έννοιες; Αποτελεί ίσως τον μοναδικό τρόπο να έρθουμε σε άμεση επαφή με τους πραγματολογικούς στόχους της εποχής μας, έτσι όπως αυτοί έχουν διαμορφωθεί από το ιστορικό πλαίσιο, που διαβάλλει έμας και τη μετέπειτα εξελικτική πορεία του ανθρώπου.
Στη παρούσα φάση βρισκόμαστε στον αιώνα, όπου ο άνθρωπος προσπαθεί να αποτάξει τα «φαντάσματα» του παρελθόντος, που πήραν σάρκα και οστά στον 20ο αιώνα. Τον προηγούμενο αιώνα, η ανθρωπότητα έφτασε ίσως για πρώτη φορά στο σημείο μηδέν. Αυτό το σημείο για άλλους είναι η βόμβα στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι και για άλλους είναι τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στο Άουσβιτς. Η ουσία, όμως, είναι η ίδια, η ανθρωπότητα χρησιμοποίησε την πραγματικότητα που είχε κατασκευάσει εναντίον της. Με άλλα λόγια, ο άνθρωπος αποξενώθηκε πλήρως από το ίδιο το δημιούργημά του.
Κάποιοι μπορούν να εντάξουν τα γεγονότα του πρόσφατου παρελθόντος σε μια θρησκευτική σφαίρα, επισημαίνοντας πως ο 20ος αιώνας ουσιαστικά αποτελεί τον αιώνα, όπου ο Θεός «πέθανε» για τον άνθρωπο. Τον αιώνα, όπου το κοσμικό κράτος άρχισε να υπερισχύει έναντι του θρησκευτικού. Η αλήθεια είναι ότι η θρησκεία δεν πέθανε εξαιτίας των ανείπωτων εγκλημάτων που διεπράχθησαν, αλλά ήταν ένα νομοτελειακό γεγονός, που κάποια στιγμή θα λάμβανε χώρα, από τη στιγμή που οι ιδέες του φιλελευθερισμού επικράτησαν κατά τη περίοδο της Γαλλικής επανάστασης και του κινήματος του Διαφωτισμού, που έβαζε πλέον στο επίκεντρο την απόρριψη κάθε είδους αυθεντίας και τη κριτική σκέψη ως το βασικότερο εργαλείο, που διαθέτει ο άνθρωπος για την πρόοδό του.
Ο φιλόσοφος που κατανόησε καλύτερα τον 20ο αιώνα και αντιλήφθηκε την σχετική εποχή είναι ο Gunther Anders, ένας φιλόσοφος, ο οποίος δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός στο ευρύ κοινό. Το έργο του, όμως, αποτελεί την πεμπτουσία των προαναφερθέντων. Διατύπωσε τον προβληματισμό του ότι ο άνθρωπος και ο κόσμος που δημιουργεί, είναι δύο οντότητες αποξενωμένες η μια από την άλλη. Αυτό συμβαίνει, διότι όπως αντιλήφθηκε ο στοχαστής με βάση τα βιώματά του, η ανθρωπότητα χρησιμοποιούσε αυτά που είχε κατασκευάσει με τρόπο που λειτουργούσε ως αντίβαρο για το κοινό καλό, διαμορφώνοντας αυτή την αρνητική διαμεσολάβηση.
Κοιτάζοντας σφαιρικά τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν την εποχή του Anders μπορούμε να πούμε πως πήραμε ένα μεγάλο μάθημα. Φτάσαμε στον πυρήνα της αυτοκατάργησης της ανθρωπότητας, άρα πλέον είναι καθήκον μας να αποτρέψουμε την επανάληψη των ίδιων γεγονότων.
Ας δούμε όμως που είμαστε σήμερα. Η τεχνολογία καλπάζει με αμείωτους ρυθμούς και πλέον κυριαρχεί στη καθημερινότητα μας. Αποτελεί έναν βασικό παράγοντα στην εξίσωση για την αντίληψη της εποχής. Είναι μάλιστα τόσο σημαντική, που βασίζουμε την απόκτηση εμπειριών μας μέσα από μια οθόνη, είτε αυτή είναι οθόνη τηλεόρασης, είτε υπολογιστή, είτε κινητού τηλεφώνου. Με λίγα λόγια, η πραγματικότητά μας αποτυπώνεται εικονικά. Και είναι προϊόν επεξεργασίας. Συνειρμικά καταλαβαίνουμε πως αυτό ελλοχεύει τον κίνδυνο να διατυπώσουμε μια αντίληψη της πραγματικότητας τελείως παραπλανητική και να οδηγηθούμε ξανά στο μονόδρομο της αποξένωσης με τα δημιουργήματά μας ως κοινωνία. Σε περίπτωση που αυτό αποτελέσει πραγματικότητα τότε η εμφάνιση κοινωνικοπολιτικών παθογενειών είναι δεδομένη και σε συνδυασμό με τη τεχνολογική πρόοδο μπορεί εύκολα κάποιος να σκεφτεί τι εγκλήματα είναι πιθανόν να διαπραχθούν κατά της ανθρωπότητας.
Στο διάστημα που μεσολάβησε από το σημείο μηδέν έως το σήμερα έγιναν τεράστιες προσπάθειες αναδιαμόρφωσης της κοινωνικής πραγματικότητας, ώστε να ξανακυλήσει το νερό στο αυλάκι για τον άνθρωπο. Το ζήτημα έγκειται στο ότι, ως γενιά, είμαστε αρκετά πιο επαναπαυμένοι από όσο θα έπρεπε να είμαστε, διότι αγνοούμε αυτές τις πραγματολογικές συνθήκες της εποχής.
Το αν θα ξαναφτάσουμε στον πάτο του βαρελιού είναι κάτι που σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να προδικάσουμε, το καλύτερο, όμως, που μπορούμε να κάνουμε είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι ο κίνδυνος να ενταχθούμε εκ νέου σε έναν φαύλο κύκλο είναι ορατός.
Γεννημένος στις 10 Μαΐου το 1999 και μεγαλωμένος στις Σέρρες. Είναι προπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης στη Κομοτηνή. Εργάζεται ως ραδιοφωνικός παραγωγός σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό της Κομοτηνής.
