Της Χριστίνας Πουλάκου,
Χάος επικρατεί τους τελευταίους δύο μήνες στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, καθώς από τα τέλη Ιανουαρίου χιλιάδες κρατούμενοι έχουν δραπετεύσει από τις φυλακές και προβαίνουν σε ανεξέλεγκτες βιαιοπραγίες κατά του λαού. Οι ταραχές έχουν ξεσπάσει σε τέσσερις φυλακές στην περιοχή του Ανατολικού Κονγκό, προκαλώντας έντονη ανησυχία στους κατοίκους της περιοχής. Τα γεγονότα αυτά συνδέονται άμεσα με την επιβολή της στρατιωτικής ομάδας Μ23, η οποία υποστηρίζεται έμμεσα από την κυβέρνηση της Ρουάντα, στις δύο μεγαλύτερες πόλεις της περιοχής.
Στις 27 Ιανουαρίου, περίπου 4.000 κρατούμενοι από τις φυλακές της Γκόμα—της μεγαλύτερης πόλης του Ανατολικού Κονγκό—δραπέτευσαν, προκαλώντας άγριες συμπλοκές με την αστυνομία και ξεκινώντας ταραχές στην πόλη. Τις επόμενες ημέρες, παρόμοια περιστατικά έλαβαν χώρα και σε άλλες φυλακές της περιοχής. Ως αποτέλεσμα, στις περισσότερες πόλεις της περιφέρειας επικρατεί απόλυτο χάος, με τους πολίτες να προσπαθούν να προστατευτούν με κάθε τρόπο από τους κρατούμενους, που ληστεύουν, βιάζουν και σκοτώνουν. Παράλληλα, οι πολίτες εκφράζουν φόβους ότι οι κρατούμενοι θα ζητήσουν εκδίκηση από τα θύματά τους, από όσους τους συνέλαβαν και από όσους τους κατηγόρησαν. Οι άνθρωποι έχουν στραφεί ο ένας εναντίον του άλλου και προσπαθούν να πάρουν το νόμο στα χέρια τους, σκοτώνοντας αθώους πολίτες, παρακινούμενοι από το φόβο.
Το μεγαλύτερο κίνδυνο, ωστόσο, διατρέχουν οι γυναίκες, οι οποίες από την αρχή των επεισοδίων έχουν μπει στο στόχαστρο. Στις φυλακές της Γκόμα, οι δραπέτες βίασαν και σκότωσαν πολλές γυναίκες κρατούμενες, ενώ άσκησαν εκτεταμένη σεξουαλική βία σε κάθε γυναίκα που συναντούσαν στο δρόμο τους, εκτός των φυλακών. Στο Κονγκό, η σεξουαλική βία ανέκαθεν ήταν ιδιαίτερα εκτεταμένη και αποτελούσε μία από τις πιο συχνές μορφές βίας. Εξωφρενικοί αριθμοί βιασμών έχουν καταγραφεί και σε άλλες αποδράσεις κρατουμένων στη χώρα. Πολλοί οργανισμοί προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν διαμαρτυρηθεί για τον κίνδυνο που διατρέχουν αυτή τη στιγμή οι γυναίκες του Κονγκό από την επέλαση των κρατουμένων.
Οι κρατικές αρχές, μολονότι εκφράζουν ανησυχία για την επικίνδυνη κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα, δεν έχουν λάβει κανένα ουσιαστικό μέτρο για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Εξάλλου, οι μαζικές αποδράσεις σχετίζονται και με την πολιτική αστάθεια που επικρατεί στη χώρα. Τον Ιανουάριο, η στρατιωτική ομάδα Μ23 κατέλαβε με τη βία το Ανατολικό Κονγκό, εκδιώκοντας την αποστολή των Ηνωμένων Εθνών που προσπαθούσε να διασφαλίσει την ειρήνη στην ταραγμένη περιοχή. Η Μ23 διακηρύσσει ότι στόχος της είναι η προστασία των μειονοτήτων της περιοχής και συγκεκριμένα της φυλής Τούτσι, που αποτέλεσε στόχο γενοκτονίας το 1994 από τη φυλή Χούτου.
Παρόλα αυτά, υποστηρίζεται αρκετά έντονα από την κονγκολέζικη κυβέρνηση αλλά και τη διεθνή κοινότητα, εν γένει, η άποψη ότι η Μ23 εξυπηρετεί απλώς τα συμφέροντα της γειτονικής Ρουάντα. Πιστεύεται πως η Ρουάντα επιδιώκει την παρέμβαση στις υποθέσεις του Ανατολικού Κονγκό λόγω του μεγάλου ορυκτού πλούτου της περιοχής. Οι Μ23, ωστόσο, αρνούνται κατηγορηματικά αυτούς τους ισχυρισμούς.
Η αναστάτωση που προκάλεσε η επιδρομή της Μ23 αποτέλεσε την κύρια αιτία των αποδράσεων μέχρι και τα μέσα Φεβρουαρίου, καθώς οι δεσμοφύλακες εγκατέλειψαν τα πόστα τους και οι κρατούμενοι άδραξαν την ευκαιρία. Η αστυνομία, στις φυλακές της Γκόμα, άνοιξε πυρ εναντίον όσων προσπαθούσαν να αποδράσουν, με αποτέλεσμα πολλοί να χάσουν τη ζωή τους. Οι περισσότεροι, ωστόσο, κατάφεραν να διαφύγουν και επέστρεψαν στην εγκληματική δράση. Ένας από αυτούς δήλωσε στη Guardian ότι, για να καταφέρει να δραπετεύσει, πήδηξε από το παράθυρό του και προσγειώθηκε πάνω σε πτώματα. Κάτοικοι της Γκόμα και του Μπουκαβού—μιας άλλης πόλης του Ανατολικού Κονγκό—μαρτυρούν ότι βλέπουν με τα μάτια τους δραπέτες να κυκλοφορούν στους δρόμους οπλισμένοι με πυροβόλα όπλα και να λεηλατούν καταστήματα.
Η πολιτεία του Κονγκό έχει εγκαταλείψει το λαό στο έλεος του εγκλήματος. Η φροντίδα που παρείχε στις φυλακές ήταν ανέκαθεν μηδαμινή, γεγονός που υποβάθμιζε σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής των κρατουμένων. Τώρα όμως, με το δείκτη εγκληματικότητας να έχει εκτοξευθεί, η κυβέρνηση επικαλείται ως πρόφαση την κυριαρχία της Μ23 και αρνείται να αντιμετωπίσει το πρόβλημα με οποιοδήποτε τρόπο. Κρίνεται απαραίτητο η κυβέρνηση να διασφαλίσει την επιστροφή των δραπετών στις φυλακές, να αποτρέψει την επανάληψη παρόμοιων περιστατικών και να εγγυηθεί την ασφάλεια των πολιτών. Διαφορετικά, η ειρήνη στη χώρα τίθεται σε σοβαρό κίνδυνο, καθώς οι συγκρούσεις και η εγκληματικότητα τείνουν να αποδιοργανώσουν πλήρως κάθε κρατική λειτουργία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Mass prison escapes stoke panic in DRC after rebel advance, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Rwanda-backed M23 rebels capture eastern DRC’s second-largest city, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- DRC: Mass violence against women during prison escapes, victims of freed criminals at risk across the country, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
