Της Ευγενίας Ζαφείρη,
Η ελευθερία του Τύπου αποτελεί βασικό πυλώνα της δημοκρατίας και της διαφάνειας, όμως σε εμπόλεμες ζώνες, οι δημοσιογράφοι γίνονται συχνά στόχοι επιθέσεων και περιορισμών. Η Λωρίδα της Γάζας έχει μετατραπεί σε μια από τις πιο επικίνδυνες περιοχές για τους εργαζόμενους στα μέσα ενημέρωσης, με δεκάδες δημοσιογράφους να έχουν σκοτωθεί ή να υφίστανται διώξεις. Παράλληλα, η ισραηλινή κυβέρνηση επιβάλλει αυστηρούς περιορισμούς στην πρόσβαση δημοσιογράφων από το εξωτερικό, εμποδίζοντας την πλήρη κι αντικειμενική κάλυψη των γεγονότων. Οι πρόσφατες δολοφονίες δύο Παλαιστινίων δημοσιογράφων κι οι καταγγελίες περί απόκρυψης πληροφοριών αναδεικνύουν τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Στις 25 Μαρτίου 2025, δύο Παλαιστίνιοι δημοσιογράφοι, ο Χοσάμ Σαμπάτ κι ο Μοχάμεντ Μανσούρ, έχασαν τη ζωή τους από ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές. Ο Χοσάμ Σαμπάτ, 23 ετών, εργαζόταν ως ανταποκριτής του Al Jazeera Mubasher και σκοτώθηκε όταν το αυτοκίνητό του επλήγη στην ανατολική Μπειτ Λαχιγια. Ο Μοχάμεντ Μανσούρ, δημοσιογράφος του Palestine Today, σκοτώθηκε μαζί με τη σύζυγo και τον γιο του σε επίθεση στο σπίτι τους στο Χαν Γιούνις. Οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις τους χαρακτήρισαν «τρομοκράτες», ωστόσο οι οικογένειές τους κι οργανώσεις υπεράσπισης της ελευθεροτυπίας απορρίπτουν αυτούς τους ισχυρισμούς, επισημαίνοντας ότι πρόκειται για στοχευμένες επιθέσεις εναντίον του Τύπου που έχουν ως στόχο τη συγκάλυψη των γεγονότων.
Η Γάζα έχει εξελιχθεί στην πιο θανατηφόρα ζώνη για δημοσιογράφους τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, από τον Οκτώβριο του 2023 μετά την έναρξη των επιθέσεων από τη Χαμάς, περισσότεροι από 170 δημοσιογράφοι έχουν σκοτωθεί, αριθμός που ξεπερνά τις απώλειες σε οποιαδήποτε άλλη εμπόλεμη σύγκρουση παγκοσμίως. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν Παλαιστίνιοι που εργάζονταν για τοπικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης, προσπαθώντας να καταγράψουν τις συνέπειες του πολέμου και των κακουχιών που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι πολίτες και των δύο πλευρών. Ο αριθμός των απωλειών έχει προκαλέσει διεθνείς αντιδράσεις, με οργανώσεις όπως οι «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» να απαιτούν ανεξάρτητες έρευνες κι λογοδοσία.
Πέρα από τις φυσικές απειλές, οι δημοσιογράφοι που προσπαθούν να καλύψουν τις εξελίξεις στη Γάζα αντιμετωπίζουν σοβαρούς περιορισμούς. Ο Τζέρεμι Μπόουεν, διεθνής συντάκτης του BBC, κατηγόρησε το Ισραήλ ότι εμποδίζει την είσοδο ξένων δημοσιογράφων στη Γάζα, ώστε να περιορίσει την ανεξάρτητη καταγραφή των γεγονότων. Ανέφερε ότι μέσα σε 18 μήνες του επιτράπηκε να εισέλθει στη Γάζα μόνο για μισή ημέρα και μάλιστα υπό συνοδεία του ισραηλινού στρατού. Οι αμυντικές αρχές του Ισραήλ δήλωσαν, ότι οι δημοσιογράφοι στη Γάζα διατρέχουν κίνδυνο σε καιρό πολέμου και θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τους στρατιώτες αναφέροντας τις θέσεις των στρατευμάτων γι’ αυτό και δεν τους επιτρέπεται η είσοδος.
Αυτοί οι περιορισμοί, σε συνδυασμό με την καταστροφή δημοσιογραφικών γραφείων και την παρακολούθηση των επικοινωνιών, δημιουργούν ένα ασφυκτικό περιβάλλον για την ελευθερία του Τύπου στη Γάζα. Οι Παλαιστίνιοι δημοσιογράφοι αναγκάζονται να καλύπτουν μόνοι τους τα γεγονότα, ρισκάροντας τη ζωή τους, ενώ οι διεθνείς ανταποκριτές βασίζονται σε δευτερογενείς πληροφορίες, κάτι που επηρεάζει την ακρίβεια και την αντικειμενικότητα της ενημέρωσης στον διεθνή τύπο.
Η καταστολή της ελευθεροτυπίας στη Γάζα δεν επηρεάζει μόνο τους δημοσιογράφους, αλλά και την παγκόσμια ενημέρωση. Η στοχευμένη βία κι οι περιορισμοί στην πρόσβαση στην εμπόλεμη ζώνη δημιουργούν κενά στην πληροφόρηση κι ενισχύουν τη μονόπλευρη αφήγηση των γεγονότων. Για να φτάσει ανεμπόδιστα η αλήθεια στο παγκόσμιο κοινό, οι δημοσιογράφοι πρέπει να προστατεύονται όσο βρίσκονται σε εμπόλεμες ζώνες και να μην στοχοποιούνται. Βέβαια η απόφαση της ισραηλινής κυβέρνησης δύσκολα θα ανατραπεί από άλλες δυτικές κυβερνήσεις, όση προσπάθεια κι αν καταβάλουν οι δημοσιογράφοι ατομικά ή οργανώσεις κι οργανισμοί
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Press freedom groups condemn targeted killing of two journalists in Israeli strikes, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- BBC’s Jeremy Bowen accuses Israel of blocking journalists from Gaza, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- The silencing of Gaza, IMS, διαθέσιμο εδώ
