Του Νικόλαου Τσελέντη,
Δημοκρατία του Μαλάουι αποκαλείται η πάλαι ποτέ Νυασαλάνδη, η οποία υπήρξε βρετανικό προτεκτοράτο μέχρι τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας της, το 1964. Τα πρώτα τριάντα χρόνια, όμως, το αφρικανικό κράτος κάθε άλλο παρά δημοκρατικά λειτουργούσε. Υπαίτιος ήταν ο Hastings Kamuzu Banda, ο οποίος εκμεταλλεύτηκε τη λειτουργία του μονοκομματικού συστήματος και παρέμεινε στην εξουσία μέχρι το 1994, κυβερνώντας απολυταρχικά και αδιαφορώντας για το συμφέρον των πολιτών του. Η συσσωρευμένη δυσαρέσκεια των κατοίκων του Μαλάουι εκφράστηκε με την πρώτη ευκαιρία που τους δόθηκε. Ο μονοκομματισμός έπαψε να υφίσταται και, στις εκλογές του ίδιου έτους, ο Kamuzu Banda ηττήθηκε από τον Bakili Muluzi. Έκτοτε, έχουν σημειωθεί τέσσερις μεταβάσεις στην εξουσία, συμπεριλαμβανομένου του 2012, όταν ο Bingu wa Mutharika απεβίωσε και τον διαδέχθηκε η αντιπρόεδρος Joyce Banda. Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί, πως οι εναλλαγές στο αξίωμα της προεδρίας έχουν πραγματοποιηθεί, χωρίς ιδιαίτερες εντάσεις. Αυτήν την εύρυθμη λειτουργία του πολιτικού συστήματος, όμως, έμελλε να διαταράξει ο τέως Πρόεδρος, Peter Mutharika.
Ο Peter Mutharika είναι δικηγόρος, παιδαγωγός και πολιτικός. Διετέλεσε υπουργός κατά τη διάρκεια της προεδρίας του αποθανόντα αδερφού του, Bingu wa Mutharika, ενώ το 2014 επικράτησε στις εκλογές κι ανέλαβε τα καθήκοντα της ηγεσίας του Μαλάουι. Όταν παρήλθε η πενταετής θητεία του, το 2019, διεξήχθησαν εκλογές, με τον ίδιο να επικρατεί του αντιπάλου του, Lazarus Chakwera, με ποσοστό λίγο μεγαλύτερο του 3% (38,5% έναντι 35,4%).
Τα αποτελέσματα των εκλογών τέθηκαν εν αμφιβόλω, τόσο από την αξιωματική αντιπολίτευση, όσο και από τους κατοίκους της χώρας. Εν συνεχεία, διεξήχθησαν αρκετές διαδηλώσεις στους δρόμους της πρωτεύουσας, Lilongwe, με τον στρατό να τάσσεται υπέρ των διαμαρτυρομένων, περιορίζοντας σημαντικά με αυτόν τον τρόπο την κατάχρηση της εξουσίας από την τοπική αστυνομία.
Όλη αυτή η κινητοποίηση απέδωσε γρήγορα καρπούς και το ζήτημα της εγκυρότητας των εκλογών εξετάστηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο Νοτιοανατολικής Αφρικής. Στις 3 Φεβρουαρίου 2020, σε μία μακροσκελή έκθεσή του, το Δικαστήριο ανακοίνωσε την αναγκαιότητα διεξαγωγής επαναληπτικών εκλογών εντός 150 ημερών, καθώς σημειώθηκαν εκτεταμένες παρατυπίες, παραποιώντας τα αποτελέσματα. Ο Peter Mutharika εξαπέλυσε μύδρους κατά της αντιπολίτευσης και άσκησε έφεση, αλλά το Ανώτατο Δικαστήριο απλώς επικύρωσε την προηγούμενη απόφασή του. Έτσι, το Μαλάουι έγινε το δεύτερο, μόλις, αφρικανικό κράτος στο οποίο ακυρώθηκαν οι προεδρικές εκλογές, με την αιτιολογία της νοθείας, μετά την Κένυα, το 2017.
