Του Σταύρου Λουκά,
Η πανδημία COVID-19 έχει άνευ προηγουμένου αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία. Τα εστιατόρια και τα καταστήματα έχουν κλείσει. Εργοστάσια έχουν σταματήσει την παραγωγή και εκατομμύρια άλλες επιχειρήσεις μειώνουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα. Πέρα από την φαρμακευτική λύση για την αντιμετώπιση του COVID-19, κυβερνήσεις και πολιτικοί ψάχνουν την καλύτερη εφικτή λύση για τη διάσωση της οικονομίας του κράτους τους.
Τον τελευταίο καιρό όλο και περισσότερο γίνεται συζήτηση για το καθολικό βασικό εισόδημα. Τι είναι όμως; Το καθολικό βασικό ή εγγυημένο εισόδημα είναι αυτό που μια κυβέρνηση δίνει σε κάθε πολίτη χρήματα σε τακτική βάση και αυτό είναι άνευ όρων, που σημαίνει ότι όλοι το παίρνουν είτε δουλεύουν είτε όχι, ανεξάρτητα από το πόσα χρήματα έχουν ήδη. Η πρόταση κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στο σατιρικό βιβλίο Utopia του 1516, του Thomas More, στο οποίο ένας χαρακτήρας είπε ότι μια χώρα πρέπει «να προσφέρει σε όλους κάποιο μέσο διαβίωσης, έτσι ώστε κανείς να μην έχει την τρομερή ανάγκη να γίνει, πρώτα ένας κλέφτης και μετά ένα πτώμα». Στη σύγχρονη εποχή, η πρόταση του More υιοθετήθηκε από μια σειρά διαφορετικών υποστηρικτών, που κυμαίνονται από αριστερούς πολιτικούς όπως ο βουλευτής των Εργατικών John McDonnell, έως τους μεγιστάνες της Silicon Valley, Elon Musk και Mark Zuckerberg. Ο Αμερικανός ελπιδοφόρος πρώην δημοκρατικός προεδρικός υποψήφιος, Andrew Yang, υποσχέθηκε επίσης να πληρώνει κάθε Αμερικανό ηλικίας 18 ετών και άνω 1.000 δολάρια το μήνα.
Πιθανοί λόγοι για την υιοθέτηση του καθολικού βασικού εισοδήματος περιλαμβάνουν την ανακούφιση της οικονομικής ανασφάλειας των πολιτών, την αντιμετώπιση της ανεργίας, αλλά επίσης στην πιο ελεύθερη έκδοση, περικοπή όλων των κυβερνητικών δαπανών για την πρόνοια, οι οποίες θα αντικατασταθούν από το καθολικό βασικό εισόδημα. Ενώ η ιδέα έχει δοκιμαστεί περιορισμένα, κυρίως στην Καναδική επαρχία Μανιτόμπα, ή με 1.000 άνεργους στη Φινλανδία, κανένα σχέδιο καθολικού βασικού εισοδήματος δεν έχει αναπτυχθεί ποτέ σε πιο σημαντική κλίμακα, για παράδειγμα για τους πολίτες μιας ολόκληρης χώρας. Αλλά τώρα οι κλήσεις αυξάνονται σε όλο τον κόσμο για τις κυβερνήσεις να κάνουν ακριβώς αυτό.
Η πρωθυπουργός της Σκωτίας είπε ότι «ενδιαφερόταν από καιρό» για την ιδέα που θα αντικαθιστούσε τα υπάρχοντα οφέλη με ένα σταθερό εισόδημα, ανεξάρτητα από το προσωπικό εισόδημα, σε όλους τους πολίτες. Η Ισπανική κυβέρνηση εργάζεται για τη διάθεση ενός καθολικού βασικού εισοδήματος το συντομότερο δυνατό, ως μέρος μιας σειράς δράσεων που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση του αντίκτυπου της πανδημίας κορωνοϊού, σύμφωνα με την υπουργό Οικονομίας Nadia Calvino. Ο υπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης Jose Luis Escriva συντονίζει το έργο και σκοπεύει να θέσει ένα είδος βασικού εισοδήματος «το συντομότερο δυνατό». Ο Πάπας Φραγκίσκος πρόσφερε μια ενιαία πρόταση πολιτικής: «Ίσως είναι η ώρα», είπε, «να εξεταστεί ένα καθολικό βασικό εισόδημα». Υπάρχει, όμως, κάποια διαφωνία σχετικά με το ακριβές νόημα του Πάπα, αλλά υποδεικνύει η φράση «αυτή μπορεί να είναι η ώρα» την εξέταση μιας νέας στρατηγικής για την οικονομία.
Στην Ελλάδα, μέχρι στιγμής, η κυβέρνηση έχει θεσπίσει το μέτρο της αποζημίωσης ειδικού σκοπού ως ένα βασικό εισόδημα για επιχειρήσεις που είτε έκλεισαν είτε πλήττονται, καθώς και για τους εργαζόμενους των οποίων η σύμβαση έχει ανασταλεί. Το μέτρο αυτό αφορά τον Μάρτιο και τον Απρίλιο και μένει να δούμε αν θα επεκταθούν τα μέτρα και για το Μάιο.
