Του Μάριου Ζαφείρη,
Το δικαστικό σώμα των Ηνωμένων Πολιτειών είναι ίσως το σημαντικότερο από τα τρία (Εκτελεστικό, Νομοθετικό) που διαπρέπει στο αμερικανικό πολιτικό σύστημα και τις λοιπές δυτικές δημοκρατίες, καθώς έχει παίξει καίριο ρόλο σε μερικά από τα πιο σημαντικά και αμφιλεγόμενα ζητήματα της εποχής μας. Από τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων (Roe v Wade, 1973) έως τη νομιμοποίηση του γάμου ομοφύλων ζευγαριών (Obergefell v. Hodges, 2015), το Ανώτατο Δικαστήριο έχει θέσει νομικά προηγούμενα που επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα εκατομμύρια Αμερικανούς. Καθώς, όμως, το Ανώτατο Δικαστήριο δέχεται να αποφασίσει για λιγότερες από 100 υποθέσεις κάθε χρόνο, κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζουν τα ομοσπονδιακά δικαστήρια τα οποία αποφασίζουν και θέτουν νομικά προηγούμενα για χιλιάδες υποθέσεις ετησίως. Ας δούμε, όμως, πρώτα συνοπτικά πώς λειτουργούν…
Προκειμένου μια υπόθεση να φτάσει σε κάποιο ομοσπονδιακό δικαστήριο και όχι σε ένα πολιτειακό πρέπει να αφορά το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών ή ομοσπονδιακές διατάξεις, όπως για παράδειγμα μια καταγγελία για μη τήρηση ίσης πληρωμής στον εργασιακό χώρο μεταξύ ανδρών και γυναικών, κάτι που πράγματι θα παραβίαζε έναν ομοσπονδιακό νόμο (Equal Pay Act). Σε περίπτωση που ασκείτο έφεση στην απόφαση ενός ομοσπονδιακού δικαστηρίου, τότε η υπόθεση θα πρέπει να ακουστεί από ένα Ομοσπονδιακό Εφετείο. Υπάρχουν δεκατρία Ομοσπονδιακά Εφετεία, όπου το καθένα έχει δικαιοδοσία σε έναν συγκεκριμένο αριθμό πολιτειών και οι αποφάσεις τους συνιστούν νομικό προηγούμενο σε όλη την Επικράτεια, εκτός εάν το Ανώτατο Δικαστήριο κρίνει σκόπιμο να παρέμβει. Όπως καταλαβαίνουμε, λοιπόν, εφόσον τα Ομοσπονδιακά Δικαστήρια είναι υπεύθυνα για χιλιάδες αποφάσεις κάθε χρόνο, το ποιοι δικαστές θα έχουν μια εφόρου ζωής θέση σε αυτά έχει τεράστια σημασία.
Όλοι οι ομοσπονδιακοί δικαστές διορίζονται εφόρου ζωής από τον Πρόεδρο, αλλά πρέπει πρώτα να επικυρωθούν από τη Γερουσία προκειμένου να αναλάβουν καθήκοντα. Το ποιο κόμμα, λοιπόν, ελέγχει τον Λευκό Οίκο και τη Γερουσία είναι κρίσιμο για το τι κατεύθυνση και ιδεολογία θα έχουν τα δικαστήρια, καθώς μια Ρεπουμπλικανική πλειοψηφία και Πρόεδρος θα προσπαθήσουν να διορίσουν πολύ πιο συντηρητικούς δικαστές, σε αντίθεση με μία Δημοκρατική πλειοψηφία. Αυτός ακριβώς είναι και ο στόχος του Donald Trump, αλλά και του αρχηγού της πλειοψηφίας των Ρεπουμπλικανών Mitch McConnell. Όπως ο τελευταίος έχει δηλώσει: «O διορισμός νέων και συντηρητικών δικαστών αποτελεί την κυριότερη προτεραιότητά μας».
