Του Βλάντισλαβ Αφισίδη,
Tον τελευταίο καιρό, συγκλονιστικά νέα και αποκαλύψεις θέτουν υπό αμφισβήτηση την ακεραιότητα εθνικιστών ηγετών. Αν και η κάθε περίπτωση διαφέρει από την άλλη, το επαναλαμβανόμενο μοτίβο παραμένει ανησυχητικά γνώριμο: ηγέτες που αυτοπροβάλλονται ως υπερασπιστές του έθνους εκμεταλλεύονται σιωπηλά τον ίδιο τους το λαό.
Η προσωπολατρία δημιουργεί μια ατμόσφαιρα τυφλής και ολοκληρωτικής πίστης στον ηγέτη, όπου η διαφθορά μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς κάποιον έλεγχο. Όταν η εξουσία συγκεντρώνεται σε ένα πρόσωπο ή σε μια ομάδα ελίτ που περιτριγυρίζει τον ηγέτη, γίνεται επικίνδυνα εύκολο να χειραγωγηθεί η κοινή γνώμη, ενώ παράλληλα οι ηγέτες αποκτούν ολοένα και περισσότερη επιρροή και πλούτο. Ο έλεγχος του τύπου, του στρατού και των τραπεζών εξασφαλίζει ότι οι παράνομες πρακτικές τους δύσκολα έρχονται στο φως.
Οι ακροδεξιοί ηγέτες συχνά παρουσιάζονται ως υπερασπιστές του έθνους απέναντι σε υποτιθέμενες απειλές -μετανάστες, αλλόθρησκους, μειονοτικές ομάδες, ΛΟΑΤΚΙ άτομα-, ενώ στην πραγματικότητα, οι «απειλές» αυτές συχνά χρησιμοποιούνται ως αντιπερισπασμός για να στραφούν τα βλέμματα σε άλλα θέματα και όχι στις παράνομες πράξεις τους.
Καταπνίγοντας κάθε αντίδραση, διατηρούν την ψευδαίσθηση του αδιαμφισβήτητου κύρους τους. Όμως, η ιστορία έχει αποδείξει ξανά και ξανά ότι πίσω από τη βιτρίνα του πατριωτισμού κρύβεται συχνά ένας κόσμος υποκρισίας και απληστίας. Αν κοιτάξουμε προσεκτικά το παρελθόν, θα βρούμε άπειρα παραδείγματα που αποκαλύπτουν αυτήν την αντίφαση. Εξετάζοντας το παρελθόν, μπορούμε να παρατηρούμε διάφορες στιγμές, οι οποίες ενσαρκώνουν αυτή την αντίφαση.
Αναστάσιο Σομόζα: Ο σεισμός της διαφθοράς (1967-1979)
Ο Σομόζα κυβερνούσε τη Νικαράγουα με αυταρχικό καθεστώς και εδραίωσε μια βασιλεία του, μέσω της πολιτικής καταστολής και του ελέγχου της στρατιωτικής δύναμης. Παρά το γεγονός ότι υποσχόταν ευημερία για το λαό του, οι πόροι που συγκέντρωνε μέσω διεθνών χορηγιών και βοήθειας χρησιμοποιούνταν για να χρηματοδοτούν τα συμφέροντα της οικογένειάς του.
Μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1972, ο οποίος σκότωσε τέσσερις χιλιάδες άτομα και τραυμάτισε άλλες είκοσι χιλιάδες, όταν η ανθρωπιστική βοήθεια κατέφτασε, τα χρήματα και οι πόροι που προορίζονταν για την ανασυγκρότηση της πόλης Μανάγουα κατευθύνθηκαν παράνομα στις τσέπες του καθεστώτος. Δηλαδή, αντί να χρησιμοποιηθούν για την αποκατάσταση της πόλης και την ανακούφιση των πληγέντων, οι πόροι αυτού του διεθνούς οργανισμού κατέληξαν στις επιχειρήσεις της οικογένειας Σομόζα και στις προσωπικές τους δαπάνες.
Ζαν-Κλοντ Ντιβαλιέ: Το ταμείο για τα ορφανά (1971-1986)
Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του στο νησιωτικό κράτος της Αϊτής (1971-1986), ο Ζαν-Κλοντ Ντιβαλιέ ήτανε μέρος ενός από τα μεγαλύτερα οικονομικά σκάνδαλα της εποχής του. Χρήματα που είχαν συγκεντρωθεί από διεθνείς οργανισμούς και κυβερνήσεις για τη στήριξη των ορφανών και των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων της χώρας δεν κατέληξαν ποτέ στον προορισμό τους.
Αντί να διατεθούν για την ανακούφιση των παιδιών που ζούσαν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, τα κονδύλια αυτά αξιοποιήθηκαν για την προσωπική πολυτέλεια του Ντιβαλιέ και του στενού του κύκλου, ενισχύοντας τον προκλητικό και σπάταλο τρόπο ζωής του.
Παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις του να χρησιμοποιήσει τα χρήματα για να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής των φτωχών, οι σπατάλες του Ντιβαλιέ σε περιουσιακά στοιχεία και τον προσωπικό του πλούτο αποδείκνυαν την αληθινή του φύση. Ήταν ένας δικτάτορας που εκμεταλλεύθηκε τη φτώχεια των ανθρώπων του για να χρηματοδοτήσει την προσωπική του ζωή. Η ελβετική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι ο Duvalier καταχράστηκε μεταξύ 400 και 900 εκατομμυρίων δολαρίων από την Αϊτή κατά τη διάρκεια των 15 χρόνων της εξουσία του.
