Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η κινεζική τραπεζική σκηνή διανύει μία από τις πλέον μεταβατικές και προβληματικές περιόδους της σύγχρονης ιστορίας της, καθώς η οικονομική επιβράδυνση, ο παρατεταμένος μαρασμός της αγοράς ακινήτων και οι διαρθρωτικές παρεμβάσεις του Πεκίνου συνδυάζονται για να πλήξουν την κερδοφορία και τη σταθερότητα των μεγάλων τραπεζικών ιδρυμάτων της χώρας. Ένα από τα πλέον αποκαλυπτικά μεγέθη της επιδείνωσης αυτής, είναι η καθοδική πορεία του καθαρού επιτοκιακού περιθωρίου (Net Interest Margin – NIM), που έχει κατακρημνιστεί σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, αναδεικνύοντας τη διττή πίεση της κρατικής πολιτικής και της φθίνουσας οικονομικής δυναμικής.
Οι έξι μεγαλύτερες κρατικές τράπεζες της Κίνας, συμπεριλαμβανομένων κολοσσών όπως η Bank of China και η Industrial and Commercial Bank of China, παρουσίασαν κατά το τέλος του 2024 μέσο καθαρό επιτοκιακό περιθώριο μόλις 1,48%, έναντι 1,6% το προηγούμενο έτος και σημαντικά χαμηλότερο από το 2% που κατεγράφη το 2021. Οι αριθμοί αυτοί δεν είναι απλώς στατιστικά μεγέθη, αλλά υπογραμμίζουν την ουσία του συστημικού μετασχηματισμού που υφίσταται το τραπεζικό σύστημα, το οποίο καλείται να λειτουργήσει ως εργαλείο νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής σε ένα δυσχερές περιβάλλον.
Η σταδιακή αποδυνάμωση του επιτοκιακού περιθωρίου δεν είναι ένα αποκομμένο φαινόμενο. Είναι αποτέλεσμα μιας σειράς κυβερνητικών παρεμβάσεων: οι μειώσεις επιτοκίων από την Κεντρική Τράπεζα, η αναδιάρθρωση των στεγαστικών δανείων και η προσπάθεια διευκόλυνσης της χρηματοδότησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων έχουν περιορίσει τη διαφορά μεταξύ των επιτοκίων δανεισμού και των επιτοκίων καταθέσεων, μειώνοντας το περιθώριο κέρδους για τις τράπεζες. Ταυτόχρονα, η στροφή των καταθετών προς καταθέσεις προθεσμίας με υψηλότερες αποδόσεις, έχει αυξήσει το κόστος χρηματοδότησης για τα πιστωτικά ιδρύματα.
Η προοπτική αυτής της κατάστασης καθίσταται ακόμη πιο δυσοίωνη, καθώς οι κρατικές πρωτοβουλίες για περαιτέρω μείωση των επιτοκίων το 2025 αναμένεται να συμπιέσουν επιπλέον τα κέρδη. Παράλληλα, το Πεκίνο ανακοίνωσε μία γιγαντιαία ανακεφαλαιοποίηση ύψους 500 δισεκατομμυρίων γουάν (περίπου 72 δισεκατομμύρια δολάρια), μια ένεση ρευστότητας με σκοπό όχι μόνο την ενίσχυση της φερεγγυότητας αλλά και την παροχή καυσίμου σε ένα νέο γύρο πιστωτικής ώθησης της πραγματικής οικονομίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Υπουργός Οικονομικών συμμετείχε άμεσα στην ανακεφαλαιοποίηση, κίνηση που υπογραμμίζει τη στρατηγική βαρύτητα της παρέμβασης.
Ωστόσο, όπως επεσήμανε ο αναλυτής Jason Bedford, η εν λόγω κεφαλαιακή ενίσχυση δεν αντανακλά κατ’ ανάγκη ανησυχίες περί κεφαλαιακής επάρκειας, αλλά μάλλον επιδιώκει να ενισχύσει τον δανεισμό και τη ρευστότητα. Η λειτουργία των τραπεζών ως μοχλός μακροοικονομικής πολιτικής σε συνθήκες χαμηλής εμπιστοσύνης των καταναλωτών και διαρκούς πίεσης στην αγορά ακινήτων, αναδεικνύει ένα υβριδικό μοντέλο οικονομικής διαχείρισης στο οποίο η κρατική παρέμβαση υποκαθιστά τη δυναμική της ελεύθερης αγοράς.
