Του Δήμου Γεωργιάδη,
Όλες οι περιπτώσεις οποιασδήποτε μορφής κρίσης χρειάζονται δραστικά και αποτελεσματικά μέτρα με άμεσο στόχο τον περιορισμό των αρνητικών συνεπειών. Έτσι και στην περίπτωση της νέας πανδημίας του κορωνοϊού, οι κυβερνήσεις καλούνται να λάβουν αποφάσεις για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας και τη σταδιακή κατάπαυση της έξαρσης του ιού. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως οι κυβερνήσεις βρίσκονται αντιμέτωπες με μια πρωτοφανή κατάσταση κρίσης, αφού ελάχιστοι από τους σημερινούς κυβερνώντες είχαν αντιμετωπίσει στο παρελθόν παρόμοιου μεγέθους κρίσεις. Η κρίση της νέας πανδημίας δεν περιορίζεται στην υγεία, αφού ειδικοί οικονομολόγοι αναφέρουν πως οι οικονομικές αναταραχές που προκλήθηκαν από τον νέο ιό θα έχουν τραγικές συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία. Σύμφωνα με την Goldman Sachs, η παγκόσμια οικονομία και οι χρηματαγορές πολύ πιθανόν να καταρρεύσουν σε διάστημα 2 μηνών.
Ενώ παρακολουθούμε τις θετικές εξελίξεις στην Κίνα όπου σιγά σιγά ο κορωνοϊός υποχωρεί, η κατάσταση στην Ευρώπη δείχνει να βρίσκεται εκτός ελέγχου, με τις κυβερνήσεις να ανακοινώνουν η μία μετά την άλλη νέα δραστικά μέτρα. Χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία υποτίμησαν τη σοβαρότητα της κατάστασης και η αργοπορημένη αντίδραση των κυβερνώντων έχουν ως αποτέλεσμα τραγικές συνέπειες για τον λαό τους, αφού πλέον γίνεται αγώνας δρόμου για τον περιορισμό του αριθμού των θυμάτων. Παρακολουθώντας τις κυβερνήσεις που καλούνται να λάβουν τα δικά τους μέτρα, αυτό το άρθρο έχει στόχο να παρουσιάσει τους παράγοντες που θα κρίνουν την αποτελεσματικότητα των κυβερνητικών μέτρων για τον περιορισμό των συνεπειών της νέας πανδημίας. Εκτιμώ πως οι εξής παράγοντες θα παίξουν καθοριστικό ρόλο: α) η πρώτη αντίδραση της κυβέρνησης στην αβεβαιότητα, β) η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους κυβερνώντες, γ) το σύστημα υγείας της χώρας και δ) η μέθοδος ιχνηλάτησης.
Το πρώτο και ίσως σημαντικότερο κριτήριο είναι η πρώτη αντίδραση της κυβέρνησης στην επιδημία. Όπως στις πλείστες περιπτώσεις κρίσεων, έτσι και στις πανδημίες τα έγκαιρα και αυστηρά μέτρα είναι πάντα πιο αποτελεσματικά. Οι κυβερνήσεις βρίσκονται απέναντι στη δύσκολη πρόκληση της διατήρησης της ψυχραιμίας του λαού για την αποφυγή μιας χαοτικής κατάστασης εντός των συνόρων, αλλά παράλληλα να λάβουν μέτρα τα οποία εκ φύσεως τους προκαλούν πανικό. Σε περιόδους κρίσης, η διατήρηση της τάξης και της ψυχραιμίας του λαού είναι ο ισχυρότερος σύμμαχος των κυβερνήσεων. Οι κυβερνώντες καλούνται να αποφύγουν μια ενδεχόμενη κατάσταση πανικού η οποία θα φέρει σε κίνδυνο το σύστημα υγείας, την οικονομία αλλά και τη γενική λειτουργία του κράτους. Ταυτόχρονα, όμως, τα απαιτούμενα μέτρα όπως κλείσιμο σχολείων, αναβολή εργασιών των επιχειρήσεων, περιορισμός των μετακινήσεων και κλείσιμο των συνόρων είναι μέτρα που αναπόφευκτα προκαλούν πανικό, ειδικότερα σε περιπτώσεις όπου οι πληροφορίες για τον κίνδυνο είναι περιορισμένες. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, σημαντικό ρόλο παίζουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Κυβέρνηση και ΜΜΕ καλούνται να βρουν τη φόρμουλα για την άμεση ενημέρωση των πολιτών, την αποφυγή της παραπληροφόρησης, την επεξήγηση της σοβαρότητας της κατάστασης και τη σημαντικότητα της συμμόρφωσης των πολιτών στα μέτρα, μεταδίδοντας όμως ταυτόχρονα ένα αίσθημα αισιοδοξίας που θα καθησυχάσει τον λαό. Η σωστή λειτουργία των ΜΜΕ, λοιπόν, είναι ένας σημαντικότατος παράγοντας.