Γεώργιος Παπαδόπουλος: Τα σκόπιμα έργα υποδομής (1967-1974)
Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, επικεφαλής της Χούντας των Συνταγματαρχών (μεταξύ 1967-1973), κατέλαβε την εξουσία στην Ελλάδα υποσχόμενος ότι θα αποκαθιστούσε την εθνική υπερηφάνεια και θα έφερνε οικονομική ανάπτυξη στην χώρα. Ωστόσο, τα μεγάλα έργα υποδομής που παρουσιάζονταν ως δείγματα ανάπτυξης, στην πραγματικότητα δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ.
Η κατασκευή στρατοπέδων και δημόσιων κτιρίων χρηματοδοτήθηκε από το κράτος. Οι άδειες, όμως, καθυστέρησαν ή δεν εκδόθηκαν ποτέ. Έτσι, τα χρήματα δεν αξιοποιήθηκαν για την ανάπτυξη της χώρας. Πολλά από αυτά τα έργα κόστισαν πολύ περισσότερο από το αναμενόμενο (ή από αυτό που είχε δηλωθεί) και έτσι, τα επιπλέον κονδύλια κατέληξαν σε συνεργάτες του καθεστώτος.
Φέρντιναντ Μάρκος: Το κλεμμένο κεφάλαιο (1965-1986)
Ο Φέρντιναντ Μάρκος και η σύζυγός του Ιμέλντα, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας στις Φιλιππίνες, υπήρξαν μια από τις πιο διαβόητες μορφές διαφθοράς στην πολιτική ιστορία. Χρησιμοποίησαν τη διακυβέρνησή τους για να συγκεντρώσουν τεράστια ποσά χρημάτων από το δημόσιο ταμείο, προορισμένα για την ανάπτυξη και την πρόνοια.
Αντί για κοινωνικά έργα και υποδομές, τα χρήματα κατέληξαν σε πολυτελή ακίνητα και προσωπικές δαπάνες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τα αμέτρητα ακίνητα στις ΗΠΑ, καθώς και τη θρυλική συλλογή παπουτσιών της Ιμέλντας. Υπάρχει μια ασυμφωνία μεταξύ των αναφορών για το πόσα ζευγάρια παπούτσια ανακαλύφθηκαν πραγματικά στο προεδρικό μέγαρο Malacañang. Η Προεδρική Επιτροπή Καλής Διακυβέρνησης των Φιλιππίνων (PCGG) επιβεβαίωσε τον αριθμό των 3.000 ζευγαριών.
Τα εκατομμύρια δολάρια που έκλεψαν από τα ταμεία του κράτους χρηματοδοτούσαν τις προσωπικές τους επιθυμίες, την ίδια ώρα που η χώρα υπέφερε από οικονομική καταστροφή.
Το δυσάρεστο μοτίβο
Όλοι αυτοί οι ηγέτες, μοιράζονται όχι μόνο την ιδεολογική τους στάση, αλλά και το μοτίβο εκμετάλλευσης του εθνικισμού για προσωπικό όφελος. Ενώ, αυτοπροβάλλονται ως σωτήρες των χωρών τους, λειτουργούν ως καιροσκόποι, χρησιμοποιώντας τη ρητορική τους ως καπνογόνο για να δικαιολογήσουν τις πράξεις τους.
Η εθνική υπερηφάνεια δεν πρέπει να γίνεται όπλο για να συγκαλύψει την προδοσία. Ο γνήσιος πατριωτισμός σημαίνει λογοδοσία, διαφάνεια και αταλάντευτη δέσμευση στο δημόσιο συμφέρον, και όχι υποκριτική αφοσίωση που συγκαλύπτει την ιδιοτέλεια.
EΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ηaitians moot money motive behind ‘Baby Doc’ Duvalier’s return home, france24.com, διαθέσιμο εδώ
- Haiti: The truth must not die with Jean-Claude Duvalier, amnesty.org, διαθέσιμο εδώ
- Ιmelda Marcos, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
- Ιmelda Marcos: A Legacy of Crime and Scandal, historyexpose.com, διαθέσιμο εδώ
- Recovery After Earthquakes: Managua, La Ciudad Zombie, themetropole.blog, διαθέσιμο εδώ
- Papadopoulow, a controversial Greek figure: From electrifying villages to betraying Cyprus, greekcitytimes.com, διαθέσιμο εδώ
- The Devastation of Debt, nabla.org, διαθέσιμο εδώ
- Τhe Greatest State Robbery in History: Imelda Marcos and the Legacy of Excess, retrospectjoyrnal.com, διαθέσιμο εδώ
- Τhe influence of Imelda Marcos, aljazeera.com, διαθέσιμο εδώ
- Τhe Nicaraguan Revolution: History and Impact, thoughtco.com, διαθέσιμο εδώ
- Τhe Sandinistas, opendedsocialstudies.org, διαθέσιμο εδώ
- Former dictator Duvalier charged with corruption, theft, france24.com, διαθέσιμο εδώ
