Της Ανθής Ζωγράφου,
Έχοντας ως χρέος μας να παραμείνουμε στα σπίτια μας για όσο καιρό χρειαστεί ώστε να ξεθυμάνει ο κίνδυνος της δημόσιας υγείας, εξαιτίας του γνωστού σε όλους μας -και μη εξαιρετέου- covid 19, βρεθήκαμε ξαφνικά να βλέπουμε με τις ώρες εξελίξεις για τον νέο ιό, να παρακολουθούμε ειδήσεις και παρόμοιες εκπομπές ατελείωτων ωρών για το ίδιο θέμα ξανά και ξανά, ανακυκλώνοντας τα ίδια γεγονότα. Η ανιαρότητα έχει πλέον ενσωματωθεί με το κυκλοφορικό μας σύστημα και ως απόδειξη έχουμε τις επιδρομές και τους βανδαλισμούς που δέχεται το ψυγείο, χτυπώντας κανονικά πλέον κάρτα εισόδου στην κουζίνα και βρίσκοντας πάντα έναν αξιοθαύμαστο λόγο να φάμε γιατί «ε, και τι άλλο να κάνουμε;».
«Τι άλλο να κάνουμε;». Ξαφνικά έκλεισαν οι καφετέριες και τα μαγαζιά και νιώθουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα που να αξίζει να του δώσουμε προσοχή. Η μελαγχολία και η κατάθλιψη φαίνεται να μας χτυπούν την πόρτα, εάν δεν αντιληφθούμε άμεσα την πληθώρα δημιουργικών πραγμάτων που μπορούμε να εστιάσουμε την προσοχή μας. Πραγμάτων που όχι μόνο θα μας ψυχαγωγήσουν αλλά και θα μας «πλουτίσουν» πνευματικά. Όσο απίθανο κι αν ακούγεται, το «βάλσαμο» στην πλήξη υπάρχει. Λέξη-κλειδί: Ντοκιμαντέρ!
«Γιατί, όμως, να καθίσω να αφιερώσω την ώρα μου βλέποντας την αναπαραγωγή των παγκολίνων;» Συχνή ερώτηση που περνάει από το μυαλό πολλών. Όμως, ντοκιμαντέρ δε σημαίνει απαραίτητα βαρετό θέαμα αναπαραγωγής ειδών του ζωικού βασιλείου που δε με ενδιαφέρει καθόλου και με παίρνει ο ύπνος στα πρώτα πέντε λεπτά. Αντιθέτως, υπάρχουν αμέτρητοι λόγοι για να παρακολουθήσει κάποιος ντοκιμαντέρ. Οι ευρύτερες αλλά και εξειδικευμένες γνώσεις που μπορεί να σου προσφέρει, ο τρόπος να ταξιδέψει καθένας από εμάς μέσα από την άνεση του σπιτιού του στον χώρο και στον χρόνο, ο «απεγκλωβισμός» του νου αλλά και η δυνατότητά τους να αφυπνίσουν τη συνείδηση του θεατή και ίσως να του εμφυσήσουν αίσθημα κοινωνικής ευθύνης, δικαίου, περιβαλλοντικής μέριμνας, όπως και η παραμονή του εγκεφάλου μας σε εγρήγορση, είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά τους που δε μπορούμε να μην τα προσέξουμε.
Για τους λόγους που προαναφέρθηκαν, λοιπόν, επισημαίνω μερικά από τα ντοκιμαντέρ που προσωπικά έχω ξεχωρίσει και που σίγουρα θα λατρέψεις και θα κερδίσουν ακόμη και τους πιο δύσπιστους:
Απίθανα ταξίδια με τρένο (Amazing Train Journeys): Για όσους λατρεύουν τη φύση, την πολιτισμική ποικιλότητα και τα ταξίδια με τρένο, αυτή η σειρά ντοκιμαντέρ γαλλικής παραγωγής θα τους κερδίσει αμέσως. Ο Philippe Gougler, παρουσιαστής και ταξιδιώτης του κόσμου, κουβαλώντας μια κάμερα και την καλή του διάθεση, συνομιλεί, γνωρίζει και ακολουθεί τις συμβουλές των ντόπιων κατοίκων των περιοχών που επισκέπτεται, ενώ συχνά συμμετέχει μαζί τους σε γιορτές και έθιμα. Κι όλα αυτά; Έχοντας ως μεταφορικό μέσο, ένα από τα πιο παλιά αλλά ίσως και πιο ενδιαφέροντα μέσα μεταφοράς. Τα τρένα. Για όσους ακόμη διατηρούν τη ρομαντική τους πλευρά ή ακόμη κι γι’ αυτούς που την έχουν θάψει βαθιά μέσα τους, το ντοκιμαντέρ αυτό είναι σίγουρα μια ευκαιρία να τη φέρουν πάλι στο προσκήνιο, να ταξιδέψουν σε όλα τα μέρη της γης, να θαυμάσουν τοπία με διαφορετικές ομορφιές και να περιηγηθούν με το τρένο όχι πάντα σε «κραυγαλέους» τουριστικούς προορισμούς, ωστόσο πολύ ενδιαφέροντες. Προβάλλεται καθημερινά στις 20:00 στο κανάλι της ΕΡΤ3, ενώ κανείς μπορεί να βρει τα επεισόδια και στο διαδικτυακό αρχείο της ΕΡΤ3, στην ενότητα ντοκιμαντέρ.
