Της Σοφίας Γεωργούλη,
Πολλά έχουν γραφτεί για την ιδιαίτερη σχέση του ανθρώπου με το σκύλο, το κατεξοχήν ζώο που τον συντροφεύει και τον στηρίζει στην εργασία, στις δραστηριότητες και κυρίως στη ψυχολογία. Ο σκύλος έχει χαρακτηριστεί ως ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου και όχι άδικα, αφού η συντροφικότητα, η αγάπη και η αφοσίωση του στο «αφεντικό»-ιδιοκτήτη είναι απόλυτες και παντοτινές.
Ένας ακόμη ρόλος των σκυλιών, ο οποίος τα αναδεικνύει ως τον πιο πολύτιμο βοηθό και συνοδοιπόρο ζωής, είναι εκείνος του οδηγού-σκύλου σε άτομα με οπτική αναπηρία, τα οποία αδυνατούν να είναι αυτόνομα και ανεξάρτητα. Οι σκύλοι-οδηγοί τυφλών ατόμων, παρά τον εντυπωσιακά περιορισμένο αριθμό τους στη χώρα μας, είναι εκείνοι που ανάγονται στους πιο ανιδιοτελείς αρωγούς και στα ίδια τα «μάτια» των μη εχόντων. Στη χώρα μας λειτουργούν από το 2008 δύο σχολές εκπαίδευσης και ανάδειξης σκύλων-οδηγών, η «Σχολή σκύλων-οδηγών τυφλών Λάρα» και η σχολή «Σκύλοι-οδηγοί Ελλάδας», οι οποίες ασχολούνται με την επιλογή και στη συνέχεια με την ορθή εκπαίδευσή τους. Ασφαλώς η ανάδειξη ενός σκύλου ως «οδηγού» γίνεται έπειτα από προγράμματα επιλεκτικής εκτροφής, κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής τους κι έπειτα από συγκεκριμένες πληρούσες προϋποθέσεις όπως λ.χ.: υψηλή νοημοσύνη, πνευματική και συναισθηματική ηρεμία και ανεπτυγμένη αντιληπτικότητα. Οι πιο διαδεδομένες ράτσες σκύλων-οδηγών αποτελούν τα labrador retriever, τα golden retriever, τα collie και οι γερμανικοί ποιμενικοί.
Ο σκύλος-οδηγός μπορεί να παρέχει στον χειριστή του την δυνατότητα να αποφεύγει κινητά όπως είναι οι άνθρωποι αλλά και στατικά, όπως σταθμευμένα οχήματα. Επίσης τον βοηθά να αποφεύγει εμπόδια που δεν μπορούν να διακριθούν με το μπαστούνι όπως λ.χ. χαμηλές πόρτες, στέγες κτλ. Επιπλέον, εξαιτίας της ειδικής εκπαίδευσης του ο σκύλος-οδηγός μπορεί να διακρίνει εικονικές παραστάσεις (π.χ.: διαβάσεις πεζών) αλλά και φανάρια, παρέχοντας την αναγκαία προστασία στον συνοδοιπόρο του. Η ικανότητα προσανατολισμού των εκπαιδευμένων αυτών σκυλιών συνεισφέρει στην ανεξάρτητη κυκλοφορία του χειριστή και την εύρεση των οικείων διαδρομών. Πλήθος ατόμων με οπτική αναπηρία που έχουν αποκτήσει σκυλιά ως «συνοδοιπόρους» έχουν αποφανθεί πως είναι «ό,τι καλύτερο μπορεί να δοθεί σε ένα τυφλό άτομο».
Η σχέση που θα δομηθεί και θα ανθίσει μεταξύ του σκύλου-οδηγού και του χειριστή του είναι μια σχέση που θα στηριχθεί στη θέληση για εξάσκηση και ενίσχυση του τυφλού ατόμου, στην υπομονή και στην επιμονή, στη συντροφικότητα και στη σύμπραξη για την κατά το δυνατόν αυτονομία και ανεξαρτησία του. Η απόφαση τής επιλογής ενός σκύλου θα πρέπει να είναι μια συνειδητή απόφαση. Οι ζωές τους θα μοιράζονται τόσο εντός όσο και εκτός του σπιτιού, στη βάση μιας κοινής σχέσης, προσφοράς και ανταπόδοσης, στήριξης και προστασίας. Ο τυφλός ιδιοκτήτης σκύλου-οδηγού είναι υπεύθυνος για τη σωστή και ευπρεπή εικόνα του καθώς και για την κοινωνικοποίησή του. Σκυλί και χειριστής θα συμπορευτούν, έως ότου το σκυλί θα πρέπει λόγω ηλικίας να αποσυρθεί και όπως συμβαίνει τις περισσότερες φορές να κρατηθεί ως απλό κατοικίδιο από τον ιδιοκτήτη του. Αυτό συνήθως συμβαίνει μετά το δέκατο χρόνο της ζωής του σκυλιού.
Το μόνο βέβαιο είναι πως το πλήθος των δυνατοτήτων που παρέχονται στο άτομο με ανεπαρκή όραση είναι τεράστιο, καθώς αίρονται σχεδόν όλοι οι περιορισμοί τής μετακίνησης και της συναναστροφής. Τα οφέλη στην αυτοπεποίθηση, στην υπευθυνότητα και κυρίως στην ελευθερία κίνησης είναι εκείνα που αλλάζουν ριζικά την ποιότητα ζωής ενός τυφλού ατόμου, αναπτύσσοντας τον πιο ουσιαστικό δεσμό. Η απώλεια μιας αίσθησης δεν είναι ικανή να παροπλίσει έναν άνθρωπο, όταν ένας τετράποδος άγγελος προτάσσει τα μάτια, την αφοσίωση και την αγάπη του προς χάρη του.
