Της Άννας-Μαρίας Τσαρτσίδου,
Είναι σκληρό το γεγονός πως η σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα αναγκάζει τον άνθρωπο να είναι συνεχώς απασχολημένος προκειμένου να είναι καλά. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που πολλοί άνθρωποι στρέφονται στην εργασία για να ξεφύγουν από τα καθημερινά προβλήματα. Και όταν η ισορροπία ανάμεσα σε εργασία και προσωπική ζωή έχει πλέον χαθεί, τότε μπορούμε να μιλήσουμε για τον εθισμό της εργασιομανίας.
Η εργασιομανία είναι ένα σκοτεινό μονοπάτι, το οποίο είναι πιο επικίνδυνο από ότι φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Πολλοί θεωρούν ότι δεν είναι καν πρόβλημα. Νομίζουν ότι το να ξεδίνει κανείς στη δουλεία, επειδή είναι ζορισμένος, είναι κάτι το εποικοδομητικό. «Λίγες υπερωρίες είναι μόνο», «Θα μαζέψω ένα εξτραδάκι», «Θα γίνω η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μου», «Επιτέλους θα ανελιχθώ, οι ανώτεροι μου θα εκτιμήσουν τη φιλοδοξία μου», «Περνάω καλύτερα στη δουλειά απ’ ότι στο σπίτι», «Όταν είμαι στη δουλειά δεν έχω άγχος». Έτσι κάπως ξεκινάνε οι πρώτες παγίδες του λάκκου της εργασιομανίας, δειλά δειλά και πάντα με το πρόσημο της βελτίωσης και της ανταμοιβής.
Οι άνθρωποι νομίζουν πως με την υπερβολική προσκόλληση στη δουλειά θα ξεπεράσουν γρηγορότερα έναν χωρισμό ή μια προσωπική αποτυχία. Ότι θα μειώσουν το άγχος, γιατί θα βγάζουν περισσότερα χρήματα ή ότι θα γίνουν καλύτεροι στο αντικείμενο τους, επειδή θα φορτώνονται με υπερωρίες. Δεν υπολογίζουν ότι ο προσωπικός τους χρόνος θα μειωθεί σημαντικά, ούτε ότι τα παραπάνω χρήματα θα επιφέρουν ακόμα περισσότερο άγχος. Δεν κατανοούν ότι κάποιος που είναι καλός στη δουλειά του εκτιμάται έτσι και αλλιώς, ανεξάρτητα με το αν κάνει υπερωρίες ή όχι, ούτε υπολογίζουν ότι μετά από ένα σημείο, οι εργασιομανείς «καλοθελητές» γίνονται θύματα εκμετάλλευσης από τους ανώτερους τους, χωρίς να αλλάζει απαραίτητα κάτι στο μισθό τους.
Οι εργασιομανείς νιώθουν άσχημα όταν δε δουλεύουν, όταν ζουν σαν φυσιολογικοί άνθρωποι, όταν πάνε διακοπές, όταν έχουν ρεπό. Όταν περνάνε χρόνο με οικογένειες και φίλους. Όταν είναι αμέριμνοι και όχι σε εγρήγορση. Ακόμα και τότε σε στιγμές χαλάρωσης, πάλι σκέφτονται και μιλούν μόνο για τη δουλειά. Τα βάζουν με τον εαυτό τους που έστω και για μια μέρα, για μία ώρα ή για μια εβδομάδα, δεν είναι παραγωγικοί και «χρήσιμοι». Και φυσικά έρχεται και το ξέσπασμα. Τα νεύρα, η κούραση, η γκρίνια και τα παράπονα στον περίγυρο τους. Σε έναν περίγυρο που δε φταίει σε τίποτα. Γιατί τα νεύρα της δουλειάς πρέπει να μένουν στη δουλειά, και όχι να τα μεταφέρει κανείς και στο σπίτι, όπως και εξίσου το αντίστροφο.
Η ανάγκη για συνεχή βελτίωση, η ταχύτητα, ο υλιστικός τρόπος ζωής, η καταναλωτική μανία που διέπει τον σύγχρονο άνθρωπο, η μοναξιά και η αποξένωση, τα υψηλά στάνταρ, όλα παίζουν τον ρόλο τους, όλα βάζουν το λιθαράκι τους, ώστε να παραδουλεύουμε, να υπερπαράγουμε, να παρακουραζόμαστε. Δεν πρέπει όμως να αφήνουμε τον εαυτό μας χωρίς όρια, δεν πρέπει να πέφτουμε σε αυτόν τον λάκκο. Και αν πέσουμε ίσως κάποια στιγμή στη ζωή μας, πρέπει να αφήνουμε τους δικούς μας ανθρώπους να μας δώσουν ένα χεράκι, ώστε να βγούμε από αυτόν. Και όχι να ξεσπάμε πάνω τους κάθε φορά που τους ακούμε να μας κάνουν παράπονα, για το πόσο λίγο μας βλέπουν και πόσο πολύ έχουμε αλλάξει.
Ο λάκκος της εργασιομανίας δεν είναι παιχνίδι, δεν είναι επαγγελματική ανέλιξη. Είναι εργασιακή υποδούλωση απλά με ένα παραγωγικό περιτύλιγμα. Δεν χρειάζεται συνεχώς να έχεις το μυαλό σου απασχολημένο για να νιώθεις παραγωγικός. Η δουλειά είναι αρκετά σημαντική για τον άνθρωπο, αλλά δεν πρέπει να γίνεται η ίδια η ζωή του ανθρώπου. Γιατί τότε δε μιλάμε απλά για δουλειά, αλλά για «δουλεία»!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Εργασιομανία: μία λανθάνουσα και νομιμοποιημένη μορφή εξάρτησης, psychology.gr, διαθέσιμο εδώ
- Είναι η εργασιομανία η μάσκα της κατάθλιψης, nancy.gr, διαθέσιμο εδώ