Ένας περίπατος στην τέχνη (Tate Britain’s art walks, 2017): Μια σειρά ντοκιμαντέρ βρετανικής παραγωγής, που κάθε λάτρης της ζωγραφικής που σέβεται τον εαυτό του οφείλει να παρακολουθήσει. Μέσα σε 6 αυτόνομα επεισόδια, ο ιστορικός και παρουσιαστής της εκπομπής Gus Gasely-Hayford, περνώντας τόσο από τις μεγάλες γκαλερί που φιλοξενούν τα έργα τέχνης όσο και από τις τοποθεσίες-πηγή έμπνευσης των καλλιτεχνών, παρέα με «αστέρες» του Χόλυγουντ, περπατούν και μας ξεναγούν σε τοπία και μέρη που ενέπνευσαν πολλούς από τους σημαντικούς ζωγράφους της Μεγάλης Βρετανίας. Ταξιδεύοντας σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο, γνωρίζουμε τα τοπία και την καθημερινότητα των ανθρώπων τους όπως ακριβώς την απεικόνισαν οι μεγάλοι ζωγράφοι, καθώς μαθαίνουμε και για τη ζωή και την καριέρα των τελευταίων που με το έργο τους σημάδεψαν μια εποχή, μια ιστορία, ένα μέρος, βάζοντας τη δική τους σφραγίδα. Προβάλλεται κάθε Σάββατο στις 19:00 και κάθε Κυριακή στις 12:00 επίσης στην ΕΡΤ3, ενώ τα επεισόδια μπορεί κάποιος να τα βρει και στο web κανάλι του σταθμού.
Η γη του μέλιτος (Honeyland, 2019): Πρόκειται πραγματικά για ένα αξιοθαύμαστο ντοκιμαντέρ που εξυμνεί τη φύση και τη σωστή σχέση που οφείλει να έχει ο άνθρωπος μαζί της. Μια παραγωγή της Βόρειας Μακεδονίας με την υπογραφή της Ταμάρα Κοτέβσκα και του Λιούμπομιρ Στεφάνοφ. Μέσα σε 87 λεπτά παρακολουθεί κανείς τη λιτή και -απόλυτα συνδεδεμένη με τη φύση- ζωή της Χατιτζέ Μουράτοβα, της τελευταίας μελισσοκόμου στη χώρα, σε ένα εγκαταλελειμμένο ορεινό χωριό που μαζί με την ηλικιωμένη μητέρα της επιβιώνουν σε μια καλύβα με κυριότερη πηγή εσόδων το μέλι που παράγουν οι μέλισσες. Ωστόσο, ο ερχομός των καινούργιων γειτόνων τους έρχεται να ταράξει την ήρεμη καθημερινότητά τους. Ένα ντοκιμαντέρ που μας διδάσκει τη διαφορά ανάμεσα στη συνεργασία με τη φύση από την απόλυτη εκμετάλλευση. Κερδίζοντας τον τίτλο «Καλύτερη Ξενόγλωσση Ταινία» και «Καλύτερο Ντοκιμαντέρ» στα 92α βραβεία Όσκαρ, είναι σίγουρα ένα ντοκιμαντέρ που φυσιολάτρες και μη θα το αγαπήσουν. Είναι διαθέσιμο online στην πλατφόρμα προβολής ταινιών cinobo, καθώς και σε διάφορα site του διαδικτύου.
Excision (2017): Για εκείνους που τα θέματα ισότητας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι το πάθος τους, το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ είναι honey for their ears. Μια παραγωγή των IndigoView Productions και της ActionAid Hellas παρουσιάζουν τη σκληρή πραγματικότητα όπως είναι. Γυρισμένο σε μία από τις πιο φτωχές και απομακρυσμένες περιοχές της Κένυας, πανάρχαια και εγκληματικά έθιμα όπως εκείνο της κλειτοριδεκτομής, υποβάλλουν ακόμη και σήμερα 13χρονα κορίτσια σε ακρωτηριασμό των εξωτερικών γεννητικών τους οργάνων. Μέσα από μαρτυρίες κοριτσιών-θυμάτων αυτής της παράδοσης-κακούργημα αλλά και γυναικών που κατάφεραν να γλυτώσουν με τη βοήθεια της εκπαίδευσης, μας διηγούνται τη σημασία του εθίμου και πόσο τις σημάδεψε στη ζωή τους. 53 λεπτά βουτιάς σε μια άλλη πραγματικότητα. Είναι διαθέσιμο online στο YouTube.