Στη νέα προεκλογική εκστρατεία, παρατηρήθηκαν μείζονες αλλαγές στους κομματικούς σχηματισμούς: το Malawi Congress Party (MCP), υπό τον Chakwera, προχώρησε σε συνεργασία με τα υπόλοιπα αντιπολιτευτικά κόμματα, το πιο σημαντικό εκ των οποίων ήταν το United Transformation Movement (UTM), με αρχηγό τον Saulos Chilima, που είχε βγει τρίτο στις προηγούμενες εκλογές. Δημιούργησαν, έτσι, το συνασπισμό «Tonse Alliance» με επικεφαλής τον Lazarus Chakwera. Στον αντίποδα, ο Mutharika συνεργάστηκε με το United Democratic Front (UDF) του Atupele Muluzi, προσπαθώντας με κάθε τρόπο να αποτρέψουν την εκλογική διαδικασία και ήττα τους. Την ημέρα της κρίσης, στις 23 Ιουνίου 2020, τα αποτελέσματα των εκλογών ανέδειξαν ως Πρόεδρο του Μαλάουι τον Lazarus Chakwera, με ποσοστό 59%. Οι κάτοικοι της χώρας, αλλά και αρκετές αντιπολιτευτικές ομάδες της αφρικανικής ηπείρου (Νότιος Αφρική, Ζάμπια, Ζιμπάμπουε) γιόρτασαν δεόντως τη νίκη έναντι στο κατεστημένο.
Ωστόσο, ο εφησυχασμός δε συνίσταται, διότι υπάρχουν αρκετά προβλήματα που παραμένουν άλυτα. Η νέα κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα διχασμένο κράτος, το οποίο έχει χωριστεί σε δύο στρατόπεδα: το νότιο τμήμα της χώρας υποστηρίζει ένθερμα τον Mutharika, ενώ το κεντρικό τμήμα τάσσεται υπέρ του συνασπισμού. Καλείται, επομένως, ο νέος Πρόεδρος να γεφυρώσει το χάσμα. Επιπλέον, η οικονομία της χώρας χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα ευαίσθητη, καθώς εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη γεωργική παραγωγή και τις συνακόλουθες εξαγωγές, επιδεινώνοντας τις συνθήκες διαβίωσης στο μεγαλύτερο τμήμα της χώρας. Στην επιδείνωση συνεισφέρει και η πανδημία του κορωνοϊού, η οποία έχει οδηγήσει στην παράλυση, τόσο του συστήματος υγείας, όσο και της οικονομίας εν συνόλω.
Σίγουρα, η νέα κυβέρνηση βρίσκει μπροστά της μία σειρά σκοπέλων, οι οποίοι χρήζουν άμεσης διευθέτησης. Αυτό, όμως, είναι μόνο η μία όψη του νομίσματος. Δεν πρέπει, σε καμία περίπτωση, να παραβλέψουμε το γεγονός ότι το Μαλάουι βαδίζει προς την ουσιαστική δημοκρατία. Επιτέλους, διαθέτει μία αδέκαστη δικαστική εξουσία, η οποία έχει αντιτεθεί ουκ ολίγες φορές στις αυθαιρεσίες των προηγουμένων κυβερνήσεων, έχοντας, παράλληλα, την ένθερμη υποστήριξη των ενόπλων δυνάμεων. Τέλος, ο νέος Πρόεδρος του κράτους προϊδεάζει θετικά το λαό και τη διεθνή κοινότητα για τις ενέργειες στις οποίες πρόκειται να προβεί. Άλλωστε, ο λόγος του, τη μέρα που ορκιζόταν Πρόεδρος, υπήρξε ιδιαίτερα ευοίωνος: «Θα αποκαταστήσουμε την πίστη του έθνους με τη δημιουργία μίας κυβέρνησης που υπηρετεί, όχι που κυβερνά. Μία κυβέρνηση που εμπνέει, όχι μία κυβέρνηση που εξοργίζει. Μία κυβέρνηση που ακούει, όχι μία κυβέρνηση που φωνάζει. Μία κυβέρνηση που παλεύει για σένα και όχι εναντίον σου».
Γεννήθηκε το 2000 και μεγάλωσε στην Αθήνα. Είναι φοιτητής του τμήματος Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Έχει παρακολουθήσει αρκετές ομιλίες και ημερίδες σχετικές με το αντικείμενο των σπουδών του. Ιδιαίτερη είναι η συμμετοχή του σε συνέδριο προσομοίωσης του ΟΗΕ (RhodesMRC). Είναι γνώστης της Αγγλικής και αυτήν την περίοδο διδάσκεται τη Γαλλική γλώσσα.
