Της Μαρίας Αναγνώστου
Είναι 9 το βράδυ. Τελείωσε το μάθημα στη σχολή και ήρθε η ώρα να φύγεις από το χώρο της πανεπιστημιούπολης. Κατευθύνεσαι προς την έξοδο. Παρατηρώντας όμως γύρω σου,αντί να νιώθεις ασφάλεια και σιγουριά είσαι ανήσυχος. Θέλεις να απομακρυνθείς γρήγορα για να νιώσεις ασφαλής. Σκέφτεσαι: τελικά το άσυλο γιατί υπάρχει; Ποιον προστατεύει; Γιατί επικρατεί αυτή η κατάσταση μέσα στα πανεπιστήμιά μας; Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Άσυλο σημαίνει χώρος «ιερός» και «απαραβίαστος». Πανεπιστημιακό άσυλο, είναι αντίστοιχα, το «απαραβίαστο» των «ιερών» πανεπιστημιακών χώρων στους οποίους πραγματοποιείται η επιστημονική έρευνα. Το ακαδημαϊκό άσυλο προσφέρει ελευθερία στην έρευνα και στη διδασκαλία και εξασφαλίζει την ελεύθερη έκφραση και διακίνηση ιδεών. Αναγνωρίζει ακόμα, την κατοχύρωση των ακαδημαϊκών ελευθεριών και την προστασία του δικαιώματος στη γνώση, τη μάθηση και την εργασία όλων ανεξαιρέτως των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας και των εργαζομένων, έναντι οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει.
Ο θεσμός του ασύλου στη χώρα μας κατοχυρώθηκε για πρώτη φορά με την εφαρμογή του Ν. 1268/1982. Η νομοθετική αυτή κατοχύρωση αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία της ελληνικής έννομης τάξης, καθώς αντίστοιχες διατάξεις δεν απαντώνται σε καμία άλλη σύγχρονη δημοκρατία. Με τον παραπάνω νόμο το πανεπιστημιακό άσυλο αναγνωρίστηκε, αρχικά, ως μέσο για την επίτευξη ορισμένων συνταγματικών σκοπών: «της ακαδημαϊκής ελευθερίας», «της ελεύθερης επιστημονικής αναζήτησης» και «της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών», γι αυτό και καθιερώθηκε ανεξαιρέτως σε όλους τους χώρους της πανεπιστημιακής κοινότητας. Επιπλέον, ο νόμος αυτός όριζε ένα τριμελές όργανο, αποτελούμενο από τον Πρύτανη, τον εκπρόσωπο των καθηγητών και τον εκπρόσωπο των φοιτητών, το οποίο,αφού λάμβανε απόφαση ομοφώνως, επέτρεπε την επέμβαση της δημόσιας δύναμης στο πανεπιστήμιο.
Εικοσιπέντε χρόνια μετα την εφαρμογή του παραπάνω νόμου, ο νομοθέτης εισήγαγε το νόμο 3549/2007. Μέσω αυτού διευκρίνιζε πως αποκλειστικός σκοπός της κατοχύρωσης του ασύλου είναι η προστασία των ακαδημαϊκών ελευθεριών, της γνώσης και της μάθησης στην ανώτατη παιδεία. Ταυτόχρονα, στόχευε στην αποτροπή της κατάχρησης του για πράξεις που δεν συνάδουν με την λειτουργία των ΑΕΙ. Συγκεκριμένα, η ισχύς του ασύλου περιορίζεται, πλέον,αποκλειστικά στους πανεπιστημιακούς χώρους, όπου γίνεται η εκπαίδευση και η έρευνα ενώ η επέμβαση της αστυνομίας επιτρέπεται μόνο εφόσον παρίσταται εκπρόσωπος της δικαστικής αρχής και έχει δοθεί η ανάλογη άδεια από νέο αρμόδιο όργανο, το Πρυτανικό Συμβούλιο.
Τέλος, με το νέο νόμο 4485/2017 ορίζεται ότι «επέμβαση δημόσιας δύναμης σε χώρους των ΑΕΙ επιτρέπεται αυτεπαγγέλτως σε περιπτώσεις κακουργημάτων, καθώς και εγκλημάτων κατά της ζωής και ύστερα από απόφαση του Πρυτανικού Συμβουλίου σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση». Με απλά λόγια, η αστυνομία μπορεί να επεμβαίνει ελεύθερα σε κάθε περίπτωση τέλεσης κακουργήματος, δεν είναι, όμως, δυνατή, η αυτεπάγγελτη επέμβαση της στην περίπτωσητέλεσης ελαφρότερου εγκλήματος. Και αυτό διότι, εάν ήταν δυνατή η αυτεπάγγελτη επέμβαση της αστυνομίας και στην περίπτωση των πλημμελημάτων, κατ’ ουσία η αστυνομία θα μπορούσε πάντοτε να επεμβαίνει χωρίς άδεια των πρυτανικών αρχών, οπότε θεσμός ασύλου δεν θα ίσχυε.