Η στασιμότητα στα κέρδη των μεγάλων τραπεζών επιβεβαιώνει αυτή την εικόνα. Η ICBC και η China Construction Bank παρουσίασαν οριακή αύξηση καθαρών κερδών κατά 0,51% και 0,88% αντίστοιχα, ενώ μόνο η Agricultural Bank of China εμφάνισε αξιοσημείωτη ενίσχυση με 4,72% αύξηση. Ουσιαστικά, οι τράπεζες επιχειρούν να διατηρήσουν τη βιωσιμότητά τους εν μέσω ενός δυσμενούς μικροοικονομικού περιβάλλοντος, όπου οι καθυστερήσεις πληρωμών στον κλάδο των ακινήτων και η αδύναμη ζήτηση για ιδιωτικό δανεισμό συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα πιστωτικού κινδύνου και μειωμένων προοπτικών κερδοφορίας.
Ο πληθωρισμός παραμένει υποτονικός, ενώ οι γεωπολιτικές εντάσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες δημιουργούν επιπρόσθετες αβεβαιότητες ως προς τις μελλοντικές εμπορικές σχέσεις και τη δυναμική του εξωτερικού τομέα. Η αύξηση των δασμών από τις ΗΠΑ ενδέχεται να πλήξει συγκεκριμένα τμήματα του δανειακού χαρτοφυλακίου, όπως είναι τα δάνεια σε μικρές επιχειρήσεις ή σε καταναλωτές χωρίς εγγυήσεις. Οι εκτιμήσεις από τον οίκο αξιολόγησης S&P υποδεικνύουν ότι οι πιέσεις στην ποιότητα ενεργητικού και στην αποδοτικότητα των τραπεζών θα ενταθούν μέσα στο έτος.
Παρά τις προκλήσεις, ο τεχνολογικός μετασχηματισμός προσφέρει μία αχτίδα ελπίδας. Τρεις από τις πέντε μεγαλύτερες τράπεζες, μεταξύ αυτών και η CCB, έχουν υιοθετήσει προηγμένα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης όπως το DeepSeek, ενισχύοντας τις εσωτερικές λειτουργίες και την αποτελεσματικότητα. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας μπορεί να επιφέρει μεσοπρόθεσμα κέρδη από πλευράς κόστους και παραγωγικότητας, εφόσον συνοδευτεί από στρατηγική μεταρρύθμιση της τραπεζικής κουλτούρας και διαχείρισης κινδύνου.
Η κατάσταση των περιφερειακών τραπεζών παραμένει πιο ανησυχητική, με πολλές από αυτές να βρίσκονται σε κατάσταση ασφυξίας και να επιβιώνουν μόνο χάρη στις διακριτικές παρεμβάσεις των τοπικών αρχών. Αυτό το δίπολο μεταξύ μεγάλων κρατικών τραπεζών και μικρότερων, ευάλωτων ιδρυμάτων καταδεικνύει τον ασύμμετρο χαρακτήρα της κρίσης και τις βαθύτερες ανισορροπίες του τραπεζικού τοπίου στην Κίνα.
Συνολικά, το τραπεζικό σύστημα της Κίνας φαίνεται να πορεύεται σε ένα στενό μονοπάτι μεταξύ της στήριξης της οικονομικής δραστηριότητας και της διατήρησης της δικής του βιωσιμότητας. Το διακύβευμα είναι τεράστιο: η διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας χωρίς να υπονομευτεί η μακροπρόθεσμη αποδοτικότητα. Ο τρόπος με τον οποίο το Πεκίνο θα ισορροπήσει ανάμεσα στην ανάγκη για ανάπτυξη και την ανάγκη για οικονομική πειθαρχία θα καθορίσει όχι μόνο την πορεία των τραπεζών αλλά και τον ρυθμό ανάκαμψης της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Top Chinese banks’ profits stagnate, margins shrink as economy weighs, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Chinese megabanks’ interest margins fall to record low as economy slows, FT, διαθέσιμο εδώ
