Της Αντωνίας Αποστόλου,
Μέσα στη δίνη του πολέμου αλλά και στο χάος της προσφυγιάς, πάντα υπάρχουν και παιδιά,, πολλά εκ των οποίων αναγκάζονται να τα βγάλουν μόνα τους πέρα, δίχως να υπάρχει η παρουσία ενός ενηλίκου. Πράγματι, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι αποτελούν μία από τις πιο ευάλωτες αλλά και ευαίσθητες ομάδες προσφύγων και μεταναστών που μπορούν να υπάρξουν σε κάθε πόλεμο με τα νούμερα να είναι εξίσου απογοητευτικά κάθε φορά.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, τον Μάρτιο, πέρασαν τα ελληνικά σύνορα 2.641 ανήλικα χωρίς συνοδεία. Τα παιδιά αυτά, αναγκάστηκαν να διαμείνουν σε Κέντρα Φιλοξενίας, σε Δομές Επείγουσας Φιλοξενίας αλλά και σε πολλές άλλες τοποθεσίες, οι οποίες όμως δεν είναι το ζεστό σπιτικό τους με την οικογένειά τους.
Τα ασυνόδευτα παιδιά είναι εκτεθειμένα σε άπειρους κινδύνους, όπως είναι η κακοποίηση, η εκμετάλλευση, το εμπόριο ανθρώπων αλλά και η ακραία φτώχεια. Εξαιτίας του πολέμου, είναι αναγκασμένα να «ξεριζωθούν» από την πατρίδα τους και να παλέψουν για την επιβίωσή τους χωρίς κάποιον κηδεμόνα, ενώ η εκπαίδευση και οι προσωπικές τους φιλοδοξίες πέφτουν σε δεύτερη μοίρα.
Η απουσία ενός γονέα και της οικογενειακής υποστήριξης κάνει ακόμα πιο δύσκολο το έργο της προστασίας αυτών των παιδιών καθώς πολλά από αυτά δεν διαθέτουν τα κατάλληλα έγγραφα και πιστοποιητικά προκειμένου να εισέλθουν και να διαμείνουν νόμιμα στη χώρα. Επιπλέον, η «γκρίζα ζώνη» που δημιουργείται στο νομικό καθεστώς παρακωλύει την διαδικασία ακόμα πιο πολύ, έχοντας ως αποτέλεσμα την επιπρόσθετη καθυστέρηση στην προσφερόμενη βοήθεια προς αυτά. Δεν είναι λίγες και οι φορές που τα παιδιά δεν λογαριάζονται ως ανθρώπινες ζωές αλλά ως στατιστικά στοιχεία που μπορούν να εργαλειοποιηθούν για την επίτευξη διαφόρων πολιτικών στόχων.
Ωστόσο, παρά τη διεθνή ρητορική περί προστασίας των δικαιωμάτων τους, η πολιτική βούληση για την ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος παραμένει ελλιπής. Πολλές χώρες αρνούνται κατηγορηματικά να δεχθούν στο εσωτερικό τους ασυνόδευτα ανήλικα επομένως πολλά παιδιά παραμένουν μέσα στο χάος της νομικής αβεβαιότητας δίχως να έχουν καμία επίγνωση για το μέλλον τους. Η έλλειψη επαρκούς νομικού πλαισίου αφήνει τα παιδιά αυτά ευάλωτα σε απέλαση ή παράνομη διακίνηση.
Ακόμη, δεν πρέπει να παραλειφθεί η αναφορά στον ψυχικό αντίκτυπο που αφήνει αυτή η τρομερή εμπειρία αφενός ενός πολέμου και αφετέρου της προσφυγιάς. Στην ευαίσθητη ηλικία που πολλά παιδιά αναγκάζονται να καταφύγουν σε άλλες χώρες προκειμένου να σωθούν, χαράζεται στη μνήμη τους οι τρομερές αυτές εικόνες που θα τα συνοδεύουν για μία ζωή. Τα βάσανα που προκαλούν το άγχος, το μετατραυματικό στρες αλλά και η εναλλαγή περιβάλλοντος είναι πολύ βαριά και χρειάζεται πολύς χρόνος για να ξεπεραστούν. Ο κοινωνικός αποκλεισμός που υποχρεώνονται να βιώνουν και η περιθωριοποίηση κάνουν ακόμα πιο δύσκολη την προσπάθεια για την αφομοίωση – ή τουλάχιστον- για την προσαρμογή στο νέο περιβάλλον που καλούνται να βρεθούν.
Μία μεγάλη μερίδα αυτών των παιδιών βιώνουν ρατσισμό και διακρίσεις. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να προοδεύσουν στην εκπαίδευση αλλά και αργότερα, να μην μπορούν να αποκατασταθούν επαγγελματικά με τον τρόπο που τα ίδια επιθυμούσαν ή με έναν τρόπο που θα μπορούσε να τους εξασφαλίσει την επιβίωση. Έτσι, πολλά όνειρα πολλών παιδιών πέφτουν κι αυτά θύματα της ζοφερής πραγματικότητας του πολέμου και της προσφυγιάς με τα παιδιά αυτά να αποτελούν τα θύματα που καλούνται να υποστούν τις συνέπειες.
Οι κοινωνικές διακρίσεις και ο ρατσισμός που πολλές κοινωνίες εγκυμονούν λειτουργούν ως τροχοπέδη για την ανάπτυξη αυτών των παιδιών που ζουν ή ζούσαν τη φρίκη του ξεριζωμού από τα πάτρια εδάφη τους. Η προσαρμογή σε νέα περιβάλλοντα με νέες προϋποθέσεις και δεδομένα είναι μία υπέρογκη υποχρέωση που καλούνται να περατώσουν με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Χρέος όλων είναι να εξασφαλίσουν ότι τα παιδιά αυτά θα έχουν τα απαραίτητα εφόδια για να αναπτυχθούν και να καλλιεργηθούν εκπληρώνοντας έτσι τα όνειρα τους και τους στόχους τους. Γιατί σε κανένα παιδί δεν αξίζει να πετάξει τα όνειρά του στο πεδίο των μαχών και στους διαδρόμους των Υποδομών Φιλοξενίας…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ασυνόδευτα Ανήλικα-Στοιχεία Μαρτίου 2025, migration.gov.gr, διαθέσιμο εδώ
