Της Άντζελας Μανώλακα,
Ο Πόλεμος των Φώκλαντ (Falklands War) ήταν μια σύντομη, αλλά έντονη στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Αργεντινής το 1982. Η σύγκρουση ξέσπασε λόγω της μακροχρόνιας διαμάχης για την κυριαρχία των νησιών Φώκλαντ (Islas Malvinas στα ισπανικά), που βρίσκονται στον Νότιο Ατλαντικό Ωκεανό. Αν και η σύγκρουση διήρκεσε μόλις 74 ημέρες, είχε σημαντικές συνέπειες τόσο για τη γεωπολιτική ισορροπία, όσο και για τις εσωτερικές πολιτικές καταστάσεις των δύο χωρών.
Η διαμάχη για τις νήσους Φώκλαντ έχει τις ρίζες της στον 18ο αιώνα, όταν διάφορες ευρωπαϊκές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της Ισπανίας, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, διεκδικούσαν την κυριαρχία των νησιών. Η Ισπανία είχε την κατοχή των νησιών μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα, όταν η Αργεντινή, που είχε αποκτήσει ανεξαρτησία από την Ισπανία το 1816, τα διεκδίκησε ως μέρος της επικράτειάς της. Το 1833, το Ηνωμένο Βασίλειο απέκτησε τον έλεγχο των νησιών, εκδιώκοντας τις αργεντίνικες δυνάμεις και εγκαθιστώντας μόνιμη βρετανική διοίκηση.
Η Αργεντινή ουδέποτε αποδέχθηκε αυτή την εξέλιξη και συνέχισε να διεκδικεί τα νησιά σε διπλωματικό επίπεδο. Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, το θέμα των Φώκλαντ αποτέλεσε επαναλαμβανόμενο σημείο τριβής μεταξύ των δύο χωρών, χωρίς όμως να οδηγεί σε ένοπλη σύγκρουση, μέχρι και το 1982.
Οι αιτίες του πολέμου
Η απόφαση της Αργεντινής να εισβάλει στα νησιά το 1982 δεν ήταν τυχαία. Η στρατιωτική χούντα που κυβερνούσε τη χώρα εκείνη την εποχή, υπό την ηγεσία του στρατηγού Λεοπόλντο Γκαλτιέρι, βρισκόταν αντιμέτωπη με σοβαρή πολιτική και οικονομική κρίση. Το καθεστώς ήλπιζε ότι μια εθνικιστική εκστρατεία για την «απελευθέρωση» των νησιών θα αποσπούσε την προσοχή του λαού από τα εσωτερικά προβλήματα και θα ενίσχυε τη δημοτικότητά του.
Από την άλλη πλευρά, η τότε πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Μάργκαρετ Θάτσερ, αντιμετώπιζε προκλήσεις στο εσωτερικό μέτωπο, κυρίως λόγω της οικονομικής ύφεσης και της υψηλής ανεργίας. Η βρετανική κυβέρνηση δεν ανέμενε στρατιωτική επίθεση από την Αργεντινή, αλλά όταν αυτή πραγματοποιήθηκε, η Θάτσερ θεώρησε αναγκαίο να απαντήσει δυναμικά για να διαφυλάξει την εθνική αξιοπιστία του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η αρχή του πολέμου
Στις 2 Απριλίου 1982, οι αργεντίνικες δυνάμεις εισέβαλαν στα Φώκλαντ και κατέλαβαν την πρωτεύουσα, Πορτ Στάνλεϊ. Οι βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις που υπερασπίζονταν τα νησιά ήταν περιορισμένες και δεν μπορούσαν να αντισταθούν στην αργεντίνικη επίθεση. Ωστόσο, η απάντηση της Βρετανίας ήταν άμεση: στις 5 Απριλίου, η κυβέρνηση Θάτσερ έστειλε μια μεγάλη ναυτική δύναμη προς τα νησιά, με σκοπό την ανακατάληψή τους. Ο πόλεμος διεξήχθη κυρίως στη θάλασσα και στον αέρα. Οι βρετανικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν προηγμένα πλοία και υποβρύχια, ενώ η αργεντίνικη αεροπορία εξαπέλυσε επιθέσεις κατά των βρετανικών σκαφών. Στις 2 Μαΐου, το βρετανικό υποβρύχιο HMS Conqueror βύθισε το αργεντίνικο καταδρομικό General Belgrano, σκοτώνοντας 323 Αργεντινούς ναύτες.
Το γεγονός αυτό είχε σημαντική ψυχολογική επίδραση και περιόρισε τις επιχειρήσεις του αργεντίνικου ναυτικού. Στα μέσα Μαΐου, οι βρετανικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στα νησιά και ξεκίνησαν χερσαίες μάχες. Παρά τη σκληρή αντίσταση των Αργεντινών, οι Βρετανοί προήλαυσαν προς το Πορτ Στάνλεϊ. Στις 14 Ιουνίου 1982, οι αργεντίνικες δυνάμεις παραδόθηκαν, σηματοδοτώντας το τέλος του πολέμου.
Ο πόλεμος αυτός είχε σημαντικές επιπτώσεις στη διεθνή πολιτική σκηνή. Για το Ηνωμένο Βασίλειο, η νίκη στα Φώκλαντ ενίσχυσε τη θέση της Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία στις εκλογές του 1983 πέτυχε μια σαρωτική νίκη, εδραιώνοντας τη θέση της στην εξουσία. Η σύγκρουση ανέδειξε επίσης τη στρατιωτική ικανότητα της Βρετανίας και τη σημασία των ναυτικών δυνάμεων σε περιφερειακές συγκρούσεις.
Για την Αργεντινή, η ήττα υπήρξε καταστροφική για το στρατιωτικό καθεστώς. Η αποτυχία στον πόλεμο οδήγησε σε μαζικές διαδηλώσεις και αποσταθεροποίηση του καθεστώτος, το οποίο τελικά κατέρρευσε το 1983, ανοίγοντας τον δρόμο για την επιστροφή στη δημοκρατία. Ο Πόλεμος των Φώκλαντ αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς ιστορικές εδαφικές διεκδικήσεις μπορούν να οδηγήσουν σε ένοπλες συγκρούσεις. Αν και η Βρετανία κέρδισε στρατιωτικά, το ζήτημα της κυριαρχίας των νησιών παραμένει ανοιχτό, με την Αργεντινή να συνεχίζει να διεκδικεί τα Φώκλαντ μέσω διπλωματικών διαύλων. Ο πόλεμος αυτός άφησε βαθιά σημάδια τόσο στις δύο χώρες όσο και στη διεθνή κοινότητα, υπενθυμίζοντας την ευθραυστότητα των γεωπολιτικών ισορροπιών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αβτζιγιάννης Κωνσταντίνος (2005), Ο πόλεμος των Φώκλαντ, εκδ. Επικοινωνίες Α.Ε
- Ο πόλεμος των Φώκλαντ (1998), εκδ. Στρατιωτική ιστορία
- Norman Mike (2020), The Falkands war- there and back again, εκδ. Pen&Sword Books Ltd
- Ο πόλεμος των Φώκλαντ, sansinera gr, Διαθέσιμο εδώ
- Ο αιματηρός πόλεμος στα Φώκλαντ, kathimerini.gr, Διαθέσιμο εδώ
-
Φώκλαντ: Η σύγκρουση Μεγάλης Βρετανίας και Αργεντινής – Ο πόλεμος των δέκα εβδομάδων, in.gr, Διαθέσιμο εδώ
