Του Χάρη Οικονόμου,
Έχουν περάσει σχεδόν 18 μήνες από την έναρξη των πρωτοφανών εντάσεων στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη· εντάσεων που στοίχισαν τις ζωές χιλιάδων αμάχων και συνεχίζουν να γεννούν καταστροφικά ανθρωπιστικά αποτελέσματα. Ωστόσο, παρά το ανθρώπινο, αλλά και σαφώς οικονομικό κόστος, το πρόσωπο του Μπενιαμίν Νετανιάχου φαίνεται να παραμένει πολιτικά αναλλοίωτο μπροστά στις δημοσκοπήσεις. Πρόκειται, όμως, για πολιτική νίκη ή για δημοκρατικό αδιέξοδο;
Η πρωτοκαθεδρία
Στην Ιερουσαλήμ, παρά τις ευρέως διαδεδομένες επικρίσεις κατά του Πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, το κόμμα του, το Λικούντ, παραμένει η πιο δημοφιλής και ισχυρή πολιτική δύναμη στη χώρα. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Δημοκρατίας του Ισραήλ (IDI) έδειξε ότι σχεδόν το 73% των Ισραηλινών πιστεύει πως ο Νετανιάχου πρέπει να παραιτηθεί, με πολλούς να αναφέρουν ως λόγο την αποτυχία του να προετοιμαστεί για την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023 από τη Χαμάς, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο περίπου 1.200 Ισραηλινών. Παρά τις επικρίσεις αυτές, το κόμμα του Νετανιάχου συνεχίζει να καταλαμβάνει την πρώτη θέση στις δημοσκοπήσεις και να διατηρεί ισχυρή πολιτική επιρροή.
Κρίση εμπιστοσύνης
Οι παρούσες εξελίξεις στο πολιτικό προσκήνιο της χώρας δεν είναι αμελητέες. Τον τελευταίο καιρό, η κυβέρνηση Νετανιάχου έχει ακολουθήσει επιθετική στάση απέναντι στους κρατικούς θεσμούς, προκαλώντας ανησυχία για το μέλλον της ισραηλινής δημοκρατίας και ενδυναμώνοντας την αίσθηση ότι η χώρα βρίσκεται σε μια συνταγματική κρίση. Οι κινήσεις της κυβέρνησης περιλαμβάνουν την απόλυση υψηλόβαθμων αξιωματούχων, ελέγχους στους διορισμούς του Ανώτατου Δικαστηρίου και την αντικατάσταση του επικεφαλής της Shin Bet, παρά την αντίθεση του Ανώτατου Δικαστηρίου, ενέργειες που έχουν προκαλέσει μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και απεργιακές απειλές από συνδικάτα και επιχειρηματικές οργανώσεις. Η κυβέρνηση του Νετανιάχου αγνόησε αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου, ενώ τα όσα έγιναν κατά της Shin Bet και της γενικής εισαγγελέως Γκάλι Μπαχαράβ-Μιάρα φέρνουν την πολιτική κρίση σε νέα ύψη. Η σύγκρουση ξεκίνησε το 2022, όταν ο Νετανιάχου αποπειράθηκε να αποδυναμώσει τη δικαιοσύνη, προκαλώντας μεγάλες διαδηλώσεις. Παρά την παύση της κρίσης λόγω της επίθεσης της Χαμάς το 2023, η πολιτική ένταση αναζωπυρώθηκε πρόσφατα.
Η κρίση αυτή φαίνεται να επικεντρώνεται στην απόλυση του Ρόνεν Μπαρ από τη θέση του επικεφαλής της Shin Bet και την προώθηση τροποποιήσεων στους διορισμούς του Ανώτατου Δικαστηρίου, οι οποίες επιτρέπουν στους πολιτικούς να ελέγχουν τις θέσεις των δικαστών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η κυβέρνηση Νετανιάχου —σύμφωνα με την αντιπολίτευση— ισχυροποιείται απέναντι στη δικαστική εξουσία, η οποία πλέον αμφισβητείται ως προς την ακεραιότητά της. Την ίδια ώρα, ο Νετανιάχου κατηγορείται για πρωτοβουλίες που σχετίζονται με τις έρευνες για διαφθορά εις βάρος του, ενώ η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι οι συγκεκριμένες ενέργειες είναι απαραίτητες για να περιοριστεί το «βαθύ κράτος» γραφειοκρατών και δικαστών που αντιτίθενται στις πολιτικές της.
Σίγουρα, τέτοιου είδους κινήσεις θα μπορούσαν να ερμηνευθούν ως προσπάθεια αποδυνάμωσης του συστήματος ελέγχων και ισορροπιών, και συγκέντρωσης περισσότερης εξουσίας στον πρωθυπουργό και στους συμμάχους του. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους, η κυβέρνηση έχει αμφισβητήσει συνεχώς τις αποφάσεις της γενικής εισαγγελέως και έχει προσπαθήσει να μπλοκάρει τον διορισμό νέου προεδρεύοντα στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, σε συνδυασμό με τη διαχείριση της κατάστασης των Ισραηλινών ομήρων, αφενός καλλιεργούν ένα αντικρουόμενο λαϊκό αίσθημα δικαίου, αφετέρου εντείνουν την —ενδεχομένως επερχόμενη— πολιτική κρίση στη χώρα. Εάν η κυβέρνηση επιμείνει στην απόλυση του Μπαρ, παρά την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, αναλυτές εκτιμούν ότι το Ισραήλ θα βρεθεί σε μια φάση πολιτικής και συνταγματικής αβεβαιότητας. Εν τω μεταξύ, οι μαζικές διαδηλώσεις συνεχίζονται, ενώ οι εργατικές οργανώσεις προειδοποιούν για απεργίες σε περίπτωση που η κυβέρνηση αγνοήσει την εξουσία του δικαστηρίου.
Η στήριξη στο κόμμα
Πολιτικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι, παρόλο που πολλοί Ισραηλινοί εκφράζουν δυσαρέσκεια για το Νετανιάχου, οι περισσότεροι συνεχίζουν να ψηφίζουν το κόμμα του λόγω παράδοσης, ταυτότητας και έλλειψης βιώσιμων εναλλακτικών. Η μακροχρόνια ηγεσία και η πολιτική εμπειρία του Νετανιάχου θεωρούνται σημαντικοί παράγοντες που ενισχύουν την υποστήριξή του. Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης, όπως ο Γιαΐρ Λαπίντ και ο Μπένι Γκαντς, δεν εμπνέουν εμπιστοσύνη στους Ισραηλινούς, ιδίως όσον αφορά στην ηγεσία τους κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Παρά τις σφοδρές επικρίσεις, η παραίτηση του Νετανιάχου δεν θα είχε απαραίτητα αρνητικό αντίκτυπο στο Λικούντ, σύμφωνα με τους αναλυτές. Αντίθετα, κάποιοι υποστηρίζουν ότι το κόμμα θα μπορούσε να κερδίσει έδρες, εάν ο Νετανιάχου παραιτηθεί. Ο ίδιος, ωστόσο, έχει αποκλείσει επανειλημμένως το ενδεχόμενο παραίτησής του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Στα όρια συνταγματικής κρίσης το Ισραήλ, news247.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ισραηλινό Qatargate: O Νετανιάχου κλήθηκε σε ανάκριση – Συνελήφθησαν δύο βοηθοί του, tovima.gr, διαθέσιμο εδώ
