Της Μαριτίνας Λάππα,
Παρατηρώντας την πορεία της ιατρικής και της υγειονομικής περίθαλψης από τον 19ο αιώνα και μετά, διαπιστώνουμε μια ξεκάθαρη εξελικτική τάση. Νέες ανακαλύψεις και δεδομένα, συνέβαλαν σταδιακά στην ανάπτυξη πρακτικών για την καταπολέμηση πολλών ασθενειών, γεγονός που οδήγησε στον διπλασιασμό του προσδόκιμου ζωής μέχρι και σήμερα. Ωστόσο, οι σύγχρονες συνθήκες καθημερινότητας και ο σύγχρονος τρόπος ζωής απαιτούν μια άκρως επαναστατική και καινοτόμα προσέγγιση της υγειονομικής φροντίδας.
Στην Ελλάδα, η αρχή έχει γίνει από τους καταξιωμένους ακαδημαϊκούς Καλλιόπη Γκούσκου και Αριστείδη Ηλιόπουλο, οι οποίοι σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ, έχουν αναλάβει δράση, ώστε να ξεπεραστεί ο φραγμός της εδραιωμένης ιατρικής του σήμερα και να καταστεί δυνατή η μετάβαση από την λεγόμενη «Ιατρική 2.0» στην «Ιατρική 3.0».
«Ιατρική 2.0»: Tι πρεσβεύει;
Ο όρος «Ιατρική 2.0» αναφέρεται στην επικρατούσα μορφή λειτουργίας του υγειονομικού συστήματος και στηρίζεται στην αλληλουχία «σύμπτωμα – διάγνωση – αντιμετώπιση». Πιο συγκεκριμένα, η εν λόγω προσέγγιση χαρακτηρίζεται από καλά αρχειοθετημένα πρωτόκολλα, που δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην εμφάνιση των επιπλοκών και στο νόσημα που ευθύνεται γι’ αυτές. Ουσιαστικά, είναι απαραίτητο να ξεκινήσει η εκδήλωση της ασθένειας, προκειμένου η καθιερωμένη ιατρική, με τις παραδοσιακές μεθόδους της, να αναλάβει δράση και να μετριάσει τη βλάβη, αποδίδοντας την καταλληλότερη θεραπεία.
Σε πολλές περιπτώσεις, έχουν σχεδιαστεί αποτελεσματικά θεραπευτικά μοντέλα, που μπορεί να οδηγούν στην πλήρη ίαση ή έστω στη μετρίαση της εμφάνισης των συμπτωμάτων. Όμως, όλα αυτά συνήθως συνεπάγονται επιβαρύνσεις στον οργανισμό του ασθενούς, ως απόρροια της φαρμακευτικής αγωγής ή κάποιας άλλης θεραπευτικής μεθόδου, και απότομες αλλαγές στον τρόπο ζωής του. Έτσι, καθίσταται δυνατή η αύξηση των πιθανοτήτων επιβίωσης, χωρίς όμως αυτό να συνεπάγεται τη βελτίωση των συνθηκών επιβίωσης.
Κατά συνέπεια, η ιατρική του σήμερα δεν επικεντρώνεται στην πρόληψη, με την έννοια ότι δεν στηρίζεται σε μια προορατική προσέγγιση. Αντίθετα, εστιάζει στην εμφάνιση των συμπτωμάτων και στην επικείμενη διάγνωση. Εκτός αυτού, στηρίζεται κυρίως στην παθοφυσιολογία του εκάστοτε νοσήματος και όχι στον κάθε ασθενή, σαν εξατομικευμένη περίπτωση. Άρα, η «Ιατρική 2.0» παρόλο που έχει συμβάλλει στην αντιμετώπιση ασθενειών, χαρακτηρίζεται ως απρονοητική, αντιδραστική και γενικευμένη, γεγονός που πρέπει να ωθήσει τη παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, να πραγματοποιήσει το εναρκτήριο λάκτισμα για την αλλαγή της νοοτροπίας και τη μετάβαση στην τακτική «Ιατρική 3.0».
