Tης Μαριάνθης Κοκοράκη,
Είναι ευρέως γνωστό το γεγονός πως στην Ελλάδα οι αρχαίοι ελληνικοί ναοί, που έχουν βρεθεί έως τώρα, είναι άπειροι, ενώ ακόμα περισσότεροι οι ναοί που δεν έχουν έρθει ακόμα στο φως του ηλίου. Παντελώς άγνωστη στο ευρύ κοινό, αποτελεί αποτελεί και η ύπαρξη ενός ιδιαίτερου αρχαίου ναού στην Νέα Μάκρη, όπου στον οποίο δεν λατρευόταν το ελληνικό δωδεκάθεο, αλλά οι Αιγύπτιοι Θεοί! Πώς γίνεται η συγκεκριμένη λατρεία, να βρέθηκε τόσο μακριά από εκεί που έπρεπε;
Ο συγκεκριμένος αρχαιολογικός χώρος στη Νέα Μάκρη είναι πολύ σημαντικός και είναι επισκέψιμος από το 2001, ενώ οι ανασκαφική δραστηριότητα συνεχίζεται έως και σήμερα. Στο σύνολο του, πρόκειται για μία πληθώρα από οικοδομικές κατασκευές, που χρονολογούνται γύρω στο 150-160 π.Χ. και το χτίσιμο των οποίων, οφείλεται στον Ηρώδη τον Αττικό. Παρόλ’ αυτά, εκτός από το κυρίως ιερό, έχει βρεθεί και ένα πολυτελές λουτρό, το οποίο παραπέμπει σε θέρμες αυτοκρατορικού τύπου σε μικρογραφία, που γίνονται οι απαραίτητοι καθαρμοί πριν από τις λατρευτικές τελετουργίες.
Πρέπει να αναφερθεί το γεγονός, πως το ιερό ήταν αφιερωμένο στον Σάραπι, που πρόκειται για μια εξελληνισμένη μορφή του θεού Όσιρι. Στο ιερό εκείνο, τελούνταν οι μεγάλες εορτές του Σάραπι και της Ίσιδας, ενώ παράλληλα, εκεί λατρευόταν και ο γιος τους Ώρος. Κατά την διάρκεια των ανασκαφών, ήρθαν στο φως, μεγάλης αξίας ακέραια μαρμάρινα γλυπτά και πήλινα τελετουργικά σκεύη.
Γενικότερα, στην ευρύτερη περιοχή, κατά καιρούς σημειώνεται η εύρεση αρχαίων αιγυπτιακών αγαλμάτων, όπως και στον Μαραθώνα, μέχρι την συγκεκριμένη ανακάλυψη, που άλλαξε τα πάντα! Σύμφωνα με πολλές επιγραφές, η ίδρυση του πρώτου ιερού της Ίσιδας και η άσκηση αιγυπτιακών λατρειών στην Ελλάδα, ανάγεται ήδη από το 333 π.Χ., στο λιμάνι του Πειραιά, πιθανόν από Αιγύπτιους εμπόρους, είτε από άτομα που ταξίδευαν πολύ συχνά στην Αίγυπτο ή διέμεναν μόνιμα εκεί.
Όσον αφορά τον ιδρυτή του Ιερού, δηλαδή τον Ηρώδη, ο ίδιος επέλεξε την συγκεκριμένη περιοχή για την ανέγερση του ιερού, λόγω του ότι, ο τόπος αυτός αποτελούσε τον τόπο της γέννησής του, τον τόπο της καταγωγής του και τον τόπο της διαμονής του, εκείνη την χρονική περίοδο. Ο Ηρώδης φαίνεται πως ήθελε να μιμηθεί τον αυτοκράτορα Αδριανό, που είχε ανεγείρει Σαραπείο σε τεχνητή νησίδα, στην έπαυλή του στο Tivoli, περιοχή που βρισκόταν έξω από την Ρώμη, αντιγράφωντας και αυτός το ιερό του Σάραπι, στην πόλη Κάνωπο και συγκεκριμένα, στο Δέλτα του Νείλου. Γενικά, ίσως το κτήμα που βρισκόταν κτισμένο το ιερό, να άνηκε εξ ολοκλήρου στον Ηρώδη. Άλλωστε, στην περιοχή του Μαραθώνα, ο Ηρώδης συγκέντρωνε τους νέους της Αθήνας, που μαθήτευαν κοντά του, στην ρητορική και την φιλοσοφία.
Αξίζει να αναφερθεί το γεγονός, πως από τον υπόλοιπο αρχαιολογικό χώρο έχουν βρεθεί διάφορα αγάλματα, όπως για παράδειγμα: Της ίσιδας, μία αιγυπτιάζουσα Σφίγγα, ένα μεγάλο πλήθος από πήλινους λύχνους με εντυπωσιακές ανάγλυφες παραστάσεις του Σάραπι και της Ίσιδας, καθώς και μαρμάρινα γεράκια, ή αλλιώς Ώροι, όπως ονομάζονταν.
Γενικότερα, η λατρεία των αιγυπτιακών θεών υιοθετήθηκε σταδιακά στον ελλαδικό χώρο και συγκεκριμένα, από τον 4ο αιώνα π.Χ. και έπειτα. Η κατάκτηση της Αιγύπτου από τον Μέγα Αλέξανδρο, και την εγκαθίδρυση της δυναστείας των Πτολεμαίων, βοήθησε στην διάδοση της συγκεκριμένης θρησκείας. Μέσω των Πτολεμαίων, ο θεσμός των θεοποιημένων ηγεμόνων, εκφράστηκε στην λατρεία, την τέχνη, καθώς και μέσα από το ζεύγος, Ίσιδας και Σάραπι. Ιδίως, η Ίσιδα και γενικότερα ο χαρακτήρας της, ανταποκρίνεται πλήρως στις ελληνικές αντιλήψεις και ταυτίζεται με ελληνικές θεότητες, όπως η Δήμητρα και η Αφροδίτη. Επίσης, ακόμα και ο Σάραπις, η εξελληνισμένη μορφή του Όσιρι, ταυτίζεται με θεούς, όπως τον Δία, τον Διόνυσο και τον Πλούτωνα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ιερό των Αιγυπτίων Θεών στη Νέα Μάκρη (Μπρεξίζα), odysseus.culture.gr, διαθέσιμο εδώ
- Νέα Μάκρη – Μικρό Έλος, Ιερό Αιγυπτίων Θεών, efaahnat.gr, διαθέσιμο εδώ
- Στο μάλλον άγνωστο Ιερό των Αιγυπτίων Θεών της Νέας Μάκρης, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