Τα μέτρα για να είναι αποτελεσματικά πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα και χωρίς να επιτραπούν εξαιρέσεις. Χαλαρά μέτρα και πολίτες που δε συμμορφώνονται σε περιόδους κρίσης, δεν αποφέρουν καρπούς. Τρανό παράδειγμα η Ιταλία όπου η κυβέρνηση καθυστέρησε να αντιληφθεί και να παρουσιάσει την επικινδυνότητα της κατάστασης, με αποτέλεσμα τις τραγικές συνέπειες που παρακολουθούμε. Σε αυτήν την προσπάθεια σημαντικότατο ρόλο θα παίξει ο δεύτερος παράγοντας που αρχικά αναφέρθηκε, η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους κυβερνώντες. Η εμπιστοσύνη του λαού επιτρέπει στην κυβέρνηση να πάρει αυστηρά μέτρα χωρίς τον φόβο μιας άτακτης αντίδρασης του λαού. Η παραπληροφόρηση, οι ψευδείς ανακοινώσεις, ο πανικός και ο φόβος είναι συχνά αποτελέσματα που προκύπτουν στις περιπτώσεις όπου οι πολίτες υποψιάζονται πως η αλήθεια κρύβεται από τους πολιτικούς της χώρας. Σε αυτήν την κατηγορία εμπίπτει το παράδειγμα της Τουρκίας του Ερντογάν ή το Ιράν του Χασάν Ροχανί. Στην περίπτωση της Τουρκίας υπάρχει έντονη φημολογία πως οι πραγματικοί αριθμοί κρουσμάτων κορωνοϊού στη χώρα είναι πολύ μεγαλύτεροι από αυτούς που παρουσιάζονται από τις αρχές, δημιουργώντας έτσι ένα κλίμα αβεβαιότητας που αναπόφευκτα προκαλεί πανικό. Οι πολίτες και η διεθνής κοινότητα αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερη δυσπιστία τα στοιχεία που παρουσιάζει το τουρκικό κράτος. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του συμβουλίου της Ευρώπης, στην Τουρκία έχουν προκύψει οι περισσότερες περιπτώσεις περιορισμού και καταπάτησης της ελευθερίας λόγου, ενώ τα ΜΜΕ βρίσκονται στο έλεος του σουλτάνου. Η απόκρυψη της αλήθειας φέρνει αμφισβήτηση και σε περιόδους κρίσης η εμπιστοσύνη του λαού στους κυβερνώντες επηρεάζει άμεσα τη συμμόρφωσή τους στα περιοριστικά μέτρα. Παράδειγμα της ανυπακοής των πολιτών στα μέτρα λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση είναι το Ιράν, όπου κατηγορείται για απόκρυψη των πραγματικών αριθμών σχετικά με τη νέα πανδημία (the economist). Πηγές αναφέρουν πως η κυβέρνηση απέκρυψε τα πραγματικά δεδομένα, ενώ απειλούσε με σοβαρές κυρώσεις οποιονδήποτε αναφερόταν σε δήθεν έξαρση του κορωνοϊού, με στόχο να μείνουν ανεπηρέαστες οι εγχώριες βουλευτικές εκλογές του περασμένου Φεβρουαρίου. Παρ’ όλο που το Ιράν είναι η τρίτη κατά σειρά χώρα με τα περισσότερα θύματα του κορωνοϊού, μετά την Ιταλία και την Κίνα, σύμφωνα με πηγές οι Ιρανοί πολίτες φαίνεται να μη συμμορφώνονται με τα μέτρα της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση του ιού. Επιπλέον, οι αργοπορημένες αποφάσεις για λήψη μέτρων ενδέχεται να επιφέρει τραγικά αποτελέσματα. Ακριβώς την αντίθετη πολιτική ακολούθησε η Σιγκαπούρη, η οποία αποτελεί πλέον παράδειγμα προς μίμηση στον αγώνα ενάντια στον κορωνοϊό. Η κυβέρνηση της Σιγκαπούρης επιστράτευσε όλο τον πληθυσμό και λαμβάνοντας τα σωστά μέτρα κατάφερε να νικήσει την πανδημία. Αυτή η επιτυχία οφείλεται στο γεγονός ότι αναφερόμαστε σε μια πολύ πειθαρχημένη χώρα όπου οι πολίτες εμπιστεύονται τους κυβερνώντες, κάτι που φάνηκε από τη διάθεσή τους να υπακούσουν στις υποδείξεις των αρχών.