Σήμερα, επομένως, το άσυλο, λόγω της νομοθετικής του κατοχύρωσης, εφαρμόζεται στις πανεπιστημιουπόλεις μας, το εσωτερικό των οποίων θα μπορούσε να διακριθεί σε δύο κατηγορίες. Από τη μία,στα πανεπιστήμια, παρατηρούμε καθηγητές και εργαζομένους, οι οποίοι ασκούν το λειτούργημά τους και συμβάλλουν στην ομαλή λειτουργία των πανεπιστημιακών δομών και φοιτητές που παρακολουθούν τα μαθήματα των σχολών τους και χαλαρώνουν στα διαλείμματα με τους συμφοιτητές τους. Από την άλλη πλευρά παρατηρούμε ένα θλιβερό θέαμα το οποίο περιλαμβάνει καθημερινές εκδηλώσεις βίας και ανομίας εντός των Πανεπιστημιακών χώρων( προπηλακισμοί καθηγητών, ξυλοδαρμοί, φθορές δημόσιας περιουσίας κ.α.). Οι τελευταίες συνθήκες κάθε άλλο παρά προάγουν την συνταγματικώς κατοχυρωμένη ακαδημαϊκή ελευθερία. Όποιος έχει ασχοληθεί με την επιστήμη με την διδασκαλία γνωρίζει ότι οι συγκεκριμένες δραστηριότητες μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο υπό καθεστώς ελευθερίας και νομιμότητας, όχι υπό συνθήκες βίας και ανομίας.
Κλείνοντας,είναι άδικο να ισχυριστούμε ότι οι συνθήκες που επικρατούν μέσα στα πανεπιστήμια οφείλονται αποκλειστικά και μόνο στην ύπαρξη του ασύλου. Κανείς όμως, δεν μπορεί να αρνηθεί ότιαυτό ‘’συμβάλλει’’, ως ένα βαθμό,στην ανάπτυξη της παραβατικότητα. Είναι η ώρα, όμως, η εικόνα τον πανεπιστημίων μας να αλλάξει και για να γίνει αυτό πραγματικότητα είναι ανάγκη το άσυλο να ‘’μεταμορφωθεί’’ και να λειτουργήσει όπως πραγματικά οφείλει. Με την ύπαρξη του ασύλου πρέπει να επιτυγχάνεται η ελεύθερη διακίνηση ιδεών και όχι ναρκωτικών ή μολότοφ, η ελεύθερη διεξαγωγή έρευνας και διδασκαλίας και όχι ελεύθερη μετακίνηση εγκληματιών που βρίσκουν καταφύγιο στο πανεπιστήμιο λόγω του ασύλου. Με το άσυλο τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας θα πρέπει είναι σε θέση να αναπτύσσουν τις ακαδημαϊκές τους δραστηριότητες με ασφάλεια, να μην κινδυνεύουν να υποστούν βία καινα μη φοβούνται μήπως τους επιτεθεί κάποιος. Ήρθε η ώρα η ιστορία του πανεπιστημιακού ασύλου να αλλάξει σελίδα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
http://www.eanda.gr/nomikos-logos/panepistimiako-asylo-dimokratiki-kataktisi-i-thesmothetimeni-asydosia
Γεννήθηκε το 1999 στην πανέμορφη πόλη της Θεσσαλονίκης και σπουδάζει στο τμήμα της Νομικής του ΑΠΘ. Έχει συμμετάσχει σε πληθώρα προσομοιώσεων Ηνωμένων Εθνών, επιστημονικών συνεδρίων, πανελλήνιων διαγωνισμών και εθελοντικών προγραμμάτων. Γνωρίζει αγγλικά, γερμανικά και ιταλικά. Της αρέσουν τα ταξίδια, η μουσική και προχωράει με την ιδέα ότι «κάθε μέρα είναι μία νέα αρχή, μία ακόμη ευκαιρία για να κάνουμε τον κόσμο μας καλύτερο και να κατακτήσουμε τα όνειρα μας».
