Του Στέφανου Σταγάκη,
Όλο και συχνότερα, ιδιαίτερα τον τελευταίο καιρό, μαθαίνουμε για περιστατικά βίας. Το φαινόμενο δεν είναι νέο, αλλά υφίσταται και εξελίσσεται με το χρόνο. Δυστυχώς, η εξέλιξη αυτή αφορά κυρίως την εξάπλωση της βίας -τη «μετεγκατάστασή» της σε μέρη όπου μπορεί να ανθίσει. Τα τελευταία χρόνια έχει μετακινηθεί και στο χώρο του διαδικτύου όπου και αναπαράγεται ευκολότερα. Φυσικά και με βάση τα παραπάνω, όταν μιλάμε για βία ή κακοποίηση, δεν εννοούμε μόνο τη σωματική, αλλά και τη λεκτική και την ψυχολογική. Είναι λάθος να περιορίζουμε τη συγκεκριμένη έννοια μόνο στο ένα είδος, γιατί έτσι είναι σα να αγνοούμε ή να υποτιμούμε τα άλλα δύο. Πρόκειται για ένα από τα πιο δύσκολα φαινόμενα της σύγχρονης κοινωνίας. Είναι ένα τέρας με πολλά πρόσωπα.
Η σωματική κακοποίηση είναι συνήθως η πιο φανερή. Τα θύματα συχνά φέρουν -άλλοτε περισσότερο, άλλοτε λιγότερο- εμφανή σημάδια και κατ’ αυτό τον τρόπο, δεν είναι δύσκολο να τη διακρίνει κανείς. Έτσι, για παράδειγμα η σωματική βία μπορεί να εκτείνεται από το υπερβολικό σφίξιμο του μπράτσου μέχρι και σαδιστικές πράξεις. Από την άλλη, η λεκτική και ψυχολογική είναι πιο αφηρημένες σαν έννοιες. Είναι πιο εύκολο να υπάρχει ένα θύμα αυτού του τύπου βίας χωρίς να αναγνωρίζονται τα σημάδια στην ψυχοσύνθεσή του, ωστόσο είναι βέβαιο ότι οι ουλές αυτές υπάρχουν και παραμένουν.
Η έννοια της βίας είναι συνυφασμένη με την έκφραση της αίσθησης της (φαινομενικής) ανωτερότητας του θύτη πάνω στο θύμα του. Ένα βίαιο άτομο συχνά, όπως μας λένε οι ειδικοί, υπεραναπληρώνει τα δικά του κενά και συνήθως, αισθάνεται το ίδιο μειονεκτικά σε πολλαπλά επίπεδα –εδώ ας θυμηθούμε το σχολικό ή επαγγελματικό εκφοβισμό. Τις περισσότερες φορές ο θύτης υπερέχει σε σωματική ρώμη ή σε επίπεδο ακαδημαϊκής μόρφωσης. Τότε αναζητά το υποψήφιο θύμα του ανάμεσα σε άτομα ασθενέστερα σωματικά ή πνευματικά ή χαμηλότερης επαγγελματικής ή/και κοινωνικής αποδοχής. Εύκολα λοιπόν, θα προσπαθήσει να επιβληθεί σε κάποιον εύθραυστο σωματικά ή ευάλωτο πνευματικά, συνήθως σε άτομο μικρότερης ηλικίας, ώστε ο ίδιος να αισθανθεί κραταιός ή ανώτερος. Αντί να προκαλεί θετικά συναισθήματα, όπως τον θαυμασμό των άλλων, επιβάλλει την υπεροχή του μέσω του φόβου και της υποταγής.
Τι πρέπει να πράττει ο περίγυρος αν αντιληφθεί τέτοιες πρακτικές, είναι δύσκολο ζήτημα που απαιτεί λεπτούς χειρισμούς. Η σύγχρονη ανατροφή δεν επιτρέπει κανενός είδους βία και τέτοιες συμπεριφορές πρέπει να αντιμετωπίζονται κάθετα, ξεκινώντας από το σπίτι και το σχολείο και φτάνοντας μέχρι τον εργασιακό χώρο. Δυστυχώς κατά τα φαινόμενα, εξακολουθεί να είναι αρκετά διαδεδομένη, δεδομένου ότι κατά την περίοδο του αναγκαστικού περιορισμού μας στο σπίτι λόγω μέτρων πρόληψης του κορωνοϊού τα ενημερωτικά σποτάκια στα μέσα ενημέρωσης πληροφορούν τακτικά για τις γραμμές τηλεφωνικής βοήθειας, αλλά και πληθαίνουν οι καταγγελίες οικιακής βίας στην Αστυνομία.
Το πιο σημαντικό στοιχείο της όλης συζήτησης πρέπει να είναι η μη ανοχή. Χρειάζεται συνεχής ενημέρωση για τις υπηρεσίες και τους φορείς στους οποίους μπορούν τα θύματα να στραφούν για την προστασία τους. Η πολιτεία, αλλά και η κοινωνία βρίσκονται σε μια διαρκή μάχη για ένα πλαίσιο προστασίας, αποτελεσματικής φροντίδας κατά της βίας, αλλά και έγκαιρης πρόληψης πριν αυτή συμβεί. Πρόκειται για ένα δύσκολο έργο, μιας και η βία είναι πολυμορφική. Ένα «τέρας με πολλά πρόσωπα» που διαρκώς βρίσκει τρόπο και χώρο να ελίσσεται και τείνει να διογκώνεται. Είναι λοιπόν, εξαιρετικά σημαντικό να συμβάλουμε όλοι στο πλαίσιο ασφάλειας και περιορισμού της βίας, όπου κι αν αυτή εμφανίζεται, όποια μορφή κι αν έχει· πρόληψη ή/και περιορισμό της μέσω της ενημέρωσης, μέσω της στήριξης των ανθρώπων που την υφίστανται, μέσω μιας καταγγελίας που μπορεί να σώσει το θύμα. Και επειδή η βία δεν αναγνωρίζει φύλο ή ηλικία, δεν πρέπει να ξεχνάμε: οποιοσδήποτε θα μπορούσε να είναι το επόμενο θύμα.
