Της Δήμητρας Φιλιππακοπούλου,
Ο κόσμος φαντάζει σαν ένα δίπολο των πιο ακραίων αντιθέσεων, της ανάπτυξης, της πρωτοπορίας, των ιδεών και οραμάτων και από την άλλη της αδικίας, του πόνου και του ανθρώπινου αποκλεισμού. Το κέντρο βάρους έχει μετατοπιστεί στον δυτικό κόσμο αγνοώντας προκλητικά μέρη του πλανήτη που ασφυκτιούν. Συναντήσεις πολιτικών αρχηγών για επενδύσεις και επανεκκίνηση των ενεργειακών πόρων, διεκδικήσεις δικαιωμάτων και εμπορικές συμφωνίες ανάπτυξης μεταξύ ισχυρών κρατικών δρώντων (G20) συνθέτουν έναν άκρως ανησυχητικό καμβά. Μια ματιά στον χάρτη θα μας οδηγήσει στην ήπειρο των «ματωμένων διαμαντιών», της αδικίας και της σκλαβιάς, την Αφρική.
Ωστόσο, ένα εύλογο ερώτημα αναδύεται για τον τρόπο με τον οποίο η ήπειρος αυτή θα αποτελέσει το μήλο της έριδος για παγκόσμιες επενδύσεις τα επόμενα χρόνια σε ένα άκρως συγκρουσιακό περιβάλλον, εκείνο των εμφύλιων διενέξεων.
Ενδεικτικά, η συμμαχία Ευρώπης και Αφρικής στα πλαίσια της ανάπτυξης των τρίτων χωρών αποτέλεσε τον δίαυλο για μια ακολουθία επενδύσεων. Χώρα πρωτοστάτης όμως αποτελεί ο «Κίτρινος Δράκος», η Κίνα, που προχώρησε σε επενδύσεις δισεκατομμυρίων στη Νότια Αφρική αλλά και στο Σουδάν. Τα πολύτιμα εργαλεία της soft power και η αύξηση της οικονομικής εξάρτησης των πρώτων υλών των αφρικανικών χωρών από το Πεκίνο, οδήγησαν σε ριζοσπαστικές κινήσεις τις ΗΠΑ.
Ως αντιπροσωπευτική case study που αποτυπώνει τον παλμό αυτής της «τιτανοσύγκρουσης» παρουσιάζεται η χώρα του Σουδάν. Το κράτος αυτό έπασχε από ενδοκρατικές συγκρούσεις μεταξύ καθεστωτικών και μη. Το 2011 πραγματοποιήθηκε επίσημη απόσχιση του Νότιου Σουδάν. Το εμπόλεμο κλίμα επανήλθε το 2016 με φόντο μια τρομακτική γενοκτονία που σόκαρε την παγκόσμια κοινότητα. Στο πολιτικό παρασκήνιο, εντούτοις, η Κίνα αντιμετώπισε ζητήματα στην διαχείριση των πετρελαϊκών εταιρειών που διατηρούσε στο Νότιο Σουδάν λόγω των ανταρτών, ενώ οι ΗΠΑ με μανδύα παγκόσμιου φιλάνθρωπου προχώρησαν σε επενδύσεις πράσινης ανάπτυξης στην περιοχή με ανέγερση κρατικών υποδομών και δημοσίων έργων. Ουσιαστικά, ο εμφύλιος λειτούργησε σαν ένας μηχανισμός αποδυνάμωσης της κυβερνητικής ισχύος στα μεγαλεπίβολα σχέδια των υπερπόντιων κρατικών δρώντων.
Τέλος, η Δημοκρατία του Κονγκό κατατάσσεται στην κατηγορία των κρατών που βιώνουν μια βαθιά ανθρωπιστική κρίση με προκλητική την ανοχή της παγκόσμιας κοινωνίας. Το παράνομο εμπόριο «ματωμένων διαμαντιών», με την παρουσία παγκόσμιων καρτέλ σε χώρες-αγωγούς, όπως η Ινδία και η Κίνα, καθιστούν τους εμφύλιους πολέμους νευραλγικής σημασίας, με σκοπό την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου τους και την ικανοποίηση των «πολιτισμένων» επιθυμιών για πολυτέλεια από την Αμερική και τα αραβικά κράτη. Παράλληλα, η κατάχρηση ουρανίου από τις ΗΠΑ, ενός πολύτιμου ορυκτού για την κατασκευή ατομικών βομβών, αποδεικνύει ότι η δύναμη των αδυνάτων σταματά εκεί ακριβώς που ξεκινά η δύναμη των ισχυρών.
Οι διεθνείς οργανισμοί έχουν παρουσιάσει πλήρη αδυναμία αντιμετώπισης των κρίσεων, ενώ μια διεισδυτικότερη ματιά οδηγεί στο γεγονός ότι ο ορυκτός πλούτος της Αφρικής της επιτρέπει να αυτονομηθεί οικονομικά και να κόψει τους δεσμούς αιώνιας αιχμαλωσίας των χωρών του ανεπτυγμένου κόσμο. Μια συμπαγής κρατική δομή των αφρικανικών κυβερνήσεων που έχουν μετατραπεί σε βορά των εξωτερικών συμφερόντων θα υψώσει το ανάστημα αυτών στο παγκόσμιο στερέωμα εξαλείφοντας αιώνια τα μετα-αποικιακά σύνδρομα που διατηρούνται μέσα από διόλου ανθρωπιστικές επενδύσεις.
Οι στεναγμοί της Αφρικής θα συνεχίσουν να ηχούν στα αυτιά των ισχυρών ή θα προκαλέσουν κλυδωνισμούς στα παγκόσμια πολιτικά συστήματα;