«Ιατρική 3.0»: Tι πρεσβεύει;
Η έννοια περιγράφει μια νέα προοπτική στην υγειονομική περίθαλψη, που αποκλίνει από την παραδοσιακή προσέγγιση «σύμπτωμα – διάγνωση – θεραπεία». Η νέα ιατρική, δίνει έμφαση στη γενετική, στο περιβάλλον και στον τρόπο ζωής. Συγκεκριμένα, επικεντρώνεται στον έγκαιρο εντοπισμό της ασθένειας πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα στον ασθενή, μέσα από σύγχρονες μεθόδους που ανιχνεύουν τη βλάβη σε γενετικό επίπεδο.
Επιπλέον, η «Ιατρική 3.0» στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στα δεδομένα, που αντλεί από το περιβάλλον και τον τρόπο ζωής του κάθε ασθενούς ξεχωριστά. Έχοντας σχηματίσει το γενετικό προφίλ του πάσχοντα με τα νέα μέσα γενετικής διαγνωστικής, επιπρόσθετες πληροφορίες από το άμεσο περιβάλλον του ατόμου έρχονται να συμπληρώσουν την εικόνα του. Ουσιαστικά, στόχος είναι η ακριβής προσαρμογή της υγειονομικής περίθαλψης ειδικά για κάθε άτομο, και για τον λόγο αυτό το επίκεντρο μετατοπίζεται από το «νόσημα» στον «άνθρωπο» που πάσχει.
Η «Ιατρική 3.0» αξιοποιεί σε μεγάλο βαθμό τα νέα τεχνολογικά μέσα προς όφελος του ασθενή. Προηγμένες τεχνικές, αναλύσεις δεδομένων σε συνδυασμό με εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης οδηγούν στη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης και πλήρους εικόνας του ασθενούς. Εν γένει χαρακτηρίζεται, αδιαμφισβήτητα, από καινοτόμες και διεπιστημονικές προσεγγίσεις που καθιστούν την τεχνολογία αρωγό στην υγειονομική περίθαλψη, γεγονός που αποτελεί και έναυσμα για την εγγύτερη επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ των ασθενών και του υγειονομικού προσωπικού.
Επομένως, μιλάμε για μια προσέγγιση άκρως ρηξικέλευθη, ανθρωποκεντρική και προορατική. Βρίσκεται ένα βήμα μπροστά από την ασθένεια και τις ανεπιθύμητες επιπλοκές στον οργανισμό. Εκτός αυτού, είναι ειδική και εξατομικευμένη για κάθε άτομο ξεχωριστά ανάλογα με τις ανάγκες του, που προκύπτουν τόσο από το γενετικό του υπόβαθρο όσο και από τον τρόπο και τις συνθήκες ζωής του.
Γιατί είναι αναγκαία η μετάβαση στην «Ιατρική 3.0»;
- Καταρχάς, υιοθετώντας την τακτική αυτή, οι παροχές του υγειονομικού συστήματος με την καίρια συμβολή των νέων τεχνολογικών μέσων θα είναι σε θέση να πετυχαίνουν σημαντική πρώιμη διάγνωση της βλάβης στον ασθενή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, αυξημένες πιθανότητες πλήρους ίασης και άρα αυξημένες πιθανότητες επιβίωσης. Επιπλέον, ο ασθενής αποφεύγει την ταλαιπωρία της εντατικής φαρμακευτικής αγωγής ή κάποιας άλλης επιβαρυντικής θεραπευτικής μεθόδου που θα επέβαλε η μεταγενέστερη διάγνωση.
- Σε επίπεδο πληθυσμού, οι εφαρμογές της νέας ιατρικής θα συμβάλλουν στην αποσυμφόρηση του συστήματος υγείας. Πιο συγκεκριμένα, ακριβώς επειδή θα έχει επιτευχθεί η πρώιμη διάγνωση και άρα η εξαιρετικά άμεση αντιμετώπιση της ασθένειας, θα περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό η εμφάνιση προβλημάτων υγείας και άρα η ανάγκη νοσηλείας μεγάλου αριθμού ατόμων. Κατά συνέπεια, το σύστημα υγείας θα εξασφαλίσει ομαλή και εύρυθμη λειτουργία, με δυνατότητα επικέντρωσης σε επείγοντα περιστατικά και σε απρόβλεπτες καταστάσεις όπως για παράδειγμα, μια πανδημία.