Ο τελευταίος αλλά εξίσου σημαντικός παράγοντας που θα κρίνει την αποτελεσματικότητα των μέτρων είναι το σύστημα υγείας της χώρας και η μέθοδος ιχνηλάτησης που θα χρησιμοποιηθεί. Οι κυβερνήσεις πρέπει να παραδειγματιστούν από την τακτική της Κίνας, η οποία κατάφερε να περιορίσει την ανεξέλεγκτη εξάπλωση του ιού. Σήμερα καταγράφηκε η τρίτη συνεχόμενη μέρα χωρίς εγχώρια κρούσματα. Ποια είναι, όμως, η στρατηγική της Κίνας που πέτυχε; Το μυστικό κρύβεται στην οργανωμένη, στοχευμένη και τακτική άσκηση των σχετικών εξετάσεων. Σε σύγκριση με το Ευρωπαϊκό και Αμερικανικό σύστημα υγείας, στην Κίνα ο καθημερινός αριθμός των εξετάσεων για κορωνοϊό ήταν υπερδιπλάσιος, πετυχαίνοντας έτσι τον περιορισμό της εξάπλωσης. Πηγές αναφέρουν πως οι Ασιατικές χώρες ασκούν μέχρι και 10 φορές περισσότερους ελέγχους σε σύγκριση με την Αμερική και τα Ευρωπαϊκά κράτη. Η αντίληψη του μεγέθους της απειλής δίνει μεγάλο πλεονέκτημα στους γιατρούς. Άλλωστε, ο διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Tedros Adhanom Ghebreyesus ήταν απόλυτα σαφής στις υποδείξεις του. Όπως είχε αναφέρει, η λύση είναι «test, test, test». Στις Ασιατικές χώρες οι αρμόδιοι φορείς προνόησαν ώστε οι έλεγχοι να γίνονται ακόμα και στους δρόμους, ώστε να αποφευχθεί o συνωστισμός που παρακολουθούμε σήμερα στα ευρωπαϊκά νοσοκομεία. Η ανεπαρκής στελέχωση και ο περιορισμένος ιατρικός εξοπλισμός κρύβεται πίσω από την αδυναμία των συστημάτων υγείας σε Ευρώπη και Αμερική. Έτσι, προβλέπεται πως Ευρώπη και Αμερική θα χρειαστούν περισσότερο χρόνο προσαρμογής και εξοικείωσης του τρόπου λειτουργίας του Ασιατικού συστήματος υγείας. Δυστυχώς, όμως, περισσότερος χρόνος παραπέμπει και σε περισσότερες απώλειες, αφού η νέα πανδημία έχει αποδείξει πως είναι αδυσώπητη, δεν κάνει εκπτώσεις. Παράλληλα, παρακολουθούμε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο να μη συμμορφώνονται με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, αφού ελάχιστες περιπτώσεις εξετάζονται για πιθανά κρούσματα.
Είναι γεγονός πως κανένα κράτος και καμία κυβέρνηση δεν ήταν έτοιμη να αντιμετωπίσει μία παρόμοιας έκτασης κρίση και θα ήταν σοφότερο όταν ασκούμε την οποιαδήποτε κριτική, να λάβουμε υπόψιν μας πως οι ηγέτες των κρατών βρέθηκαν εκτεθειμένοι στο έλεος μιας πρωτοφανούς πανδημίας. Ο Covid-19 είναι η μεγαλύτερη πρόκληση των σύγχρονων πολιτικών και για πολλούς η νέα αυτή πανδημία θα παίξει σημαντικότατο ρόλο στην πολιτική τους ανέλιξη. Η αξία των πολιτικών αναδεικνύεται εν καιρώ κρίσεων και ο κορωνοϊός θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην πολιτική του μέλλοντος. Είναι σημαντικό οι κυβερνήσεις να παραδειγματιστούν από τα λάθη που έγιναν και να δράσουν άμεσα, χωρίς εκπτώσεις, για την διασφάλιση της δημόσιας υγείας. Ως πολίτες έχουμε την ευθύνη να συμμορφωθούμε με τα όποια μέτρα ληφθούν από τις αρμόδιες αρχές. Μόνο και μόνο έτσι θα σταθούμε άξιοι σύμμαχοι των πραγματικών ηρώων σε αυτήν την πρώτη σελίδα της νέας δεκαετίας, των γιατρών που καθημερινά βρίσκονται στην πρώτη γραμμή βάζοντας σε κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή.
Γεννήθηκε το 1995 και μεγάλωσε στην Λευκωσία της Κύπρου. Έχει σπουδάσει Νομική στο University of Derby, με μεταπτυχιακό law, human rights, international relations and political science στο University of Manchester. Επίσης έχει λάβει δίπλωμα στο financial technology από το Harvard University. Είναι υπεύθυνος διεθνών σχέσεων της ΦΠΚ Πρωτοπορίας, γενικός γραμματέας της Παγκύπριας Ομοσπονδίας Φοιτητικών Ενώσεων και πρώην πρόεδρος της Κυπριακής Φοιτητικής Ένωσης στο Ηνωμένο Βασίλειο. Διετέλεσε επίσης αναπληρωτής πρόεδρος της Πρωτοπορίας Ηνωμένου Βασιλείου, όπως και υπεύθυνος τύπου. Εργάζεται ως δικηγόρος σε ιδιωτικό δικηγορικό γραφείο στη Λευκωσία. Φέρει έντονη δραστηριότητα σε κοινωνικά και φιλανθρωπικά θέματα και είναι ιδρυτής της μη κερδοσκοπικής - φιλανθρωπικής οργάνωσης "be a hero''.