Amanda Knox: “Either I’m a psychopath in sheep’s clothing, or I am you” (2016): Για εκείνους που έχουν δει το criminal minds και το CSI σε κάθε πολιτεία της Αμερικής τόσες πολλές φορές όσες και τα επεισόδια των παραπάνω σειρών, το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ θα τους καθηλώσει. Πρόκειται για το ντοκιμαντέρ των Rod Blackhurst και Brian McGinn σχετικά με την αληθινή ιστορία της Amanda Knox, 20χρονη φοιτήτρια τότε από το Σηάτλ, στην πόλη Περούτζια της Ιταλίας. Το 2007 δολοφονείται η συγκάτοικός της, η 21 ετών Βρετανή φοιτήτρια Meredith Kercher, μέσα στο σπίτι τους κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Η συγκεκριμένη είδηση πήρε τεράστιες διαστάσεις στον χώρο των ΜΜΕ, τοποθετώντας στο στόχαστρο την Amanda, η οποία υποβλήθηκε σε μια πολύκροτη δίκη, φτάνοντας η υπόθεσή της ακόμη και στο Ανώτατο Δικαστήριο. Ένα ντοκιμαντέρ-παρακαταθήκη, όπου η ίδια η Amanda μέσα από ψύχραιμη ματιά και ο επί 5 ημέρες τότε σύντροφός της εξιστορούν την εμπειρία τους. Είναι διαθέσιμο στο Netflix, όπως φυσικά και σε άλλες ιστοσελίδες του διαδικτύου.
27: Gone too soon (27: Έφυγαν νωρίς, 2017): Μέσα σε μία ώρα και 10 λεπτά ανακαλύπτουμε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έξι από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες της ροκ και τζαζ μουσικής έζησαν έντονα και έφυγαν από τη ζωή πολύ νωρίς, μόλις 27 ετών. Μια ζωή γεμάτη ουσίες, χρήματα και απαράμιλλη δόξα έσβησε άδοξα για τους Jimi Hendrix, Jim Morrison, Brian Jones, Janis Joplin, Kurt Cobain και Amy Winehouse. Ένα εξαιρετικό ερευνητικό ντοκιμαντέρ για τους φίλους της ροκ και εναλλακτικής ροκ μουσικής, με μεγάλο ενδιαφέρον για όσους αγαπούν την έρευνα σε συνδυασμό με τον χώρο της μουσικής βιομηχανίας. Είναι διαθέσιμο επίσης στο Netflix αλλά και σε άλλα διαδικτυακά site.
Chernobyl (2019): Πρόκειται ίσως για την καλύτερη μίνι ιστορική σειρά ντοκιμαντέρ των τελευταίων ετών που κέρδισε την προσοχή -και όχι αδίκως- όσων αποφάσισαν να την παρακολουθήσουν. Με θεματολογία την έκρηξη τον Απρίλιο του 1986 στον πυρηνικό σταθμό του Chernobyl στη Σοβιετική Ένωση, μέσα σε 5 επεισόδια ο σκηνοθέτης Craig Mazin δραματοποιεί και φέρνει στο προσκήνιο μία από τις χειρότερες ανθρωπογενείς καταστροφές στον κόσμο που σημάδεψαν τη νεότερη και σύγχρονη ιστορία. Μέσα από το ντοκιμαντέρ-σειρά του ΗΒΟ αποκαλύπτεται ο τρόπος και ο λόγος που συνέβη το συγκεκριμένο δυστύχημα μέσα από τις ιστορίες των ίδιων των ανθρώπων, που βοήθησαν και πέθαναν στην αντιμετώπιση της καταστροφής, καθώς φανερώνεται και η προσπάθεια συγκάλυψης του συμβάντος από τη σοβιετική κυβέρνηση. Είναι διαθέσιμο online σε πολλές ιστοσελίδες του διαδικτύου.
Υπάρχουν χιλιάδες πράγματα με τα οποία μπορούμε να περάσουμε απλώς τον χρόνο μας. Είναι, επίσης, εύκολο να βρούμε εκατομμύρια δικαιολογίες για να μην αδράξουμε τη μέρα. Όμως, γνωρίζεις και γνωρίζω πως οι προφάσεις τέτοιου είδους μας πηγαίνουν μόνο πίσω. Όπως έλεγαν και οι Queen, the show must go on και εμείς οφείλουμε να δώσουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία να δοκιμάσει κάτι διαφορετικό ή εάν είναι ήδη μέρος της καθημερινότητάς του η συγκεκριμένη ασχολία, να εντρυφήσει λίγο παραπάνω. Μήπως, ήρθε ο καιρός να… ντοκιμαντερ-ιστείς;
Γεννημένη και μεγαλωμένη το 1999 σε μια ανατολική γειτονιά της Θεσσαλονίκης, ζει το όνειρο της σπουδάζοντας το πάθος της, Δημοσιογραφία και Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της γενέτειράς της. Έχοντας ως μητρική γλώσσα την ελληνική, γνωρίζοντας αγγλικά και μαθαίνοντας ρώσικα, ευελπιστεί να μη σταματήσει να μαθαίνει ποτέ. Στα εφηβικά της χρόνια, ασχολήθηκε με τον εθελοντισμό στον κλάδο της υγείας και πρόσφατα εργάστηκε ως εξωτερικός συνεργάτης σε μια από τις πιο γνωστές περιβαλλοντικές οργανώσεις.