- Στη σύγχρονη εποχή, έχει παρατηρηθεί αύξηση των μη μεταδιδόμενων νοσημάτων, όπως είναι ο διαβήτης, η παχυσαρκία και τα καρδιαγγειακά προβλήματα. Δυστυχώς, η αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων υγείας αποτελεί ένα σύνθετο πρόβλημα που περιλαμβάνει έναν συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και ριζικές αλλαγές στον τρόπο ζωής του ασθενούς. Όπως προαναφέρθηκε, η φιλοσοφία της «Ιατρικής 3.0» βρίσκεται ένα βήμα μπροστά από τη νόσο, επιδιώκοντας την αποτροπή της. Σε αυτού του είδους τα νοσήματα, η πρώιμη διάγνωση καθίσταται καθοριστική, καθώς μπορεί να κινητοποιήσει έγκαιρα τον ασθενή ώστε να υιοθετήσει πιο υγιεινές συνήθειες, προσαρμόζοντας τη διατροφή και τη φυσική του δραστηριότητα, ώστε τελικά να προλάβει την επιδείνωση της υγείας του. Με αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο αποφεύγονται οι σοβαρές επιπλοκές, αλλά ενισχύεται η γενική ευεξία του πληθυσμού και φυσικά αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής.
Προκλήσεις και δεύτερες σκέψεις
Πάντοτε, μια μεγάλη αλλαγή στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε καταστάσεις, σαν κοινωνία συνοδεύεται από επιφυλάξεις, πόσο μάλλον όταν η αλλαγή αυτή αφορά το πολυτιμότερο αγαθό, την υγεία μας. Οι κυριότερες ενστάσεις σχετίζονται με τα οικονομικά κριτήρια, την προσβασιμότητα στον πληθυσμό και την επίδραση της τεχνολογίας.
Καθώς βρισκόμαστε ακόμα σε ένα πολύ αρχικό στάδιο, η έντονη χρήση των νέων διαγνωστικών μέσων και των σύγχρονων μεθόδων τεχνολογίας πιθανότατα συνεπάγεται υψηλά οικονομικά κόστη για την εξασφάλιση παροχών υγείας και για την υλοποίηση όλων αυτών των στόχων που σχετίζονται με τον πρώιμο εντοπισμό της βλάβης και την εξατομίκευση στον κάθε ασθενή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στον αποκλεισμό μεγάλου μέρους του πληθυσμού από την αξιοποίηση των νέων υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης, ενισχύοντας το κοινωνικό χάσμα και προωθώντας τη λογική «υγεία για λίγους».
Εκτός αυτού, ένας σημαντικός παράγοντας που εγείρει προβληματισμούς, είναι ο ρόλος της τεχνολογίας. Ειδικότερα, σε πολλές περιπτώσεις οι σύγχρονες διαγνωστικές τεχνικές που αξιοποιούν προηγμένες τεχνολογίες, δεν έχουν εξασφαλίσει ακριβή αποτελέσματα. Κατά συνέπεια, υπάρχουν ακόμη αμφιβολίες για την εγκυρότητά τους. Πέρα από αυτό, νέοι προβληματισμοί γεννιούνται σχετικά με τα προσωπικά δεδομένα του ασθενούς και την προστασία τους, μιας και τα νέα τεχνολογικά μέσα απαιτούν για την λειτουργία τους, την τροφοδότησή τους με τις προσωπικές πληροφορίες του ασθενή, ώστε να σχηματιστεί το πλήρες προφίλ της υγείας τους.
Η πρόκληση, λοιπόν, είναι μπροστά μας. Και αξίζει να αναρωτηθούμε: πού βρισκόμαστε εμείς σε αυτή τη μετάβαση; Μια μετάβαση, που αν πραγματοποιηθεί με στρατηγικό και συγκροτημένο τρόπο, θα οδηγήσει στη μακροζωία και τη δημιουργία ενός υγιέστερου πληθυσμού. Αυτό φυσικά απαιτεί, αλλαγή στην αντίληψη και στη νοοτροπία μας, ώστε να ξεπεράσουμε τον φραγμό της ιατρικής του σήμερα και σταδιακά, να γυρίσουμε σελίδα στο τοπίο της υγειονομικής περίθαλψης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ποιοι είμαστε, Genosophy, διαθέσιμο εδώ