Το εγχείρημα αυτό από πλευράς του Mitch McConnell ξεκίνησε το 2015, όταν οι Ρεπουμπλικανοί ανέκτησαν την πλειοψηφία στη Γερουσία. Η στρατηγική και το σχέδιό του ήταν ταυτόχρονα απλό αλλά και αποτελεσματικό: ως αρχηγός της πλειοψηφίας δεν έδινε το δικαίωμα στο σώμα να ψηφίσει για τους υποψηφίους δικαστές του Barack Obama και έτσι εκατοντάδες θέσεις στα ομοσπονδιακά δικαστήρια έμεναν κενές δίνοντας την ευκαιρία σε έναν μελλοντικό Ρεπουμπλικανό Πρόεδρο να επιλέξει αυτός για το ποιοι θα διοριστούν σε αυτές τις θέσεις. Το σχέδιο αυτό έφτασε στο αποκορύφωμά του όταν μετά τον θάνατο του Antonin Scalia στις αρχές του 2016, ενός από τους πιο συντηρητικούς δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου, δόθηκε η ευκαιρία στον Barack Obama να επιλέξει τον αντικαταστάτη του και οι συντηρητικοί να χάσουν για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες την πλειοψηφία (5-4) που είχαν στο Ανώτατο Δικαστήριο. Φυσικά, ο Mitch McConnell απέτρεψε κάτι τέτοιο με τη δικαιολογία πως εφόσον η κενή θέση προέκυψε σε χρονιά εκλογών, θα πρέπει ο λαός να αποφασίσει για το ποιος πρόεδρος θα επιλέξει τον αντικαταστάτη του, απόφαση που επικρίθηκε έντονα από τους Δημοκρατικούς ως «πολιτική πλεκτάνη». Μετά την αναπάντεχη ήττα της Hillary Clinton, ο Donald Trump διόρισε συνολικά δύο νέους ανώτατους δικαστές, καθώς ένας ακόμη, ο Andrew Kennedy, συνταξιοδοτήθηκε.
Φτάνουμε, λοιπόν, στο σήμερα και είναι φανερό πως το σχέδιο αυτό στέφθηκε με τεράστια -ομολογουμένως- επιτυχία, καθώς ο Donald Trump έχει καταφέρει να διορίσει εκατοντάδες και σε ορισμένες περιπτώσεις ακραία συντηρητικούς δικαστές, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους είναι μέσης ηλικίας, κάτι που σημαίνει πως το δικαστικό σώμα θα παραμείνει έντονα συντηρητικό για πολλές δεκαετίες ακόμα. Αυτό θα δημιουργήσει προβλήματα σε έναν επόμενο Δημοκρατικό πρόεδρο, καθώς θα είναι αντιμέτωπος με ένα δικαστικό σύστημα που θα είναι «καχύποπτο» έως και εχθρικό απέναντι στις όποιες αλλαγές θα αφορούν φλέγοντα θέματα, όπως η οπλοκατοχή, η κατάργηση των λεγόμενων Super Pac’s, δικαιώματα μειονοτήτων κ.ο.κ. Η αναμόρφωση, λοιπόν, του δικαστικού συστήματος αποτελεί τη μεγαλύτερη σε έκταση και σημασία παρακαταθήκη του Donald Trump η οποία δε θα είναι εύκολο να ανατραπεί…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- 1 in every 4 circuit judges is now a Trump appointee, The Washington Post https://www.washingtonpost.com/politics/one-in-every-four-circuit-court-judges-is-now-a-trump-appointee/2019/12/21/d6fa1e98-2336-11ea-bed5-880264cc91a9_story.html
- Forget about Impeachment, Trump’s conservative legacy has already been cemented as he quietly reshapes the courts, Business Insider, https://www.businessinsider.com/trump-is-reshaping-the-courts-to-cement-his-conservative-legacy-2019-12
- How Trump took over America’s courts, Vox https://youtu.be/Wy8iiC2Mqso
- How Trump is winning the race to reshape the nation’s courts, Washington Post https://youtu.be/CbOIrmV9KpY
