Της Ιωάννας Παπαδοπούλου,
Παρίσι, Οκτώβριος 1961
Στις 5 Οκτωβρίου του 1961, η αστυνομία του Παρισιού αποφάσισε να επιβάλλει απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 8.30 μ.μ. μέχρι της 5.30 π.μ. σε Αλγερινούς και Γάλλους Μουσουλμάνους, που διέμεναν στο Παρίσι και στα προάστια της πρωτεύουσας. Προβλεπόταν, παράλληλα, η απαγόρευση λειτουργίας των καταστημάτων τους από τις 19:00 και όσοι κυκλοφορούσαν με τα αυτοκίνητά τους, για λόγους εργασίας, θα έπρεπε να ελεγχθούν από τις αρχές. Αυτός ο περιορισμός ήταν άρρηκτα συνδεδεμένος με τον Πόλεμο της Αλγερίας (1954-1962), που αποσκοπούσε στην απελευθέρωση της χώρας από τους Γάλλους αποικιοκράτες. Επρόκειτο για μια σφαγή, επί της προεδρίας Σαρλ ντε Γκωλ, που είχε ως στόχο οι Αλγερινοί κάτοικοι της Γαλλίας να «πληρώσουν» για την απώλεια της αποικίας του γαλλικού κράτους. Άλλωστε, η Γαλλία, έως και 40 χρόνια μετά τον Πόλεμο της Αλγερίας, δε μιλούσε για «πόλεμο», αλλά μόνο για «γεγονότα στην Αλγερία».
Συγκεκριμένα, περίπου 20.000 με 30.000 Αλγερινοί- άντρες, γυναίκες και παιδιά- υποκινούμενοι από το «Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο της Αλγερίας» (FLN), συγκεντρώθηκαν σε αρκετές περιοχές του Παρισιού, σχηματίζοντας μία πορεία προς τις Grands Boulevards, τα Ηλύσια Πεδία, το Καρτιέ Λατέν και τη Γέφυρα του Νεϊγύ. Ήθελαν να διαμαρτυρηθούν για την απαγόρευση κυκλοφορίας, που τους επέβαλε λίγες μέρες νωρίτερα, στις 5 Οκτωβρίου, ο Maurice Papon, ένας υψηλόβαθμος Γάλλος αξιωματούχος και συνεργάτης του καθεστώτος του Vichy.
Εκείνο το βράδυ, ο Maurice Papon διέθετε 7.000 αστυνομικούς, 1.400 CRS (Compagnies républicaines de sécurité- Republican Security Companies) και ειδικούς αστυνομικούς για την αντιμετώπιση της διαδήλωσης (Gendarmerie mobile). Μάλιστα, η αστυνομία ανέστειλε τη λειτουργία των σταθμών του μετρό, των σιδηροδρομικών σταθμών και τις εισόδους προς το Παρίσι, προκειμένου να αποτρέψει την κυκλοφορία των πολιτών. Περίπου 12.000 Αλγερινοί συνελήφθησαν και 200 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
Αναμφίβολα, η αντίδραση της αστυνομίας ήταν άκρως βίαιη. Πολλοί χτυπήθηκαν μέχρι θανάτου, αρκετοί σκοτώθηκαν από πυρά αστυνομικών και δεκάδες διαδηλωτές πνίγηκαν στο Σηκουάνα. Για εβδομάδες αργότερα, ο ποταμός ξέβραζε τα πτώματα των θυμάτων.
Ωστόσο, μια μέρα μετά τις διαδηλώσεις, η γαλλική εφημερίδα «Libération» κατέγραψε δύο νεκρούς, αρκετούς τραυματίες και 7.500 συλλήψεις. Οι αριθμοί αυτοί αμφισβητήθηκαν από το «Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο της Αλγερίας», που υποστήριξε πως, στην πραγματικότητα, οι θάνατοι διαδηλωτών ήταν πολύ περισσότεροι.
Η αναγνώριση των γεγονότων
Στο Παρίσι έλαβε χώρα μια από τις μεγαλύτερες σφαγές ανθρώπων της σύγχρονης ιστορίας της Δυτικής Ευρώπης, που, όμως, αποσιωπήθηκε για πολλές δεκαετίες. Επεξηγηματικά, υπήρξε ταύτιση συμφερόντων του γαλλικού πολιτικού κατεστημένου ως προς τη διατήρηση της σιωπής, μιας εκούσιας άγνοιας των ιθυνόντων και, γενικότερα, όσων γνώριζαν σχετικά με αυτό το ζήτημα. Εξάλλου, δεν πρέπει να λησμονείται το γεγονός, πως οι Γάλλοι αξιωματούχοι εκείνης της εποχής συνέχισαν, για μεγάλο χρονικό διάστημα, να κατέχουν υψηλόβαθμες θέσεις στη γαλλική κυβέρνηση.
Τα περιστατικά της 17ης Οκτωβρίου 1961 επανήλθαν στη μνήμη της γαλλικής κοινωνίας σε μεγάλο βαθμό χάρη στον Γάλλο ιστορικό Jean-Luc Einaudi και στο βιβλίο του, “La Bataille de Paris”. Συγκεκριμένα, το 1998, ο Γάλλος αξιωματούχος Maurice Papon δικάστηκε για τη συμμετοχή του στην απέλαση χιλιάδων Εβραίων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης κατά τον Β ‘ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με αφορμή αυτή την κατηγορία του Papon, ο ιστορικός Einaudi μπόρεσε να γνωστοποιήσει τόσο τη σχέση του Papon με την 17η Οκτωβρίου, όσο και τη σφαγή δεκάδων «αόρατων» Αλγερινών πολιτών, που είχε συμβεί κατά τη διάρκεια του Πολέμου στην Αλγερία.
Καταληκτικά, το 1999, η Εισαγγελία του Παρισιού αναγνώρισε επίσημα το έγκλημα, ενώ το Γαλλικό Υπουργείο Παιδείας έχει εισάγει βιβλιογραφία σχετική με το γεγονός στο σχολικό πρόγραμμα των λυκείων της χώρας. Παράλληλα, κάποιοι δρόμοι του Παρισιού ονομάστηκαν με αυτήν την ημερομηνία, ως φόρος τιμής στα θύματα και, συγχρόνως, το 2012, ακριβώς 51 χρόνια μετά, από τα επεισόδια της 17ης Οκτωβρίου 1961, ο Γάλλος πρόεδρος François Hollande αναγνώρισε τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στο Παρίσι και, ως απόρροια, την υπερβολική χρήση βίας από τη γαλλική αστυνομία, που οδήγησε σε θανάτους και βασανισμούς πολλών διαδηλωτών. Απ’ ό,τι φαίνεται, ακόμα και οι πιο φωτεινοί αστέρες του περίφημου Δυτικού πολιτισμού, δεν μπορούν να γλιτώσουν από τη σκιά του σκοτεινού τους παρελθόντος.
Απόφοιτη του Τμήματος των Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστήμιου Πειραιώς, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις διεθνείς σχέσεις και στους τομείς ενέργειας. Κατά την διάρκεια των σπουδών της, έχει συμμετάσχει σε προσομοιώσεις στα όργανα των Ηνωμένων Εθνών (MUN), στη διοργάνωση των εκδηλώσεων TEDx και μιλάει 3 ξένες γλώσσες.
