Του Νικόλαου Τσελέντη,
Στην κεντρική Αφρική κείται το κράτος του Burundi, το οποίο μετρά σχεδόν 60 χρόνια ανεξαρτησίας, από το 1962. Αφ’ ης στιγμής απαλλάχθηκε από τη βελγική επιρροή, η σταδιακή προσπάθεια εγκαθίδρυσης δημοκρατίας -κατά τα δυτικά πρότυπα- κατέστη αδύνατη. Τροχοπέδη σε αυτήν την επίμονη προσπάθεια, αποτέλεσε η εμφύλια διαμάχη των φυλών Χούτου και Τούτσι, με αποκορύφωμα τη γενοκτονία της δεύτερης. Ύστερα από μία δεκαετία συγκρούσεων (1993-2003), σχηματίστηκε η εντύπωση πως το αφρικανικό αυτό κράτος βάδιζε προς τον εκδημοκρατισμό, με τον Pierre Nkurunziza να αναλαμβάνει τα καθήκοντα του Προέδρου, τον Αύγουστο του 2005.
Τουναντίον, η πολιτική του Nkurunziza οδήγησε το Burundi σε κοινωνική, πολιτική και οικονομική εξαθλίωση. Εκμεταλλευόμενος τη συγκέντρωση της εξουσίας στο πρόσωπό του, δεν δίστασε να παρακάμψει τους όποιους υφιστάμενους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας του και να παρατείνει την Προεδρία του για τρίτη πενταετία, παρόλο που κάτι τέτοιο συνταγματικά απαγορεύεται. Η απόφαση αυτή οδήγησε σε εσωτερικές αναταραχές, με τους αριθμούς να αγγίζουν τους 1.200 θανάτους, ενώ περισσότεροι από 400.000 πολίτες εγκατέλειψαν τη χώρα. Τα περιστατικά αυτά θορύβησαν, σαφώς, τόσο την Αφρικανική Ένωση, όσο και τα Ηνωμένα Έθνη, αποκόπτοντας την οικονομική στήριξη που παρείχαν. Βέβαια, η απάντηση του Pierre Nkurunziza ήταν άμεση. Πρώτον, η απόρριψη των ειδικών απεσταλμένων για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, δευτερευόντως, η εγκατάλειψη του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, ενέργεια στην οποία πρωτοπόρησε το εν λόγω αφρικανικό κράτος.
Ερχόμενοι στο σήμερα, παρά την απόσυρση του Pierre Nkurunziza, το επικρατούν κλίμα μετά τις εκλογές που διεξήχθησαν στις 20 Μαΐου 2020, δεν μας προϊδεάζει θετικά. Ο Γενικός Γραμματέας του τέως Προέδρου, Evariste Ndayishimiye, επικράτησε του Agathon Rwasa, ηγέτη του κόμματος «National Congress for Freedom» (CNL). Και, μολονότι η Κοινότητα Ανατολικής Αφρικής έκανε λόγο για την «πρώτη ειρηνευτική και δημοκρατική μεταβίβαση εξουσίας», η αντιπολίτευση κατήγγειλε το κυβερνών κόμμα για μαζική απάτη και προκατασκευασμένα αποτελέσματα.
Οι κατηγορίες αυτές στηρίζονται σε μία σειρά αλληλένδετων γεγονότων. Αρχικά, την ημέρα των εκλογών οι πολίτες του Burundi στερήθηκαν πρόσβασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κατά παραβίαση των δικαιωμάτων τους για ενημέρωση και έκφραση. Επιπλέον, σημειώθηκαν περιστατικά ψήφων πληρεξούσιου, αλλά και πολλαπλές ψήφοι ίδιων ατόμων, καθώς έλειπαν από αρκετά εκλογικά κέντρα οι εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης, οι οποίοι επέβλεπαν τη διαδικασία. Η απουσία τους αυτή μόνο τυχαία δεν είναι· υπήρξαν αναφορές για δολοφονίες, ξυλοδαρμούς και αυθαίρετες συλλήψεις των μελών της αντιπολίτευσης. Το κυβερνών κόμμα, όμως, δεν περιορίστηκε μόνον εκεί. Επεδίωξε εμμέσως την απουσία και ξένων παρατηρητών, με τη δικαιολογία της υποχρεωτικής καραντίνας για 14 ημέρες.
Υπό αυτές τις συνθήκες, λοιπόν, η αντιπολίτευση του Burundi, οι κάτοικοι της χώρας και η διεθνής κοινότητα εκφράζουν έντονα τη δυσπιστία τους, όσον αφορά στο εκλογικό αποτέλεσμα. Η ανησυχία τους, όμως, αφορά κυρίως στο τι μέλλει γενέσθαι. Οι αναλυτές αναφέρουν πως η παραμονή του κυβερνώντος κόμματος στην εξουσία θα οδηγήσει τους πολίτες του κράτους σε φθίνουσες συνθήκες διαβίωσης, υπό μία πιο αυταρχική εξουσία, η οποία θα αδιαφορεί για την ήδη καταρρέουσα κοινωνική τάξη, αποσκοπώντας στη διατήρηση της ισχύος του. Άλλωστε, αναμένεται η νέα κυβέρνηση υπό τον Ndayishimiye να πιέσει για μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν σε μία σταδιακή de facto μετάβαση σε ένα μονοκομματικό σύστημα.
Εν κατακλείδι, στο Burundi διακυβεύονται πολλά περισσότερα από μία «καθαρή» εκλογική διαδικασία. Από τη στιγμή της ανεξαρτησίας του μέχρι και σήμερα, καταπατούνται κατάφωρα τα δικαιώματα του ανθρώπου. Οι εμφύλιες συρράξεις, η πολιτική ασυδοσία και η οικονομική εξαθλίωση κρούουν τον κώδωνα στη διεθνή κοινότητα. Απαιτείται η σύμπραξη όλων για την αντιμετώπιση αυτών των απάνθρωπων γεγονότων, προκειμένου να εγκαθιδρυθεί, επιτέλους, στο Burundi η πολυπόθητη δημοκρατία.
